Η σύνοδος των MED9 στο Πορτορόζ της Σλοβενίας, με τη συμμετοχή του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, επιβεβαίωσε τον αναβαθμισμένο ρόλο της Ελλάδας στον ευρωπαϊκό νότο και την αυξανόμενη επιρροή της στη διαμόρφωση της κοινής ενεργειακής και αμυντικής στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε μια κρίσιμη συγκυρία για την ενεργειακή ασφάλεια και τη γεωπολιτική σταθερότητα της περιοχής, η Αθήνα βγήκε από τη Σύνοδο με ουσιαστικά κέρδη, τόσο σε επίπεδο επενδύσεων και διασυνδέσεων όσο και σε πολιτικό επίπεδο, με σαφές μήνυμα προς την Τουρκία για την προστασία των ευρωπαϊκών συνόρων.
Η Σύνοδος Κορυφής των MED9, που συγκεντρώνει τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Κύπρο, Γαλλία, Μάλτα, Σλοβενία και Κροατία), επικεντρώθηκε στη διαμόρφωση κοινής στάσης ενόψει του προσεχούς Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, με κύριους άξονες την ενεργειακή πολιτική, την πράσινη μετάβαση και την ευρωπαϊκή άμυνα.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, στη συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε, τόνισε την ανάγκη για «ταχύτερη οικοδόμηση μιας κοινής ευρωπαϊκής ενεργειακής αγοράς», δίνοντας έμφαση στην ενεργειακή ολοκλήρωση μέσω επενδύσεων και διασυνδέσεων στη νοτιοανατολική Ευρώπη, όπου οι τιμές παραμένουν υψηλές. Παράλληλα, στάθηκε στην ανάγκη ισορροπίας ανάμεσα στους στόχους απανθρακοποίησης και την κοινωνική συνοχή, ενώ για την ευρωπαϊκή άμυνα υπογράμμισε ότι «οι απειλές δεν προέρχονται μόνο από την Ανατολή αλλά και από τον Νότο», αναδεικνύοντας τη σημασία της προστασίας των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε.
Από τη ρητορική στην ουσία - Το διακύβευμα για την Ελλάδα
Η τοποθέτηση του Πρωθυπουργού δεν ήταν μια απλή παρέμβαση στο πλαίσιο της Συνόδου. Αποτέλεσε μια στοχευμένη προσπάθεια να ενταχθούν οι ελληνικές προτεραιότητες στην ευρωπαϊκή ατζέντα: η ενέργεια, η ασφάλεια και η σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Αθήνα προσέρχεται πλέον σε αυτές τις συναντήσεις όχι ως «παρατηρητής» του ευρωπαϊκού νότου, αλλά ως καθοριστικός παράγοντας συντονισμού και πρωτοβουλιών, ειδικά στα ζητήματα διασυνδεσιμότητας και ενεργειακής διαφοροποίησης.
Η ενεργειακή σκακιέρα και τα ελληνικά κέρδη
Η επισήμανση του Κυριάκου Μητσοτάκη ότι η νοτιοανατολική Ευρώπη εξακολουθεί να αντιμετωπίζει υψηλότερες τιμές ενέργειας δεν ήταν τυχαία. Αντανακλά την πραγματικότητα μιας αγοράς που παραμένει «διχασμένη» μεταξύ του ευρωπαϊκού βορρά και του νότου, με την Ελλάδα να διεκδικεί ενεργό ρόλο ως ενεργειακός κόμβος.
Η Αθήνα έχει ήδη θέσει σε τροχιά υλοποίησης κρίσιμα έργα διασυνδέσεων – όπως η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Αιγύπτου (GREGY), ο αγωγός IGB, η πλωτή μονάδα LNG στην Αλεξανδρούπολη και η υπό σχεδίαση διασύνδεση με τη Σαουδική Αραβία – που ενισχύουν όχι μόνο την εθνική ενεργειακή ασφάλεια αλλά και τη θέση της χώρας στον χάρτη των ευρωπαϊκών ενεργειακών ροών.
Στο πλαίσιο της MED9, η Ελλάδα κέρδισε την πολιτική στήριξη για επιτάχυνση επενδύσεων σε υποδομές και για την ένταξη των έργων αυτών στον κατάλογο των «Projects of Common Interest» της Ε.Ε. Το γεγονός αυτό συνεπάγεται πρόσβαση σε κοινοτικούς πόρους και σε χρηματοδοτικά εργαλεία της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, μετατρέποντας την ενεργειακή στρατηγική της κυβέρνησης σε κεντρικό άξονα του νέου ευρωπαϊκού ενεργειακού χάρτη.
Από την απανθρακοποίηση στην κοινωνική συνοχή
Η παρέμβαση του Πρωθυπουργού για την ανάγκη ευελιξίας στους στόχους απανθρακοποίησης είχε και πολιτικό βάρος. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έθεσε με σαφήνεια το ζήτημα της δίκαιης μετάβασης, υπενθυμίζοντας ότι οι φιλόδοξοι περιβαλλοντικοί στόχοι της Ε.Ε. δεν μπορούν να επιτευχθούν αν δεν εξασφαλιστεί ταυτόχρονα η κοινωνική συνοχή.
Για την Ελλάδα, η συζήτηση αυτή είναι κρίσιμη, καθώς η απολιγνιτοποίηση της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης προχωρά ταχύτερα απ’ ό,τι σε άλλες χώρες, δημιουργώντας προκλήσεις αλλά και ευκαιρίες για επανακαθορισμό του παραγωγικού μοντέλου. Ο Μητσοτάκης επεσήμανε εμμέσως ότι η Ε.Ε. οφείλει να δώσει στα κράτη-μέλη μεγαλύτερη ευελιξία στον τρόπο επίτευξης των στόχων του Green Deal, ώστε να μη χαθεί η ανταγωνιστικότητα και να μην επιβαρυνθούν υπέρμετρα οι πολίτες.
Η ευρωπαϊκή άμυνα και το μήνυμα προς την Τουρκία
Η δεύτερη ισχυρή ελληνική παρουσία στη Σύνοδο ήταν το μήνυμα για την ευρωπαϊκή άμυνα και την προστασία των εξωτερικών συνόρων. Ο Πρωθυπουργός μίλησε για την ανάγκη μιας «οπτικής 360 μοιρών», υπονοώντας ότι οι απειλές για την Ε.Ε. δεν προέρχονται μόνο από την Ανατολή (Ρωσία), αλλά και από τον Νότο — μια σαφής αναφορά στην Ανατολική Μεσόγειο και, εμμέσως, στην τουρκική προκλητικότητα.
Η τοποθέτηση αυτή ήρθε σε μια στιγμή που η Αθήνα επιδιώκει τη μονιμοποίηση της ευρωπαϊκής παρουσίας στα θαλάσσια σύνορα, μέσα από τη νέα αρχιτεκτονική της Κοινής Πολιτικής Άμυνας και Ασφάλειας. Η πρόταση για κοινή αντιπυραυλική ασπίδα και η ενίσχυση των αμυντικών βιομηχανιών της Ευρώπης, που συζητήθηκαν στη MED9, αποτελούν ευκαιρία για την Ελλάδα να ενταχθεί ενεργά σε νέα προγράμματα και να αναδείξει τον στρατηγικό της ρόλο ως «προμαχώνα» στα εξωτερικά σύνορα της Ένωσης.
Με τον τρόπο αυτό, ο Μητσοτάκης αξιοποίησε τη Σύνοδο για να ενισχύσει το ελληνικό αφήγημα περί κοινής ευρωπαϊκής ασφάλειας, θέτοντας το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής ατζέντας. Το μήνυμα προς την Άγκυρα ήταν σαφές: η Ελλάδα δεν αντιμετωπίζει μόνη της τις προκλήσεις, αλλά στο πλαίσιο ενός ευρύτερου ευρωπαϊκού μετώπου που αναγνωρίζει την ανάγκη προστασίας των κοινών συνόρων.
Η διπλωματία του Νότου και η ελληνική στρατηγική
Η MED9 εξελίσσεται σταδιακά σε έναν διακριτό πόλο επιρροής εντός της Ε.Ε., όπου οι χώρες του Νότου διαμορφώνουν κοινές θέσεις απέναντι στις προκλήσεις της πράσινης μετάβασης, της μετανάστευσης και της άμυνας. Η Ελλάδα, αξιοποιώντας το γεωπολιτικό της πλεονέκτημα, ενισχύει τη θέση της ως γέφυρα ανάμεσα στα Βαλκάνια, τη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.
Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι οι ελληνικές θέσεις για τις ενεργειακές διασυνδέσεις, τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο και τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών βρίσκουν πλέον ευρύτερη ευρωπαϊκή απήχηση. Ο Μητσοτάκης εμφανίστηκε στη Σλοβενία όχι μόνο ως εθνικός ηγέτης, αλλά ως ένας από τους κεντρικούς εκφραστές της «φωνής του Νότου», που ζητά ισότιμη συμμετοχή στις αποφάσεις και δίκαιη μεταχείριση στις ευρωπαϊκές πολιτικές.
Η Ελλάδα ως σταθερός πυλώνας στη Μεσόγειο
Η σύνοδος MED9 ανέδειξε πως η Ελλάδα βρίσκεται σε τροχιά αναβάθμισης του ρόλου της τόσο στον ενεργειακό όσο και στον αμυντικό τομέα. Η επιμονή του Κυριάκου Μητσοτάκη για ενεργειακή ολοκλήρωση και κοινωνική συνοχή, σε συνδυασμό με τη σταθερή του στάση υπέρ της ευρωπαϊκής άμυνας, επιβεβαιώνουν ότι η Αθήνα επιδιώκει μια Ευρώπη πιο δίκαιη, πιο ανθεκτική και πιο ασφαλή.
Για την ελληνική κυβέρνηση, η συμμετοχή στη MED9 δεν είναι απλώς μια ακόμα διπλωματική παρουσία, αλλά ένα εργαλείο στρατηγικής ενίσχυσης της θέσης της χώρας στο ευρωπαϊκό κέντρο αποφάσεων. Η ενέργεια, η άμυνα και η γεωπολιτική σταθερότητα συνθέτουν ένα τρίπτυχο στο οποίο η Ελλάδα επενδύει για το μέλλον, μετατρέποντας τις προκλήσεις της Μεσογείου σε ευκαιρίες ανάπτυξης και ασφάλειας.
