Το ερώτημα «ποιος μετά τον Ερντογάν» δεν είναι πλέον ταμπού στην Άγκυρα. Η συζήτηση, που άλλοτε θεωρείτο επικίνδυνη, έχει ανοίξει ακόμη και στους κόλπους του κυβερνώντος ΑΚΡ, καθώς ο Τούρκος πρόεδρος πλησιάζει τα 72 και η συνταγματική του παράταση στην εξουσία παραμένει αβέβαιη.
Παράλληλα, υπάρχει και η παράμετρος της υγείας του Ερντογάν, ζήτημα που η τουρκική προεδρία αντιμετωπίζει με αυστηρή μυστικότητα. Το 2023 ο ίδιος διέκοψε ξαφνικά τηλεοπτική συνέντευξη λόγω αδιαθεσίας, με τα επίσημα μέσα να κάνουν λόγο για «γαστρεντερική λοίμωξη». Τις επόμενες ημέρες ανέβαλε προεκλογικές εμφανίσεις, ενώ πληροφορίες για καρδιακά προβλήματα διαψεύστηκαν ως «ψευδείς». Παρότι ο Ερντογάν επέστρεψε σύντομα στη δημόσια σκηνή, το περιστατικό επανέφερε στο παρασκήνιο τον προβληματισμό για τη διάδοχη κατάσταση, σε ένα καθεστώς που στηρίζεται σχεδόν αποκλειστικά στο πρόσωπο του ίδιου.
Τα σενάρια διαδοχής δείχνουν δύο ισχυρούς πόλους. Από τη μία, οΧακάν Φιντάν, υπουργός Εξωτερικών και επί χρόνια επικεφαλής της ΜΙΤ, εκφράζει τη γραμμή της «ελεγχόμενης συνέχειας»: Θεσμικός, πραγματιστής, με διαύλους στη Δύση και ισχυρή παρουσία στις διαπραγματεύσεις για Συρία, ΝΑΤΟ και Ουκρανία. Από την άλλη, ο Σελτσούκ Μπαϊρακτάρ, γαμπρός του προέδρου και «πατέρας» των τουρκικών drones, εκπροσωπεί τον τεχνο-εθνικισμό, που λατρεύει η τουρκική κοινωνία. Το όνομά του συγκινεί το εκλογικό σώμα, αλλά ανησυχεί τους θεσμικούς, καθώς μια πολιτική του είσοδος θα ενίσχυε τον ισλαμοεθνικιστικό χαρακτήρα του καθεστώτος.
Σε κάθε περίπτωση, ο Ερντογάν προτιμά να παρατείνει την προσωπική του κυριαρχία –είτε με συνταγματική προσαρμογή είτε με πρόωρες εκλογές– παρά να ανοίξει τη μάχη της διαδοχής. Ωστόσο, η συζήτηση έχει ήδη ξεφύγει από τον έλεγχό του, με φατρίες εντός του ΑΚΡ να παίρνουν θέση για τη «μετά Ερντογάν εποχή».
Σε αυτό το σκηνικό, το όνομα του Μπιλάλ Ερντογάν, γιου του προέδρου, εμφανίζεται περισσότερο ως «σκιά» παρά ως «υποψηφιότητα». Παρά τον ρόλο του στο νεολαιίστικο ίδρυμα TÜGVA, η δημόσια εικόνα του έχει φθαρεί από τα σκάνδαλα και την απουσία θεσμικής εμπειρίας. Οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι τυχόν ανάδειξή του θα διασπούσε το ΑΚΡ, καθώς πολλοί βλέπουν σε αυτόν την έκφραση της οικογενειοκρατίας, που κουράζει πλέον ακόμη και τους ψηφοφόρους του κόμματος.
Πρόσφατα, ο εγγονός του προέδρου, ο 18χρονος Ομέρ, κάνει τις πρώτες του δημόσιες εμφανίσεις σε εκδηλώσεις νεολαίας, χωρίς όμως πολιτικό βάρος... Αποτελεί απλώς μια ένδειξη επιθυμίας του περιβάλλοντος Ερντογάν να διατηρήσει –στη λογική της δυναστείας– το όνομα της οικογένειας στο πολιτικό προσκήνιο.
Για την Ελλάδα, το Ισραήλ και τη Δύση, η ταυτότητα του διαδόχου έχει καθοριστική σημασία:
–Ο Φιντάν σηματοδοτεί πιο προβλέψιμη διπλωματία και ελεγχόμενη ένταση, δηλαδή ο «διάβολος» που ξέρουμε.
–Ο Μπαϊρακτάρ σκληρότερη ρητορική και επίδειξη ισχύος.
Οποιος κι αν επικρατήσει, ένα είναι βέβαιο: Η Τουρκία δεν επιστρέφει εύκολα στο δυτικό στρατόπεδο, αλλά ούτε και εγκαταλείπει το «ευρασιατικό χαρτί», που χρησιμοποιεί ως μοχλό πίεσης απέναντι στη Δύση!
