Παρότι ο Αλέξης Τσίπρας αποχώρησε από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ μετά τη βαριά εκλογική ήττα του 2023, η πολιτική του σκιά συνεχίζει να πλανάται πάνω από το κόμμα. Το φάντασμα του πρώην πρωθυπουργού δεν στοιχειώνει μόνο την εσωκομματική συζήτηση, αλλά επανέρχεται όλο και πιο έντονα μέσα από υπαινιγμούς και πληθώρα συζητήσεων.
Ο νυν πρόεδρος, Σωκράτης Φάμελλος, άφησε στη συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας ένα αιχμηρό υπονοούμενο περί ύπαρξης «συστήματος διαπλοκής» προκαλώντας έντονο προβληματισμό. «Μπαίνουμε σε μία περίοδο πολιτικών ανακατατάξεων και οφείλουμε να θέσουμε και το κόμμα και την Κοινοβουλευτική Ομάδα σε εκλογική εγρήγορση.
Γιατί το μόνο αίτημα που δίνει απάντηση στην αγωνία της κοινωνίας είναι το αίτημα για εκλογές και για προοδευτική κυβέρνηση. Όλα τα άλλα είναι δρομολόγια που θα ετοιμάσει το σύστημα της διαπλοκής για να ξεστρατίσει ο ελληνικός λαός, να μην έχει προσδοκίες και διεκδικήσεις». Χωρίς να κατονομάζει ποτέ ευθέως τον Αλέξη Τσίπρα, οι δηλώσεις του Σωκράτη Φάμελλου κατά το παρελθόν κάποιοι πιστεύουν ότι μπορεί να φωτογραφίζουν τον πρώην ηγέτη. Ενδεικτικές είναι φράσεις όπως «η ηθική έμπαινε στην άκρη για χάρη της σκοπιμότητας» αλλά και «η εξουσία θεωρούνταν υπέρτατος στόχος, ανεξαρτήτως μέσων». Πάντως, η χρήση όρων όπως «αμοραλισμός», «παράλληλα συστήματα» και «εσωτερική διαπλοκή» ακούγονται στις εσωτερικές συζητήσεις όλο και πιο έντονα. Η συγκυρία δεν είναι τυχαία. Ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να ανασυνταχθεί μετά την περίοδο Κασσελάκη, ο οποίος τράβηξε τον δικό του δρόμο. Ωστόσο, οι αντιφάσεις, οι προσωπικές φιλοδοξίες και τα αδιευκρίνιστα «κατάλοιπα» του παρελθόντος φρενάρουν κάθε ουσιαστική ανανέωση.
Η τελευταία παρέμβαση του Σ. Φάμελλου μοιάζει να αποτελεί κάλεσμα για σύγκρουση με το παλιό κομματικό κατεστημένο, αλλά και με τη νοοτροπία που ανέδειξε και εδραίωσε την ηγεσία Τσίπρα. Το ερώτημα πλέον δεν είναι μόνο πολιτικό, αλλά και βαθιά υπαρξιακό: μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ να αποκοπεί από τον αμοραλισμό της εξουσίας και να αναγεννηθεί με βάση αρχές και αξίες, ή θα παραμείνει αιχμάλωτος μιας λογικής «ελέγχου από το παρασκήνιο»;
Ο σημερινός πρόεδρος φαίνεται να ζητά ένα είδος εσωκομματικής κάθαρσης, μια εκκαθάριση λογαριασμών που δεν έγινε ποτέ ανοιχτά μετά την αποχώρηση Τσίπρα. Το πολιτικό κόστος της αποσιώπησης είναι πλέον ορατό: εκλογική κατάρρευση, φυγή στελεχών, αδυναμία πειστικού αφηγήματος.
Πολιτικοί παρατηρητές πιστεύουν ότι αν δεν απαντηθούν έγκαιρα τα ερωτήματα που θέτει –έστω και υπαινικτικά– ο Σ. Φάμελλος, τότε το φάντασμα του λαϊκιστή Τσίπρα δεν θα είναι απλώς μια σκιά του παρελθόντος, αλλά το σύμβολο μιας εσωτερικής αποτυχίας που θα συνεχίσει να κατατρώει το κόμμα εκ των έσω.
Πότε θα παραιτηθεί ο Τσίπρας; Το ερώτημα που κυριαρχεί τις τελευταίες εβδομάδες στους πολιτικούς και δημοσιογραφικούς κύκλους είναι ένα: πότε (και αν) θα παραιτηθεί ο Αλέξης Τσίπρας από τον ΣΥΡΙΖΑ. Μετά την εκλογική κατάρρευση του κόμματος το 2023 και τη μετέπειτα αποχώρησή του από την ηγεσία, η στάση του πρώην πρωθυπουργού παραμένει αμφίσημη και αινιγματική. Παρόλο που δεν κατέχει πλέον επίσημο ρόλο, η παρουσία του παραμένει αισθητή σε κάθε πτυχή της εσωκομματικής ζωής του ΣΥΡΙΖΑ.
Ο Σωκράτης Φάμελλος φέρεται –σύμφωνα με πολιτικούς αναλυτές– να εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο να ζητήσει από τον Αλέξη Τσίπρα να ξεκαθαρίσει δημόσια τη στάση του: θα παραμείνει ενεργός μέσα στο κόμμα ή σκοπεύει να δημιουργήσει έναν νέο πολιτικό φορέα; Η εσωστρέφεια που ταλανίζει τον ΣΥΡΙΖΑ εντείνεται όσο η ηγεσία αποφεύγει να πάρει ξεκάθαρες θέσεις για τη σχέση της με τον πρώην αρχηγό, ενώ τα σενάρια για νέο κόμμα υπό τον Τσίπρα φουντώνουν. Υπάρχουν και κάποιες φωνές μέσα στην Κουμουνδούρου που προτείνουν στον Σωκράτη Φάμελλο να... διαγράψει τον Αλέξη Τσίπρα. «Δεν μπορεί να φτιάχνει κόμμα ενώ είναι μέσα στο κόμμα», δεν μπορεί –λένε άλλοι– να έχουμε «ΣΥΡΙΖΑ εξωτερικού και ΣΥΡΙΖΑ εσωτερικού και ούτε να γίνουμε συνιστώσα του νέου φορέα». Πολλοί παρατηρητές εκτιμούν πως ο Αλέξης Τσίπρας επιθυμεί να διατηρήσει την πολιτική του επιρροή, χωρίς όμως να συγκρουστεί ανοιχτά με τον υπάρχοντα κομματικό μηχανισμό. Άλλοι ερμηνεύουν τη σιωπή του ως προάγγελο ρήξης.
Οι φήμες για συναντήσεις με πρώην στελέχη, τεχνοκράτες και νέους πολιτικούς συμμάχους ενισχύουν τις υποψίες ότι εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο να ιδρύσει έναν νέο προοδευτικό σχηματισμό, πιο ευέλικτο και «εκσυγχρονισμένο». Σε αυτό το κλίμα, η πίεση προς τον Τσίπρα να τοποθετηθεί δημόσια αυξάνεται.
Ο Σωκράτης Φάμελλος γνωρίζει ότι η παρατεταμένη ασάφεια υπονομεύει κάθε προσπάθεια ανασυγκρότησης. Οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ απαιτούν καθαρές απαντήσεις: ποια είναι η στρατηγική για το μέλλον και ποιος τη χαράζει; Η απάντηση στο ερώτημα «πότε θα παραιτηθεί –ή θα αποχωρήσει πλήρως– ο Αλέξης Τσίπρας από τον ΣΥΡΙΖΑ» θα κρίνει πολλά: την ενότητα του χώρου, τις πολιτικές συμμαχίες ενόψει των επόμενων εκλογικών μαχών, αλλά και τη δυνατότητα του κόμματος να παραμείνει κύριος εκφραστής της Αριστεράς.
Μέχρι τότε, το πολιτικό σκηνικό στην Αριστερά θα παραμένει ρευστό – με τις εξελίξεις να εξαρτώνται εν πολλοίς από τις τελικές αποφάσεις του ίδιου του Αλέξη Τσίπρα.
