Σαν σήμερα, 3 Δεκεμβρίου 1944, η Αθήνα ξυπνά σε μια μέρα που κανείς δεν φαντάζεται πως θα αλλάξει τόσο δραματικά την πορεία της χώρας. Είναι από εκείνες τις στιγμές της Ιστορίας που δεν γεννιούνται απότομα, αλλά χτίζονται αργά, μέσα από σιωπές, συσσωρευμένες εντάσεις και προσδοκίες που δεν βρίσκουν δικαίωση...ένα μουρμούρισμα που γίνεται κραυγή, κι ύστερα συγκρούση. Τέτοια ήταν η μέρα που η Αθήνα, κουρασμένη από την Κατοχή αλλά γεμάτη προσδοκίες, βρέθηκε στο επίκεντρο μιας νέας, σκληρής πραγματικότητας: τα Δεκεμβριανά.
Η Ελλάδα είχε μόλις απελευθερωθεί από τους Γερμανούς. Μετά από χρόνια πείνας, τρόμου και αντίστασης, το έδαφος έπρεπε υποτίθεται να γίνει πρόσφορο για μια ενωμένη πορεία προς την ομαλότητα. Όμως η πραγματικότητα ήταν αλλιώς. Το πολιτικό κενό που άφησε η Κατοχή δεν ήταν απλά βαθύ, ήταν επικίνδυνα πολωμένο. Από τη μία το ΕΑΜ, η πιο μαζική οργάνωση της Αντίστασης, που αισθανόταν ότι είχε κερδίσει με το αίμα της το δικαίωμα να καθορίσει το μέλλον. Από την άλλη, η εξόριστη κυβέρνηση που επέστρεψε με βρετανική υποστήριξη και έβλεπε ως μονόδρομο την πλήρη αφοπλιστική εξίσωση όλων των οργανώσεων.
Το τελεσίγραφο της 1ης Δεκεμβρίου για παράδοση των όπλων από κάθε αντιστασιακή μονάδα άναψε το φιτίλι. Το ΕΑΜ όχι μόνο αρνήθηκε, αλλά και απέσυρε τους υπουργούς του από την κυβέρνηση. Η σύγκρουση πλέον δεν ήταν απλώς πιθανή, είχε ήδη αρχίσει να γράφεται.
Κι έτσι, φτάνουμε στο πρωινό της 3ης Δεκεμβρίου. Η πλατεία Συντάγματος πλημμυρίζει κόσμο. Αναπνέει κανείς μια ατμόσφαιρα σχεδόν πανηγυρική, σαν μια μεγάλη, ειρηνική επίδειξη δύναμης. Ο κόσμος κατεβαίνει με σημαίες, συνθήματα, με την πεποίθηση ότι αυτή η ημέρα θα έδινε μήνυμα ενότητας και δικαιοσύνης. Μα μέσα σε λίγα λεπτά, η εικόνα ανατρέπεται. Η αστυνομία ανοίγει πυρ. Και μετά κραυγές, άτακτη φυγή και κορμιά στο έδαφος. Οι νεκροί θα φτάσουν πάνω από δύο δεκάδες, οι τραυματίες πολύ περισσότεροι.
Αυτό που είχε συμβεί δεν ήταν απλώς ένα αιματηρό επεισόδιο, ήταν το απόλυτο σημείο μηδέν. Μέσα στη νύχτα, ο ΕΛΑΣ περνά στην αντεπίθεση. Οι μάχες ανάβουν στις γειτονιές της Αθήνας, από την Κυψέλη μέχρι το Παγκράτι. Ο βρετανικός στρατός επεμβαίνει δυναμικά, με πυροβολικό, άρματα και εναέρια υποστήριξη. Η πρωτεύουσα μετατρέπεται σε πεδίο μάχης, για έξι ολόκληρες εβδομάδες.
Τα Δεκεμβριανά είχαν ξεπεράσει τα όρια μιας απλής σύγκρουσης δύο πλευρών. Ήταν η τραγική σύμπτωση μιας χώρας που δεν πρόλαβε να χαρεί την ελευθερία της προτού ξαναμπεί στη δίνη ενός νέου διχασμού. Η ήττα του ΕΑΜ και η Συμφωνία της Βάρκιζας που ακολούθησε έφεραν μια εύθραυστη παύση. Κανείς όμως δεν έτρεφε αυταπάτες, η βία που ξέσπασε εκείνη τη μέρα δεν θάφτηκε. Έμεινε στις ψυχές όσων την έζησαν, και σιγά-σιγά...σχεδόν υπόγεια, λίγα χρόνια μετά εξελίχθηκε σε έναν πλήρη εμφύλιο.
Σαν σήμερα, λοιπόν, θυμόμαστε με πόσο βάρβαρο τρόπο μία χώρα που μόλις είχε σωθεί από έναν ξένο δυνάστη οδηγήθηκε τόσο γρήγορα στη σύγκρουση με τον ίδιο της τον εαυτό.
