Σαν σήμερα, τον Σεπτέμβριο του 1943, η Κεφαλονιά έγινε τόπος μιας από τις πιο σκοτεινές σελίδες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ήταν η εποχή που η Ιταλία είχε μόλις εγκαταλείψει τον Άξονα και είχε συνθηκολογήσει με τους Συμμάχους. Η ανατροπή αυτή προκάλεσε χάος στα στρατεύματα που βρίσκονταν εκτός ιταλικού εδάφους. Στα Επτάνησα, οι άλλοτε σύμμαχοι –Ιταλοί και Γερμανοί– βρέθηκαν ξαφνικά αντιμέτωποι.
Στην Κεφαλονιά ήταν σταθμευμένη η 33η Ιταλική Μεραρχία Πεζικού «Acqui», περίπου 11.500 άνδρες. Διοικητής τους ήταν ο στρατηγός Αντόνιο Γκαντίν, ο οποίος βρέθηκε μπροστά σε ένα οξύ δίλημμα: να παραδώσει τον οπλισμό στους Γερμανούς ή να πολεμήσει. Λέγεται ότι έθεσε το ζήτημα σε ψηφοφορία, αφήνοντας τους στρατιώτες να αποφασίσουν για την τύχη τους. Και η απόφαση ήταν καθαρή: αντίσταση.
Οι μάχες που ακολούθησαν ήταν σφοδρές. Οι Ιταλοί, αν και αριθμητικά πολλοί, γρήγορα βρέθηκαν χωρίς επαρκή πυρομαχικά και υποστήριξη. Όταν τελικά αναγκάστηκαν να παραδοθούν, οι Γερμανοί δεν τήρησαν καμία από τις διεθνείς συμβάσεις για αιχμαλώτους. Αντίθετα, ξεκίνησαν μια μαζική και συστηματική εκτέλεση.
Οι αριθμοί της τραγωδίας συγκλονίζουν: περίπου 1.300 Ιταλοί έπεσαν στη μάχη πριν από την παράδοση, ενώ περισσότεροι από 5.000 εκτελέστηκαν τις επόμενες ημέρες. Σαν να μην έφτανε αυτό, περίπου 3.000 αιχμάλωτοι χάθηκαν στη θάλασσα, όταν πλοία που τους μετέφεραν βυθίστηκαν από νάρκες ή συμμαχικά πυρά. Συνολικά, γύρω στους 9.500 άνδρες της «Acqui» δεν γύρισαν ποτέ σπίτια τους.
Το βάρος της μνήμης
Η Σφαγή της Κεφαλονιάς είναι μοναδική όχι μόνο για την αγριότητα και τον όγκο των θυμάτων, αλλά γιατί έγινε ανάμεσα σε πρώην συμμάχους. Ο πόλεμος έδειξε το πιο σκοτεινό του πρόσωπο: την προδοσία, την απανθρωπιά, τη βία χωρίς όρια.
Σήμερα στο Αργοστόλι στέκει μνημείο αφιερωμένο στους Ιταλούς στρατιώτες. Εκεί τελούνται κάθε χρόνο εκδηλώσεις μνήμης, με την παρουσία τοπικών αρχών αλλά και Ιταλών εκπροσώπων που έρχονται να τιμήσουν τους νεκρούς. Η Κεφαλονιά δεν ξεχνά και μέσα από τις τελετές αυτές κρατά ζωντανή τη φλόγα της ιστορικής μνήμης.
Η ιστορία της Μεραρχίας «Acqui» υπενθυμίζει κάτι που συχνά λησμονούμε: ότι οι πόλεμοι δεν μετριούνται μόνο με εδάφη και στρατηγικές, αλλά με ανθρώπινες ζωές. Οι Ιταλοί της Κεφαλονιάς επέλεξαν την αξιοπρέπεια, ακόμα κι αν αυτό τους στοίχισε τη ζωή. Η στάση τους έγινε σύμβολο αντίστασης απέναντι στην υποταγή και την ευτέλεια του πολέμου.
Σαν σήμερα, λοιπόν, δεν θυμόμαστε μόνο ένα αιματοκύλισμα. Θυμόμαστε μια επιλογή που κόστισε, αλλά και δίδαξε ότι, ακόμη και μέσα στο σκοτάδι, υπάρχει πάντα χώρος για αξιοπρέπεια και τιμή.
