Εκεί στις εσχατιές της Ελλάδας, οι Θρακιώτες φυλάττουν τις Θερμοπύλες και η σημερινή ημέρα είναι ιδιαίτερα σημαντική. Σαν σήμερα στις 14 Μαΐου 1920 η Θράκη γιορτάζει την απελευθέρωσή της και την ενσωμάτωσή της στην Ελλάδα.
Μέχρι το 1913, οι όροι «Ανατολική» και «Δυτική» Θράκη ήταν καθαρά γεωγραφικοί. Το φυσικό τους σύνορο ήταν ο ποταμός Έβρος και ο παραπόταμός του Τόνζος.
Μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-1913), η περιοχή της Δυτικής Θράκης πέρασε στη Βουλγαρία, ενώ η Ανατολική Θράκη παρέμεινε στην οθωμανική διοίκηση.
Μετά το πέρας του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1914-1918) και τις εδαφικές ανακατατάξεις που έλαβαν χώρα στη Βαλκανική Χερσόνησο, η Θράκη αποτέλεσε το μήλον της έριδος για τρία κράτη: την Ελλάδα, τη Βουλγαρία και την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Στις 14 Μαΐου 1920 ξεκίνησαν οι επιχειρήσεις για την απελευθέρωση της Θράκης. Στις 5 τα ξημερώματα ελληνικά πλοία κατέπλευσαν στο λιμάνι του Δεδέαγατς (Αλεξανδρούπολη) μεταφέροντας το 15ο σύνταγμα της Μεραρχίας Ξάνθης, ενώ τα πρώτα τμήματα του ιππικού μπήκαν στην Κομοτηνή σε σχηματισμό παρέλασης για να την καταστήσουν αναπόσπαστο τμήμα του ελληνικού έθνους.
Μπαίνοντας ο ελληνικός στρατός στην πόλη εκτός από τους πολίτες, τον υποδέχθηκαν με παρουσίαση όπλων και οι δύο ομάδες των ενόπλων Ελλήνων Κομοτηναίων, που εδώ και καιρό κάνοντας περιπολίες στην πόλη τόνωναν το ηθικό των Ελλήνων κατοίκων, κόβοντας την όρεξη των Βουλγάρων που ήθελαν να εξοντώσουν τον Ελληνισμό της περιοχής.
Οι ενθουσιώδεις ιαχές ακούγονταν παντού και η χαρά του λυτρωμού ήταν ζωγραφισμένη στα πρόσωπα των ανθρώπων.
Την ίδια μέρα η συνεδρίαση της Βουλής των Ελλήνων είχε μια ιδιαιτερότητα: ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, Ελευθέριος Βενιζέλος, ανακοίνωνε ότι ο εθνικός στρατός προήλασε και κατέλαβε ολόκληρη την υπόλοιπη σημερινή Δυτική Θράκη.
Τα ατελείωτα χρόνια της υποδούλωσης είχαν περάσει για πάντα. Η Κομοτηνή μαζί με τη Θράκη είχαν κουρνιάσει στην αγκαλιά της μητέρας Ελλάδας.
Δυστυχώς το αίμα των Θρακιωτών ήταν πολύ μέχρι να έρθει η μέρα της απελευθέρωσης. Η τυπική κατακύρωση της Θράκης στην κυριαρχία της Ελλάδας έγινε αργότερα με τη συνθήκη των Σεβρών (10-8-1920), η οποία όμως δεν αναγνωρίστηκε επίσημα από την Τουρκία.
Στο πλαίσιο της συνθήκης αυτής υπογράφηκε μεταξύ της Ελλάδας και των συμμάχων χωριστή συνθήκη με την οποία η Δυτική Θράκη παραχωρούνταν στην Ελλάδα.
Η τελική κατακύρωση της Δυτικής Θράκης στην ελληνική κυριαρχία έγινε με το πρωτόκολλο της Λοζάνης τον Ιούλιο του 1923.
Σήμερα πολλά ιστορικά κομμάτια της Θράκης είναι σε ξένες κατοχές, αλλά υπάρχουν τα μνημεία να μαρτυρούν τη μοναδικότητα και την ελληνικότητά τους.
