Σαν σήμερα, τον Δεκέμβριο του 1940, η Ελλάδα ζει έναν χειμώνα που δεν μοιάζει με κανέναν άλλον. Δεν είναι μόνο το κρύο. Είναι ο πόλεμος που έχει μπει για τα καλά στην καθημερινότητα, τα γράμματα από το μέτωπο, τα ονόματα χωριών της Αλβανίας που ακούγονται ξαφνικά οικεία.
Όλα έχουν ξεκινήσει λίγες εβδομάδες νωρίτερα, όταν η χώρα αρνείται να υποκύψει στο ιταλικό τελεσίγραφο της 28ης Οκτωβρίου. Από τα αλβανικά σύνορα, οι δυνάμεις του Μουσολίνι εισβάλλουν, βέβαιες πως ο πόλεμος θα τελειώσει γρήγορα. Όμως, στα βουνά της Πίνδου, αρχίζει να γράφεται μια ιστορία που ξεπερνά τα σύνορα της χώρας.
Στις 16 Δεκεμβρίου 1940, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, στις Ηνωμένες Πολιτείες, το περιοδικό Life κυκλοφορεί με έναν Έλληνα τσολιά στο εξώφυλλό του. Δεν είναι στρατηγός, δεν είναι πολιτικός. Είναι ένας απλός εύζωνας, ντυμένος με τη φουστανέλα, στέκοντας αγέρωχος και σαλπίζοντας μπροστά από την Ακρόπολη. Η εικόνα αυτή δεν χρειάζεται πολλά λόγια. Λέει όσα πρέπει για έναν λαό που πολεμά χωρίς να σκύβει το κεφάλι. Πίσω από τον φακό βρίσκεται η Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη, η γνωστή Nelly’s, μια Ελληνίδα φωτογράφος με διεθνή εμπειρία και μακρά παρουσία στην Αμερική, που γνωρίζει καλά πώς μια εικόνα μπορεί να μιλήσει εκεί όπου τα λόγια περισσεύουν.
Την ίδια ώρα, στο αλβανικό μέτωπο, οι Έλληνες στρατιώτες συνεχίζουν να προελαύνουν. Παρά τις σαφώς μεγαλύτερες στρατιωτικές δυνατότητες του αντιπάλου, η ιταλική επίθεση έχει αναχαιτιστεί στα βουνά της Ηπείρου. Και όχι μόνο αυτό. Ο ελληνικός στρατός περνά στην αντεπίθεση, μεταφέροντας τον πόλεμο πέρα από τα σύνορα. Μέσα σε αφάνταστες δυσκολίες, με χιόνια, λάσπη και σοβαρές ελλείψεις, οι μονάδες του κατορθώνουν κάτι που λίγοι πίστευαν δυνατό. Οι Ιταλοί υποχωρούν και η Ελλάδα γίνεται η πρώτη χώρα που νικά δύναμη του Άξονα στο πεδίο της μάχης.
Αυτός ο αγώνας δεν περνά απαρατήρητος. Ο διεθνής Τύπος αναζητά εικόνες που να εξηγούν τι συμβαίνει σε αυτή τη γωνιά της Ευρώπης. Και βρίσκει τον τσολιά, του οποίου η ταυτότητά παραμένει μέχρι και σήμερα άγνωστη, όμως ίσως αυτό να είναι και το νόημα. Θα μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε από εκείνους που πάλευαν στα υψώματα της Βορείου Ηπείρου, με το όπλο στον ώμο και το μυαλό στο σπίτι.
Το εξώφυλλο του Life κατάφερε να αποτυπώσει τη σιωπηλή αποφασιστικότητα ενός λαού που, ενώ γνωρίζει τις δυσκολίες που έρχονται, επιλέγει να αντισταθεί. Είναι η ίδια αποφασιστικότητα που κρατά τους φαντάρους όρθιους στο αλβανικό μέτωπο, παρά την κούραση και τις απώλειες.
Σαν σήμερα, λοιπόν, δεν θυμόμαστε μόνο μια ιστορική φωτογραφία. Θυμόμαστε τη στιγμή που ο ελληνικός αγώνας απέκτησε παγκόσμιο πρόσωπο. Έναν τσολιά που δεν μίλησε ποτέ, αλλά είπε τα πάντα. Και μια Ελλάδα που, έστω και για λίγο, στάθηκε στο κέντρο του κόσμου όχι για τη δύναμή της, αλλά για το θάρρος της
