Ο Στέφανος Κασσελάκης είναι αναμφισβήτητα μια από τις πιο αμφιλεγόμενες πολιτικές φιγούρες της πρόσφατης περιόδου στην Ελλάδα. Από την εκρηκτική είσοδό του στην κεντρική πολιτική σκηνή, μέχρι την ανάληψη της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ και τη δημιουργία του Κινήματος Δημοκρατίας, ο Κασσελάκης έχει καταφέρει να τραβήξει πάνω του τα φώτα – όχι πάντα με θετικό πρόσημο.
Ενίοτε προβάλλεται σαν «ανανεωτής της πολιτικής ζωής», ενώ άλλες φορές κατηγορείται για επικοινωνιακές υπερβολές και κινήσεις που αγγίζουν τα όρια της γραφικότητας. Πολλοί τον αποδομούν ως «προϊόν επικοινωνιακής στρατηγικής χωρίς πολιτικό βάθος», ενώ κάποιοι οπαδοί του επιμένουν ότι είναι «η αναγκαία ρήξη».
Το ερώτημα όμως παραμένει: Είναι ο Κασσελάκης ο άνθρωπος που θα αλλάξει το πολιτικό τοπίο ή ένας ακόμα «διάττων αστέρας» της δημοσιότητας;
Η εξαγγελία του Κινήματος Δημοκρατίας ήρθε σε μια περίοδο που ο ΣΥΡΙΖΑ αντιμετώπιζε σοβαρές εσωκομματικές αναταράξεις και κατακρημνιζόταν δημοσκοπικά. Το ίδιο το Κίνημα παρουσιάστηκε ως μια υπερκομματική πρωτοβουλία –κάτι ανάμεσα σε πολιτικό think tank και κοινωνική πλατφόρμα– που αποσκοπεί στην επαναδιαπραγμάτευση της Δημοκρατίας, της Δικαιοσύνης και της Λαϊκής Συμμετοχής.
Οι φιλόδοξες δηλώσεις περί «αναμόρφωσης του δημοκρατικού πολιτεύματος» και «παγκόσμιας απήχησης» δεν άργησαν να προκαλέσουν αντιδράσεις. Ορισμένοι μίλησαν και μιλούν για «μεσσιανική φρασεολογία Κασσελάκη», μοναδική στον… πλανήτη.
Ορισμένα από τα βασικά συνθήματα του Κινήματος –όπως το «να πάψει η Δημοκρατία να είναι μόνο λέξη»– θεωρήθηκαν είτε ασαφή είτε ρητορικά πυροτεχνήματα χωρίς ουσιαστική ανάλυση.
Δεν λείπουν και οι φωνές που βλέπουν παραλληλισμούς με populist κινήσεις του εξωτερικού, με την ίδια «ευκολία λόγου και υποσχέσεων» που όμως σπάνια οδηγεί σε δομικές αλλαγές.
Ο ίδιος ο Κασσελάκης φαίνεται να απολαμβάνει τον όποιο θόρυβο. Το ύφος του είναι συχνά απλοϊκό, άμεσο, με αποφυγή σύνθετων όρων ή θεσμικού λεξιλογίου. Η επανάληψη όμως συνθημάτων χωρίς περιεχόμενο ή η υπερβολική χρήση των social media με θεατρικότητα και φωτογενείς εμφανίσεις συχνά οδηγεί σε χαρακτηρισμούς του τύπου «γραφικός», «αμερικανιά» ή «πολιτικός performer».
Η συχνή παρουσία του στα ΜΜΕ, κυρίως κατά το παρελθόν, με δηλώσεις που αγγίζουν την υπερβολή προσφέρει εύκολο υλικό στους επικριτές του, που τον παρουσιάζουν ως ένα πολιτικό «reality show». Σε αυτό το πλαίσιο, η πολιτική αξιοπιστία του έχει υποστεί σημαντικό πλήγμα.
Ισως το πιο ανησυχητικό για τον Κασσελάκη είναι το δημοσκοπικό αδιέξοδο. Η έλλειψη πολιτικής πρότασης με βάθος, η απουσία οργανωτικού σχεδίου και η επιλογή του να διαχειρίζεται την πολιτική παρουσία του κυρίως μέσω social media δημιουργούν την εντύπωση ότι δεν έχει την απαιτούμενη θεσμική πυγμή για να εμπνεύσει.
Αντί για πολιτική ανασύνταξη, ο Κασσελάκης φαίνεται να επενδύει διαρκώς στην προσωπική εικόνα του, αναζητώντας αφορμές για τηλεοπτική και ψηφιακή προβολή. Συνεντεύξεις, βίντεο, προσωπικές στιγμές, ακόμα και οι επισκέψεις του στο εξωτερικό –σαφάρι στη ζούγκλα– αποκτούν χαρακτηριστικά ριάλιτι.
Πίσω από τη μιντιακή παρουσία του, πολλοί αναρωτιούνται αν ο Κασσελάκης ενδιαφέρεται περισσότερο για το πολιτικό έργο ή για την προσωπική προβολή του. Το πολιτικό αφήγημά του μοιάζει περισσότερο με προϊόν branding, παρά με αποτέλεσμα πολιτικής σκέψης.
Η πολιτική, όμως, δεν είναι Instagram story. Απαιτεί βάθος, θεσμική σοβαρότητα, συμμαχίες, ιδεολογικό προσανατολισμό και, κυρίως, αξιοπιστία. Ο Κασσελάκης μέχρι στιγμής δεν έχει καταφέρει να πείσει ότι μπορεί να αρθρώσει έναν συγκροτημένο πολιτικό λόγο που να εμπνέει εμπιστοσύνη. Αντίθετα, σε πολλές περιπτώσεις θεοποιεί την υπερβολή.
Στα Χανιά, μιλώντας σε ραδιόφωνο, δήλωσε πρώτα Κρητικός και Χανιώτης και μετά… Ελληνας. «Πάντα αισθανόμουν Χανιώτης και Κρητικός. Από εκεί και πέρα, πάντα αισθανόμουν και Ελληνας. Η Ελλάδα είναι η Κρήτη και η Κρήτη είναι η Ελλάδα. Δεν βλέπω διαιρέσεις στη χώρα· πρέπει να είμαστε ενωμένοι».
Για την οικονομία είπε ότι η πρότασή του είναι ξεκάθαρη. «ΦΠΑ 15% οριζόντια, απλούστερη φορολογία, και αυστηρό πλαίσιο για φοροδιαφυγή. Δεν γίνεται να πληρώνει ο πολίτης 24% ΦΠΑ για να επιστρέφονται ψίχουλα ως επιδόματα», δήλωσε, χωρίς να εξηγήσει αν η οικονομία το αντέχει.
Για το πολιτικό χρήμα τόνισε ότι «Το ψάρι βρομάει από το κεφάλι. Αν δεν μπει φραγμός στη μαύρη χρηματοδότηση κομμάτων και υποψηφίων, θα έχουμε ξανά ΟΠΕΚΕΠΕ, σκάνδαλα και πρόστιμα. Δεν είναι δυνατόν να πληρώνει ο συνταξιούχος τα 400 εκατ. ευρώ», ξεχνώντας βέβαια τα όσα ακούστηκαν όταν ήταν πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ με τα δάνεια στο κόμμα από εταιρείες του εξωτερικού.
Για την εξωτερική πολιτική εμφανίστηκε για την… ώρα φιλορώσος: «Η Ελλάδα δεν μπορεί να έχει μονόπλευρη στάση στο Ουκρανικό. Επρεπε να κρατήσουμε ισορροπία και με τη Ρωσία».
Τέλος, ανακοίνωσε ότι το Κίνημα Δημοκρατίας θα παρουσιάσει τη δική του πρόταση στη ΔΕΘ, στις 12 Σεπτεμβρίου, με έμφαση σε φορολογία, εκλογικό νόμο και θεσμικές αλλαγές.
Ο Στέφανος Κασσελάκης, αν θέλει να επιβιώσει πολιτικά, οφείλει να εγκαταλείψει τις ευκολίες των εντυπώσεων και να επενδύσει σε πραγματικές πολιτικές θέσεις. Να ανοίξει διάλογο με την κοινωνία, να σεβαστεί τους θεσμούς και να σταματήσει να φλερτάρει με την πολιτική ελαφρότητα.
Είναι σαφές ωστόσο ότι βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Από τη μία κινδυνεύει να παγιωθεί στη συνείδηση των πολιτών ως ένας ακόμα πολιτικός με «εύκολα λόγια και ωραίες εικόνες». Από την άλλη, έχει ακόμα τη δυνατότητα –αν σοβαρευτεί– να μετατραπεί σε κάτι άλλο. Το στοίχημα, πάντως, είναι δύσκολο. Και δεν κερδίζεται με likes.
