Ένα καλοκαιρινό πρωινό σαν σήμερα, 28 Ιουλίου 1975, οι σιδερένιες πόρτες των Δικαστικών Φυλακών Κορυδαλλού άνοιξαν όχι για να μπει κάποιος απλός κρατούμενος, αλλά για να καθίσουν στο εδώλιο εκείνοι που είχαν διαλύσει το Σύνταγμα, καταργήσει τη Δημοκρατία και σπρώξει τη χώρα στη σκοτεινότερη επταετία της μεταπολεμικής της ιστορίας.
Οι «πρωταίτιοι» της Χούντας των Συνταγματαρχών: Παπαδόπουλος, Παττακός, Μακαρέζος ,Ιωαννίδης και οι υπόλοιποι «θεματοφύλακες» του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967, δικάζονταν πλέον από το Πενταμελές Εφετείο Αθηνών, με τον ελληνικό λαό να παρακολουθεί για πρώτη φορά όχι πραξικόπημα, αλλά δίκη.
Και δεν ήταν απλή δίκη. Ήταν το τέλος της σιωπής και η αρχή μιας πολιτικής και ηθικής κάθαρσης. Ήταν η πρώτη φορά που, έναν χρόνο μετά την πτώση της Χούντας και την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, το «καθεστώς» καθόταν απέναντι στον φυσικό του δικαστή.
Ο Γεώργιος Παπαδόπουλος, ο άλλοτε «Αρχηγός της Επαναστάσεως», άκουσε την ποινή: θάνατος. Μαζί του και οι Στυλιανός Παττακός και Νικόλαος Μακαρέζος. Όλοι καθαιρέθηκαν από τον στρατό με συνοπτικές διαδικασίες. Οι ποινές τους μετατράπηκαν λίγο αργότερα σε ισόβια, με απόφαση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ώστε - όπως ειπώθηκε - να μην γίνουν μάρτυρες στα μάτια κάποιων.
Ο Δημήτριος Ιωαννίδης, ο «αόρατος δικτάτορας» και εμπνευστής του πραξικοπήματος κατά του Μακαρίου στην Κύπρο, καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη. Το ίδιο και ο Νικόλαος Ντερτιλής, που δεν είχε καν δεχτεί να καταθέσει απολογία, θεωρώντας το δικαστήριο «παράνομο». Μαζί τους και οι Ζωιτάκης, Ρουφογάλης, και άλλοι παράγοντες του καθεστώτος.
Οι Αγγελής και Λαδάς, πιο περιφερειακά αλλά κομβικά πρόσωπα στην εδραίωση του καθεστώτος, πήραν 20 χρόνια κάθειρξη, ενώ ο Μιχάλης Σταματελόπουλος, από τους λιγότερο γνωστούς στρατιωτικούς που συμμετείχαν, καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια φυλάκισης.
Η δίκη κράτησε σχεδόν δύο μήνες. Μέσα στην αίθουσα, δεν έγινε μόνο η απονομή της δικαιοσύνης, αλλά και μια σιωπηλή αποδοκιμασία του φασισμού, χωρίς λαιμητόμους και ρεβανσισμό. Το κράτος δικαίου δεν έκανε τα στραβά μάτια, ούτε όμως και τα δόντια του έβγαλε.
Και το σημαντικότερο: η δίκη δεν έγινε για να ικανοποιηθεί μια μάζα, αλλά για να κατοχυρωθεί ένα πολίτευμα.
Η Ιστορία είχε μόλις ανοίξει το δικό της πρακτικό, με σφραγίδα: Δημοκρατία, 27 Ιουλίου 1975.
Και μετά;
Οι θανατικές ποινές δεν εκτελέστηκαν ποτέ. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής τις μετέτρεψε σε ισόβια, για να μην υπάρξουν μάρτυρες ή ήρωες της Χούντας.
- Ο Ιωαννίδης πέθανε το 2010 στη φυλακή, χωρίς να ζητήσει ποτέ συγγνώμη.
- Ο Παπαδόπουλος πέθανε το 1999, αρνούμενος μέχρι τέλους να μετανοήσει.
- Ο Ντερτιλής ήταν ο τελευταίος που έμεινε φυλακή, μέχρι τον θάνατό του το 2013.
Η δίκη του 1975 άνοιξε τον δρόμο για τη συνταγματική κατοχύρωση της Δημοκρατίας. Από τότε, στην Ελλάδα δεν ξανακούστηκε πραξικοπηματικό βήμα, ούτε καν ψίθυρος.
