Σαν σήμερα, 8 Νοεμβρίου 1986, πεθαίνει στη Μόσχα ο Βιάτσεσλαβ Μιχάιλοβιτς Μολότοφ, ένας από τους πιο αμφιλεγόμενους πολιτικούς της Σοβιετικής Ένωσης. Υπήρξε στενός συνεργάτης του Ιωσήφ Στάλιν, υπέγραψε διπλωματικές συμφωνίες που άλλαξαν την ιστορία της Ευρώπης, και – άθελά του – χάρισε το όνομά του σε ένα από τα πιο γνωστά όπλα του 20ού αιώνα, το κοκτέιλ Μολότοφ.
Γεννημένος το 1890, ο Μολότοφ ήταν από τους πιο πιστούς συνεργάτες του Στάλιν. Ανέβηκε στην κορυφή του κόμματος μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση και υπηρέτησε ως υπουργός Εξωτερικών της Σοβιετικής Ένωσης. Θεωρούνταν ψυχρός, πειθαρχημένος, μετρημένος — ένας πραγματικός «τεχνοκράτης της επανάστασης». Το όνομά του συνδέθηκε με το Σύμφωνο Μολότοφ - Ρίμπεντροπ (1939), τη συμφωνία μη επίθεσης ανάμεσα στη Σοβιετική Ένωση και τη ναζιστική Γερμανία, που έδωσε στους δύο δικτάτορες χρόνο προετοιμασίας για τον πόλεμο.
Κι όμως, η ιστορία επέλεξε να κρατήσει κάτι εντελώς διαφορετικό. Κατά τη διάρκεια του Χειμερινού Πολέμου (1939-1940) ανάμεσα στη Σοβιετική Ένωση και τη Φινλανδία, οι Σοβιετικοί βομβάρδιζαν φινλανδικές πόλεις, ενώ ο Μολότοφ δήλωνε πως επρόκειτο για «ανθρωπιστικές αποστολές». Οι Φινλανδοί απάντησαν ειρωνικά πως οι Σοβιετικοί τούς «τάιζαν ψωμιά Μολότοφ» από τον ουρανό και άρχισαν να φτιάχνουν χειροποίητες βόμβες — μπουκάλια γεμάτα καύσιμο, που όταν άναβαν, κολλούσαν πάνω στα σοβιετικά άρματα. Το όπλο αυτό βαφτίστηκε «κοκτέιλ Μολότοφ», το «ποτό» που συνόδευε τα «ψωμιά» του υπουργού.
Η φράση κόλλησε. Το κοκτέιλ Μολότοφ έγινε σύμβολο αντίστασης σε όλο τον κόσμο — από τις ευρωπαϊκές εξεγέρσεις και τη Λατινική Αμερική, μέχρι τα φοιτητικά κινήματα και τις σύγχρονες διαδηλώσεις. Μια ειρωνεία του πολέμου μετατράπηκε σε λέξη της καθημερινότητας.
Ο ίδιος ο Μολότοφ έζησε αρκετά για να δει τη Σοβιετική Ένωση να αλλάζει πρόσωπο, χωρίς ποτέ να αποκηρύξει τον Στάλιν. Παρέμεινε αμετανόητος, πειθαρχημένος και απομονωμένος στη Μόσχα, πιστεύοντας πως η ιστορία θα δικαιώσει τη σκληρή γραμμή του.
Η ειρωνεία της ιστορίας δεν τον εγκατέλειψε ποτέ. Ο διπλωμάτης που μιλούσε για ειρήνη και σοσιαλισμό θα συνδεθεί για πάντα με ένα φλεγόμενο όπλο. Ο άνθρωπος που ήθελε να εκπροσωπεί τη σταθερότητα του σοβιετικού κράτους, έγινε τελικά το πρόσωπο της εξέγερσης.
Η «βόμβα του Μολότοφ» δεν γεννήθηκε στα εργαστήρια της εξουσίας, αλλά μέσα από την ανάγκη της άμυνας, την ειρωνεία και το πείσμα. Και ίσως αυτή να είναι η πιο εκρηκτική αλήθεια που άφησε πίσω του.
