Σαν σήμερα, στις 3 Νοεμβρίου του 1957, η ανθρωπότητα έκανε ένα τεράστιο άλμα προς το άγνωστο και μαζί της ένα μικρό σκυλάκι από τους δρόμους της Μόσχας. Η Λάικα, όπως την ονόμασαν οι Σοβιετικοί επιστήμονες, έγινε ο πρώτος ζωντανός οργανισμός που μπήκε σε τροχιά γύρω από τη Γη, επιβαίνοντας στο διαστημόπλοιο Sputnik 2.
Η αποστολή ήταν μια επίδειξη ισχύος μέσα στον Ψυχρό Πόλεμο, μια απάντηση της Σοβιετικής Ένωσης στις Ηνωμένες Πολιτείες, λίγες μόνο εβδομάδες μετά την επιτυχία του Sputnik 1. Όμως, πίσω από τη λαμπερή βιτρίνα της «διαστημικής πρωτιάς», υπήρχε μια βιασύνη γεμάτη ρίσκο, και μια ιστορία που τελείωσε με σιωπή.
Το Sputnik 2 χτίστηκε μέσα σε λιγότερο από ένα μήνα. Δεν είχε σχεδιαστεί για επιστροφή. Ήταν, στην ουσία, μια κάψουλα μιας χρήσης. Μέσα της, η Λάικα, ένα αδέσποτο τριών ετών, εκπαιδεύτηκε να κάθεται ακίνητη, να αναπνέει μέσω ειδικού μηχανισμού, να τρέφεται με τροφή σε μορφή ζελέ. Οι επιστήμονες ήξεραν πως δεν θα ξαναδεί τη Γη, και εκείνη απλώς υπάκουσε.
Η εκτόξευση έγινε από το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ. Το σκάφος βγήκε επιτυχώς σε τροχιά, αλλά λίγες ώρες αργότερα η θερμοκρασία στην καμπίνα ξεπέρασε τους 40 °C. Η Λάικα πέθανε ήσυχα, πιθανότατα από υπερθερμία και άγχος, πολύ πριν ολοκληρωθεί η πρώτη της ημέρα στο Διάστημα. Το σκάφος συνέχισε να περιφέρεται γύρω από τη Γη για πέντε μήνες, ώσπου κάηκε στην ατμόσφαιρα τον Απρίλιο του 1958.
Η είδηση έκανε τον γύρο του κόσμου. Για κάποιους, η Λάικα έγινε σύμβολο προόδου· για άλλους, θύμα της επιστήμης. Η ίδια η Σοβιετική Ένωση αναγνώρισε δεκαετίες αργότερα ότι η αποστολή της δεν είχε προβλέψει ασφαλές τέλος. Παρ’ όλα αυτά, τα δεδομένα που συλλέχθηκαν από το Sputnik 2 βοήθησαν τους επιστήμονες να κατανοήσουν πώς αντιδρά ένας ζωντανός οργανισμός στην εκτόξευση, στην έλλειψη βαρύτητας και στην κοσμική ακτινοβολία, προετοιμάζοντας έτσι το έδαφος για τις πρώτες επανδρωμένες πτήσεις.
Η Λάικα δεν γύρισε ποτέ, αλλά άνοιξε τον δρόμο για τον άνθρωπο. Πλήρωσε το τίμημα μιας εποχής που πίστευε πως η πρωτιά δικαιολογεί τα μέσα. Ίσως γι’ αυτό, κάθε 3 Νοεμβρίου, η ιστορία της συγκινεί ακόμα: γιατί πίσω από τους πυραύλους, τις σημαίες και τις φωτογραφίες, υπάρχει πάντα ένα βλέμμα, σιωπηλό, αθώο και γενναίο που μας θυμίζει πως η πρόοδος δεν είναι ποτέ χωρίς κόστος.
