Η Πράσινη Συμφωνία της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο, καθώς οι υψηλές τιμές ενέργειας και οι γεωπολιτικές προκλήσεις επηρεάζουν τη στρατηγική για την κλιματική ουδετερότητα. Στους Financial Times, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης παρουσιάζει πέντε χρυσούς κανόνες για την πράσινη μετάβαση της Ευρώπης, εστιάζοντας στην αποδοτικότητα κόστους, την τεχνολογική ουδετερότητα, την ενσωμάτωση των αγορών, τη διακυβέρνηση της αγοράς και την ισορροπία ανάμεσα στην αποανθρακοποίηση και άλλους στρατηγικούς στόχους. Η στρατηγική αυτή προτείνει έναν ρεαλιστικό και βιώσιμο δρόμο για την Ευρώπη το 2025, εξισορροπώντας περιβαλλοντικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς στόχους.
Ειδικότερα, η Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο, με υψηλές τιμές ενέργειας και νέες γεωπολιτικές προκλήσεις να απειλούν τη στρατηγική για την κλιματική ουδετερότητα.
Σε άρθρο του στους Financial Times, με τίτλο «Πέντε χρυσοί κανόνες για την πράσινη μετάβαση της Ευρώπης», ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης προτείνει πέντε βασικούς κανόνες για την επίτευξη της «πράσινης» μετάβασης, οι οποίοι επικεντρώνονται στην αποδοτικότητα, την τεχνολογική ουδετερότητα, την ενσωμάτωση των αγορών, τη διακυβέρνηση και την ισορροπία μεταξύ αποανθρακοποίησης και άλλων στρατηγικών στόχων.
Αναλυτικά
Αναλυτικότερα, ο πρωθυπουργός γράφει, σε άρθρο γνώμης που δημοσιεύτηκε σήμερα στους FT: «Η Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ βρίσκεται σε σταυροδρόμι. Οι υψηλές τιμές ενέργειας αφήνουν λίγα περιθώρια να επιβαρύνουμε τις οικονομίες μας με πρόσθετα κόστη. Παράλληλα, το νέο γεωπολιτικό περιβάλλον έχει μειώσει την όρεξη της Ευρώπης να αναπτύξει νέες εξαρτήσεις από καύσιμα, μέταλλα ή τεχνολογίες. Και η ΕΕ αντιμετωπίζει πλήθος άλλων προκλήσεων -η ενεργειακή μας μετάβαση πρέπει να ενισχύσει ένα ευρύτερο στρατηγικό πλαίσιο για το πού θέλει να βρίσκεται η Ευρώπη στον κόσμο».
«Με δεδομένες αυτές τις προκλήσεις, θα ήθελα να προτείνω πέντε χρυσούς κανόνες για την πράσινη μετάβαση» λέει:
Πρώτον, πρέπει να επικεντρωθούμε στην αποδοτικότητα κόστους. Ενώ οι ευρωπαϊκές χώρες εξακολουθούν να καίνε άνθρακα στις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής τους και πετρέλαιο για να θερμάνουν τα σπίτια και τα εργοστάσιά μας, προχωράμε σε αποανθρακοποίηση των πλοίων, των αεροπλάνων και των πιο δύσκολων βιομηχανικών διαδικασιών. Αυτή η έμφαση στην αντιμετώπιση όλων των εκπομπών ταυτόχρονα είναι βραχυπρόθεσμη. Πρέπει να ενισχύσουμε τις τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών που είναι ανταγωνιστικές, ενώ συνεχίζουμε να αναπτύσσουμε εκείνες που δεν είναι -αλλά με έναν λογικό ρυθμό.
Είναι επίσης ολοένα και πιο προφανές ότι τα τελευταία βήματα για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας θα είναι πολύ ακριβά. Πρέπει να προχωρήσουμε με προσοχή, να διατηρήσουμε ευελιξία και να βεβαιωθούμε ότι τα νούμερα συμφωνούν.
Δεύτερον, πρέπει να σεβαστούμε την τεχνολογική ουδετερότητα. Για πολύ καιρό συμπεριφερόμασταν σαν να είναι η ενεργειακή μετάβαση ένα παιχνίδι ηθικής. Ήρθε η ώρα να αποχωρήσουμε από τον κήπο της καλής και κακής ηθικής. Η Ευρώπη υπογράφει συμφωνίες για την αγορά φυσικού αερίου από την Αμερική, αλλά δεν στηρίζει την παραγωγή αερίου εντός ΕΕ. Υπάρχει αρκετό χρήμα για να χρηματοδοτηθεί το υδρογόνο ως πηγή ενέργειας, αλλά πολύ λίγα για την πυρηνική ενέργεια.
Δεν μπορούμε να διαθέτουμε χρήματα με βάση εντυπώσεις. Πρέπει να επενδύσουμε στις τεχνολογίες που μπορούν να προσφέρουν ό,τι πραγματικά έχει σημασία: τη μείωση των εκπομπών.
Τρίτον, πρέπει να αφιερωθούμε ξανά στην εσωτερική αγορά. Υπάρχουν τεράστιες διαφορές τιμών στην Ευρώπη, ειδικά στην ηλεκτρική ενέργεια. Η ενσωμάτωση των αγορών γίνεται με το σταγονόμετρο και λίγοι θέλουν να μοιραστούν την φθηνή τους ηλεκτρική ενέργεια. Έτσι καταλήγουμε με αρνητικές τιμές σε μια χώρα, ενώ σε άλλη έχουμε τιμές σε τριψήφια νούμερα. Αυτό είναι παράνοια. Η ιστορία μας διδάσκει ότι η ενσωμάτωση δεν συμβαίνει από μόνη της. Είναι πολιτικό έργο. Πρέπει να το προωθήσουμε στις υψηλότερες βαθμίδες.
Τέταρτον, χρειαζόμαστε ισχυρότερη διακυβέρνηση της αγοράς. Οι αγορές ενέργειας, και ειδικά οι αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, γίνονται ολοένα και πιο περίπλοκες, αλληλένδετες και αδιαφανείς. Αυτό είναι ένα επικίνδυνο κοκτέιλ για ένα προϊόν που είναι ζωτικής σημασίας για την ανθρώπινη ζωή και για την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης. Οι δομές της αγοράς μας αποσκοπούν στην ορισμένη από το εγχειρίδιο αποδοτικότητα. Αλλά με αυτόν τον τρόπο, το σύστημα και οι επιπτώσεις του στο κοινό γίνονται πολιτικά μη ανεκτά. Πρέπει να ξεκινήσουμε ξανά τη συζήτηση για τη διακυβέρνηση της αγοράς — πώς καθορίζονται οι τιμές, σε ποιες αγορές και ποιος είναι πραγματικά σε θέση να παρακολουθεί αυτές τις τιμές και να αποτρέπει τη χειραγώγηση της αγοράς σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Πέμπτον και τελευταίο, η πράσινη μετάβαση δεν μπορεί να είναι σκοπός από μόνη της. Για πολλά χρόνια, η Ευρώπη ανέβαζε την αποανθρακοποίηση πάνω από όλα. Άλλοι στόχοι -η απασχόληση, η βιομηχανική παραγωγή, η στρατηγική αυτονομία- χάνονταν όταν συγκρίνονταν με την αποανθρακοποίηση. Δεν μπορούμε να αντέξουμε να παραμείνουμε σε αυτόν τον δρόμο. Η αποανθρακοποίηση είναι ζωτικής σημασίας, αλλά δεν είναι ο μόνος στόχος. Αν πρέπει να αποδεχθούμε κάποιες εκπομπές για λίγο περισσότερο για να σώσουμε τις βιομηχανίες μας ή να διατηρήσουμε την κοινωνική συνοχή, ας το κάνουμε. Πρέπει να έχουμε αυτές τις συζητήσεις με ειλικρίνεια. Δεν μπορούμε να ξεκινήσουμε με την κλιματική ουδετερότητα και να ελπίζουμε ότι όλα τα υπόλοιπα θα μπουν στη θέση τους.
Ο πίνακαςτων κανόνων
| Αριθμός | Χρυσός Κανόνας | Κύρια Σημεία |
|---|---|---|
| 1 | Αποδοτικότητα κόστους | - Προτεραιότητα σε ανταγωνιστικές τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών.- Σταδιακή ανάπτυξη ακριβότερων τεχνολογιών.- Προσοχή στα υψηλά κόστη των τελευταίων βημάτων. |
| 2 | Τεχνολογική ουδετερότητα | - Επενδύσεις με βάση την πραγματική μείωση εκπομπών.- Στήριξη όλων των τεχνολογιών (π.χ. υδρογόνο, πυρηνική) αναλόγως αποτελεσματικότητας.- Απομάκρυνση από ηθικά κριτήρια. |
| 3 | Ενσωμάτωση των αγορών | - Μείωση μεγάλων διαφορών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη.- Ενίσχυση της εσωτερικής αγοράς και ισότιμη κατανομή πόρων.- Απαιτείται πολιτική βούληση για ολοκλήρωση των αγορών. |
| 4 | Ισχυρότερη διακυβέρνηση της αγοράς | - Αντιμετώπιση της αδιαφάνειας και πολυπλοκότητας των αγορών ενέργειας.- Παρακολούθηση τιμών και αποτροπή χειραγώγησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.- Επανεξέταση μηχανισμών διακυβέρνησης. |
| 5 | Ισορροπία μεταξύ αποανθρακοποίησης και άλλων στόχων | - Η αποανθρακοποίηση δεν είναι αυτοσκοπός.- Συνυπολογισμός απασχόλησης, βιομηχανικής παραγωγής και κοινωνικής συνοχής.- Ευελιξία σε αποδεκτές εκπομπές όταν χρειάζεται. |
Ο στόχος
Αυτοί οι πέντε κανόνες είναι απλοί. Πιθανώς, από μόνοι τους, να μην είναι αμφιλεγόμενοι. Αλλά αν τους πάρουμε σοβαρά -αν καθορίσουμε στρατηγική με βάση αυτούς τους κανόνες- αναπτύσσουμε μια πολύ διαφορετική ατζέντα για την ΕΕ, και μια ριζική. Πιστεύω ότι είναι αυτό που χρειαζόμαστε το 2025. Διαφορετικά, μπορεί να κερδίσουμε τον αγώνα για την κλιματική ουδετερότητα και να ανακαλύψουμε ότι τρέχαμε στον λάθος αγώνα. Δεν μπορούμε να το επιτρέψουμε αυτό να συμβεί.
