Την κρίση που βιώνει σήμερα η Κεντροαριστερά και κυρίως η Αριστερά στην Ελλάδα είναι λάθος να προσπαθούμε να την εξηγήσουμε μόνο σε σχέση με τα πρόσωπα. Κατ’ αρχάς, οι συγκρούσεις στο εσωτερικό των κομμάτων αυτών δεν είναι ένα φαινόμενο μόνο των σημερινών καιρών. Ιστορικά, η Αριστερά παρήγαγε περισσότερες διασπάσεις και σκληρές εσωκομματικές αντιπαραθέσεις, παρά πολιτική και μάλιστα πολιτική που θα μπορούσε να μετουσιωθεί σε εφικτές πρακτικές, οι οποίες θα έκαναν τη χώρα καλύτερη και θα έλυναν τα προβλήματα της καθημερινότητας των πολιτών. Με την εμφάνιση του πρώτου σοσιαλιστικού κινήματος στην πατρίδα μας ενέσκηψαν και οι πρώτες διασπαστικές τάσεις. Με την ίδρυση του ΣΕΚΕ (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος), έναν χρόνο μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία, «ιδρύθηκαν» και οι πρώτες συνιστώσες, οι οποίες, μάλιστα, εκφράστηκαν στο πρώτο Συνέδριο του κόμματος.
Ετσι, με το «καλημέρα» του σοσιαλιστικού κινήματος στην Ελλάδα, είχαμε την «αριστερή τάση» των Οικονόμου και Κομιώτη, τη «δεξιά τάση» των Δημητράτου και Σιδέρη και την «κεντρώα τάση» των Μπεναρόγια και Κόκκινου. Και αν νομίζετε ότι οι ιδεολογικές –πολιτικές και οι όχι αμελητέες προσωπικές– αντιπαραθέσεις είναι κάτι που το βιώνει η Αριστερά μόνο σήμερα, είστε γελασμένοι. Τότε, στο μακρινό 1919, άρχισαν και οι κόντρες που κράτησαν αρκετά χρόνια και επήλθαν οι πρώτες διασπάσεις, για παράδειγμα των «Τροτσκιστών» και των «Αρχειομαρξιστών».
Οι κόντρες εντάθηκαν μετά το 3ο Συνέδριο του ΣΕΚΕ το 1924, όπου το κόμμα μετονομάστηκε σε «Κομμουνιστικό» και οι διαφωνούντες διαγράφηκαν, ανάμεσά τους πολλά από τα ιδρυτικά στελέχη του ΣΕΚΕ, όπως οι Δημητράτος, Μπεναρόγια κ.ά. με την κατηγορία ότι ήταν «πολιτικοί καιροσκόποι» (οπορτουνιστές). Ετσι, οι εκπρόσωποι της «δεξιάς» και της «κεντρώας» σοσιαλιστικής τάσης κινήθηκαν μετά σε διάφορους πολιτικούς σχηματισμούς που ξεκινούσαν από τη σοσιαλδημοκρατία και έφθαναν έως το παραδοσιακό αστικό Κέντρο.
Οι διασπάσεις συνεχίστηκαν καθ’ όλη την περίοδο του Μεσοπολέμου. Οι πλέον σοβαρές ήταν αυτή των «Αρχειομαρξιστών» (το όνομά τους είχε προέλθει από το περιοδικό που εξέδιδαν, το «Αρχείο Μαρξισμού»), η δεύτερη ήταν αυτή των «Τροτσκιστών» (αποτέλεσμα των αντιπαραθέσεων στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα) και η τρίτη των «Σπαρτακιστών». Τη διετία 1929-1931 το ΚΚΕ έφθασε στα όρια της διάλυσης από τη σκληρή εσωκομματική αντιπαράθεση μεταξύ των ομάδων Ευτυχιάδη, Χαϊτά από τη μία πλευρά και Σιάντου, Θέου από την άλλη. Η διάλυση του κόμματος αποφεύχθηκε με την έξωθεν παρέμβαση από την Κομμουνιστική Διεθνή που επέβαλε τον Ζαχαριάδη ως γενικό γραμματέα του κόμματος.
Η «βασιλεία» του Νίκου Ζαχαριάδη κράτησε μέχρι το 1956, οπότε με έξωθεν –και πάλι– παρέμβαση καθαιρέθηκε από γενικός γραμματέας. Και ναι μεν από την εξέλιξη αυτήν δεν υπήρξε νέο κόμμα, αλλά αποτέλεσε μία σοβαρή εσωκομματική κρίση για το ΚΚΕ. Νέο κόμμα στον χώρο της Αριστεράς, όμως, δημιουργήθηκε από την αντιπαράθεση ΕΣΣΔ και Κίνας. Τα στελέχη του ΚΚΕ, πολιτικοί πρόσφυγες οι περισσότεροι, που θεωρούσαν ότι είχαν ιδεολογικά περισσότερα κοινά σημεία με το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας ίδρυσαν το ΚΚΕ (μ-λ).
Και φθάνουμε στο 1968, οπότε έχουμε τη μεγαλύτερη και πλέον καθοριστική για τις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα –και όχι μόνο για τον χώρο της Αριστεράς– εσωκομματική αντιπαράθεση στο ΚΚΕ. Αυτή προκλήθηκε στην περιβόητη 12η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος. Από τη μια πλευρά έχουμε τους Κολιγιάννη και Φλωράκη (που είχαν έδρα το Βουκουρέστι) και από την άλλη τους Κύρκο, Παρτσαλίδη και Δρακόπουλο. Από το σχίσμα αυτό θα δημιουργηθεί το ΚΚΕ Εσωτερικού, η ιδεολογική μήτρα που γέννησε τον ΣΥΡΙΖΑ.
Από τότε τα πράγματα είναι λίγο-πολύ γνωστά... Στο μεν ΚΚΕ είχαμε εσωτερική ιδεολογική και οργανωτική ενότητα χωρίς διασπάσεις, ενώ στον χώρο της λεγόμενης «ανανεωτικής αριστεράς» οι διασπάσεις, τα σχίσματα και οι εσωκομματικές συγκρούσεις έγιναν πολιτική καθημερινότητα! Οι σύντροφοι του χώρου μάλλον είχαν παρερμηνεύσει τα όσα έγραφε ο Γερμανός φιλόσοφος, σοσιαλιστής και ακτιβιστής Φερντινάντ Λασάλ στον Καρλ Μαρξ, ότι «η εσωκομματική πάλη δίνει στο κόμμα δύναμη και ζωτικότητα» και έκαναν τον πολιτικό του χώρο «Κούγκι»!
ΚΚΕ εσωτερικού, ΚΚΕ εσωτερικού-Ανανεωτική Αριστερά, Ενωμένη Αριστερά, Ελληνική Αριστερά (ΕΑΡ), Σοσιαλιστική Πορεία, Σοσιαλιστική Πρωτοβουλία, ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος, ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος Β΄ Πανελλαδική, Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου, Νέο Αριστερό Ρεύμα (ο βασικός άξονας της ΑΝΤΑΡΣΥΑ), ΔΗΜΑΡ, ΣΥΡΙΖΑ, Λαϊκή Ενότητα (του Παναγιώτη Λαφαζάνη) και σίγουρα κάποια κόμματα και παρατάξεις που έχω ξεχάσει...
Γιατί, όμως, τόσες διασπάσεις και τόσο «ιδεολογικό μίσος» στον χώρο της Αριστεράς; Οι ρίζες αυτής της αέναης διαπάλης βρίσκεται στη «μεσσιανική» αντίληψη που διακατέχει τον χώρο. Στη θρησκεία ο όρος «μεσσιανισμός» υποδηλώνει την πίστη για την έλευση ενός μεσσία που θα απαλλάξει τους πιστούς από τα δεινά τους και ταυτόχρονα θα τους εξασφαλίσει τον «παράδεισο». Στην πολιτική ο «μεσσίας» μπορεί να είναι το κόμμα ή κάποιο πρόσωπο που η έλευσή του θα απαλλάξει τον λαό από τα δεινά του καπιταλισμού με την υπόσχεση του «σοσιαλιστικού παραδείσου». Γι’ αυτό και στην Αριστερά η απόκλιση από το όποιο «δόγμα» αντιμετωπίζεται όπως –για παράδειγμα– αντιμετώπιζε η όποια επίσημη Εκκλησία μία αίρεση... Στην κυριολεξία «φωτιά και τσεκούρι» στους διαφωνούντες!
Σίγουρα, λοιπόν, η μακρά αυτή λίστα των κομμάτων που προέρχονται από εσωκομματικές συγκρούσεις στον χώρο της Αριστεράς κάθε τόσο θα ανανεώνεται με κόμματα, κομματίδια και παρατάξεις ων ουκ έστιν αριθμός τους. Για του λόγου το αληθές, περιμένετε τις εξελίξεις από τις κρίσιμες συνεδριάσεις των οργάνων του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης...
