Σαν σήμερα, 13 Οκτωβρίου 1307, ο βασιλιάς της Γαλλίας Φίλιππος ο Ωραίος διέταζε τη σύλληψη όλων των Ναϊτών Ιπποτών στο βασίλειό του. Ήταν Παρασκευή πρωί και κανείς τότε δεν μπορούσε να φανταστεί ότι αυτή η μέρα θα άφηνε πίσω της όχι μόνο στάχτες και αίμα, αλλά και έναν παγκόσμιο μύθο: τη «γρουσούζικη» Παρασκευή και 13.
Οι Ναΐτες, το πιο πλούσιο και επιδραστικό μοναστικό τάγμα του Μεσαίωνα, είχαν γίνει πανίσχυροι μετά τις Σταυροφορίες. Είχαν δικά τους κάστρα, στρατούς, τράπεζες, μέχρι και διεθνές δίκτυο μεταφοράς χρημάτων, κάτι σαν «μεσαιωνικό SWIFT». Ο Φίλιππος όμως τους χρωστούσε τεράστια ποσά. Έτσι, εκείνη την Παρασκευή, αποφάσισε να τους «σβήσει» από τον χάρτη και να κατασχέσει τις περιουσίες τους, κατηγορώντας τους για αίρεση, μαγεία και βλασφημία.
Οι συλλήψεις έγιναν ταυτόχρονα σε όλη τη Γαλλία. Οι ιππότες βασανίστηκαν μέχρι να «ομολογήσουν» τα πιο παράλογα εγκλήματα. Ο Μέγας Μάγιστρος, Ζακ ντε Μολέ, αρνήθηκε στο τέλος τις ψεύτικες κατηγορίες και κάηκε ζωντανός το 1314 καταριώντας, λένε, τον βασιλιά και τον πάπα που τον πρόδωσαν. Η εικόνα αυτής της «καταραμένης Παρασκευής» έμεινε στην ευρωπαϊκή μνήμη σαν σύμβολο αδικίας και προδοσίας.
Αιώνες αργότερα, η ημερομηνία Παρασκευή + 13 άρχισε να θεωρείται κακός συνδυασμός. Η λαϊκή φαντασία την έντυσε με όλα τα σύμβολα της ατυχίας: καθρέφτες που σπάνε, μαύρες γάτες, ανεξήγητες συμφορές. Και κάπως έτσι, από ένα βασιλικό πραξικόπημα, γεννήθηκε ένας από τους πιο διαδεδομένους μύθους της Δύσης.
Ο αριθμός 13 και η γρουσουζιά
Η ρίζα του φόβου δεν είναι μόνο πολιτική, είναι και θρησκευτική. Η Παρασκευή θεωρείται «δύσκολη μέρα» στη χριστιανική παράδοση, αφού τότε σταυρώθηκε ο Χριστός. Ο αριθμός 13 σπάει τη θεϊκή ισορροπία του 12 (όπως οι 12 απόστολοι, οι 12 μήνες, οι 12 θεοί). Και φυσικά, στο Μυστικό Δείπνο, ο 13ος ήταν ο Ιούδας. Από τότε, κάθε τραπέζι με 13 καλεσμένους θεωρείται «κακός οιωνός».
Η δυτική κουλτούρα το απογείωσε: μυθιστορήματα, ταινίες τρόμου, ακόμα και εταιρείες αποφεύγουν το «13» σε ορόφους ή σειρές προϊόντων. Η Παρασκευή και 13 έγινε έτσι παγκόσμια εμπορική παράδοση, ένα μείγμα δεισιδαιμονίας, ιστορίας και μάρκετινγκ του φόβου.
Και η ελληνική εκδοχή της γρουσουζιάς
Στην Ελλάδα η «μαύρη μέρα» είναι Τρίτη και 13. Η Τρίτη συνδέεται με τον Άρη, θεό του πολέμου, άρα με συγκρούσεις και καταστροφές. Και για τους Έλληνες, η Άλωση της Κωνσταντινούπολης έγινε μια Τρίτη 29 Μαΐου, σύμφωνα με κάποιους υπολογισμούς, που συνδυάζονται με την παράδοση του αριθμού 13 ως «μοιραίου». Από τότε, η Τρίτη έγινε μέρα που «δεν ξεκινάς τίποτα». Δεν παντρεύεσαι, δεν ανοίγεις μαγαζί, δεν ταξιδεύεις.
Η Παρασκευή 13 ήρθε αργότερα στη χώρα μας μέσα από τον κινηματογράφο και την ποπ κουλτούρα. Οι νεότερες γενιές τη γνωρίζουν κυρίως από τις αμερικανικές ταινίες τρόμου και τα memes, όμως η πιο «παραδοσιακή» φοβία του Έλληνα παραμένει η Τρίτη 13, εκείνη που έχει τις ρίζες της στην Ιστορία και όχι στα στούντιο του Χόλιγουντ.
Επομένως, κάθε φορά που το ημερολόγιο γράφει Παρασκευή 13, η ιστορία των Ναϊτών επιστρέφει σαν φάντασμα μέσα από άρθρα και αφιερώματα «σαν σήμερα». Ένα γεγονός που ξεκίνησε ως πολιτική συνωμοσία μετατράπηκε σε λαϊκή προκατάληψη και τελικά σε διεθνές σύμβολο κακοτυχίας.
Ίσως όμως αυτό να λέει κάτι βαθύτερο για τον άνθρωπο: ότι πάντα θα ψάχνει ένα σημάδι για να εξηγήσει το κακό. Μια μέρα, έναν αριθμό, ένα «αν» που δεν ελέγχεται.
Γιατί στο τέλος, είτε είναι Παρασκευή είτε Τρίτη, είτε 13 είτε 29, η γρουσουζιά δεν βρίσκεται στο ημερολόγιο, αλλά στις σκιές που κουβαλάει ο ίδιος ο φόβος.
