Σαν σήμερα, στις 17 Ιουνίου 2018, υπογράφηκε στις Πρέσπες η περίφημη –ή διαβόητη– συμφωνία ανάμεσα στην Ελλάδα και την τότε ΠΓΔΜ, η οποία μετονομάστηκε έκτοτε σε «Βόρεια Μακεδονία». Ήταν η μέρα που μια πένα και δύο υπογραφές σκέπασαν πάνω από έναν αιώνα εθνικών αγώνων, ιστορικής μνήμης και πολιτισμικού φορτίου. Και την πένα αυτήν κρατούσε με υπερηφάνεια, όπως είπε, ο Αλέξης Τσίπρας.
Η συμφωνία, καρπός διαπραγματεύσεων που πραγματοποιήθηκαν μακριά από τη λαϊκή βούληση και χωρίς δημοψήφισμα ή ουσιαστικό εθνικό διάλογο, παρουσιάστηκε από τον τότε πρωθυπουργό ως «νίκη της διπλωματίας» και «θρίαμβος της ειρήνης». Στην πραγματικότητα, για εκατομμύρια Έλληνες υπήρξε συνθηκολόγηση χωρίς μάχη. Μια πολιτική παραχώρηση που ούτε καν επιχείρησε να σώσει τα προσχήματα της ιστορικής συνέχειας και του εθνικού αυτοσεβασμού.
Η λέξη «Μακεδονία», ονομασία και ιδέα για την οποία χύθηκε αίμα ελληνικό, δόθηκε στο πιάτο – όχι ως σύνθετο, όχι ως παράγωγο, αλλά ως βασικό συστατικό ενός κρατικού σχηματισμού με εθνογενετικές βλέψεις. Η παραχώρηση ταυτότητας και γλώσσας δεν ήταν τυχαία. Αναγνωρίστηκε de jure «μακεδονική γλώσσα» και «μακεδονική εθνικότητα», ανοίγοντας ένα γεωπολιτικό παράθυρο αλυτρωτισμού με ελληνική σφραγίδα.
Ο Αλέξης Τσίπρας, με φόντο τις Πρέσπες και την τελετή που θύμιζε περισσότερο φεστιβάλ διεθνισμού παρά ιστορική συμφωνία, κατέγραψε το όνομά του δίπλα σε ηγέτες που κέρδισαν το Νόμπελ Ειρήνης. Μόνο που η ειρήνη χωρίς δικαιοσύνη είναι παύση, όχι συμφιλίωση.
Είπε πως «έλυσε έναν γόρδιο δεσμό», όμως η Ιστορία δεν γράφεται με πολιτικές πιρουέτες και ευρωπαϊκά χαμόγελα. Γράφεται με ρίζες, με μνήμη και με το βάρος εκείνων που αντιστάθηκαν στον εκμαυλισμό του ονόματος, όχι απλώς για λόγους εθνικούς, αλλά για λόγους ιστορικής συνέπειας.
Η Συμφωνία των Πρεσπών ίσως χαροποίησε τις Βρυξέλλες, το ΝΑΤΟ και όσους μετρούν σταθμούς σταθερότητας με δείκτες και όχι με αίμα και πολιτισμό. Στην Ελλάδα, όμως, λειτούργησε ως ρήγμα, όχι γιατί απλώς κάποιοι «παρεξήγησαν», αλλά γιατί αισθάνθηκαν ότι κάτι πολύτιμο εκχωρήθηκε χωρίς συναίνεση, χωρίς αιδώ, χωρίς αίσθηση ευθύνης απέναντι στην Ιστορία.
Σαν σήμερα, λοιπόν, δεν θυμόμαστε μόνο τη μέρα μιας υπογραφής, αλλά τη μέρα που ένας πρωθυπουργός θεώρησε πως η Ιστορία είναι λάστιχο και πως η Μακεδονία είναι απλώς ένα όνομα. Στο τέλος, όμως, η Ιστορία δεν συγχωρεί ούτε ξεχνά.
