Εδώ και τουλάχιστον δέκα χρόνια, η Ελλάδα σηκώνει στις πλάτες της ένα δυσανάλογο βάρος. Από τις ακτές της Κρήτης μέχρι τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και τον Έβρο, τα ελληνικά σύνορα φυλάσσονται με τον ιδρώτα των αρχών, την καθημερινή αγωνία των κατοίκων των ακριτικών περιοχών, προκαλώντας κοινωνικά προβλήματα κυρίως σε αστικές περιοχές όπως ο Άγιος Παντελεήμονας και ο Άγιος Παύλος στην Αθήνα. Το μεταναστευτικό έχει πάψει προ πολλού να είναι ένα αμιγώς ανθρωπιστικό ζήτημα. Είναι πλέον υπαρξιακό θέμα, θέμα ασφάλειας, συνοχής και δημοκρατικής αντοχής της χώρας.
Και την ώρα που η κυβέρνηση καλείται να δώσει λύσεις σε ένα όλο και πιο εκρηκτικό πρόβλημα, η αντιπολίτευση περιορίζεται σε γενικόλογες φωνασκίες, νομικά κωλύματα δίχως ρεαλισμό και ιδεολογικές κορόνες που δεν αντέχουν να αντιπαρατεθούν στην ωμή πραγματικότητα.
Την ίδια στιγμή, η Τουρκία τρίβει τα χέρια της. Με φόντο το τουρκολιβυκό μνημόνιο, η αποστολή μεταναστευτικών ροών με πλοία από τις ακτές της Λιβύης δεν είναι μόνο αποτέλεσμα «ανθρωπιστικής ανάγκης» αλλά και εργαλείο γεωπολιτικού εκβιασμού.
Αντέχει η Ελλάδα; Τα στατιστικά στοιχεία
Από το 2014 μέχρι σήμερα, πάνω από 1,4 εκατομμύρια μετανάστες και πρόσφυγες εισήλθαν στη χώρα. Μόνο το 2015-2016 οι αφίξεις ξεπέρασαν τις 856.000, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR). Έκτοτε οι αριθμοί μειώθηκαν αλλά δεν σταμάτησαν ποτέ:
2020: 15.696
2021: 9.157
2022: 18.780
2023: 48.721
2024: 62.119
2025 (έως 6 Ιουλίου): 20.854, εκ των οποίων 8.200 στην Κρήτη
Επιπλέον, όπως δήλωσε ο Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Θάνος Πλεύρης, 3 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται ήδη στις ακτές της Λιβύης. «Καμία χώρα δεν αντέχει τέτοια πίεση», υπογράμμισε.
Η αλήθεια πίσω από τους αριθμούς
Το πρόβλημα όμως, δεν είναι μόνο ποσοτικό. Είναι και βαθύτατα ποιοτικό. Η πλειοψηφία των αφιχθέντων δεν πληροί τις προϋποθέσεις για άσυλο. Οι περισσότεροι είναι οικονομικοί μετανάστες, νεαροί άνδρες χωρίς χαρτιά.
Πολλοί προέρχονται από χώρες όπως το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Ιράκ, η Σομαλία, η Υεμένη ή η Αίγυπτος, καθεστώτα αυταρχικά, με ισχυρά συντηρητικά ισλαμικά χαρακτηριστικά. Σε αυτά τα περιβάλλοντα, η ισότητα των φύλων, η ελευθερία έκφρασης και τα δικαιώματα των μειονοτήτων είναι έννοιες είτε άγνωστες είτε συστηματικά καταπατημένες. Η ένταξη τέτοιων πληθυσμών στις φιλελεύθερες ευρωπαϊκές κοινωνίες δεν είναι ούτε εύκολη ούτε αυτονόητη. Στη Γαλλία, τη Σουηδία και αλλού, η αποτυχία ενσωμάτωσης έχει οδηγήσει σε κοινωνικά γκέτο, ριζοσπαστικοποίηση, ισλαμική τρομοκρατία και αύξηση της εγκληματικότητας. Αντίστοιχα φαινόμενα καταγράφονται πλέον και στην Αθήνα.
Ναι, η Ελλάδα γνωρίζει από προσφυγιά και μετανάστευση. Οι Έλληνες του 20ού αιώνα εντάχθηκαν στις χώρες υποδοχής, δούλεψαν σκληρά, πρόκοψαν. Σήμερα όμως τα δεδομένα είναι διαφορετικά. Η Ευρώπη δεν είναι αυτή του 1950 ή του 1980. Βρίσκεται σε οικονομική, πολιτισμική και υπαρξιακή κρίση. Οι κοινωνίες της γερνούν, οι κρατικοί μηχανισμοί πιέζονται, οι πολίτες νιώθουν ανασφαλείς.
Οι ανάγκες σε εργατικά χέρια, ιδίως στον πρωτογενή τομέα, είναι υπαρκτές αλλά αυτό δεν σημαίνει ανεξέλεγκτες ροές, ούτε ανοχή. Δεν έχουμε τα μέσα, δεν έχουμε τις δομές, δεν έχουμε την κοινωνική αντοχή να αφομοιώνουμε χιλιάδες ανθρώπους χωρίς επιλογή, χωρίς κριτήρια, χωρίς εθνικό σχεδιασμό. Ο ανθρωπισμός είναι αυτονόητος αλλά δεν είναι η μόνη συνθήκη.
Αντιπολίτευση χωρίς ουσία
Απέναντι σε αυτή την κρίση, η κυβέρνηση ανακοίνωσε προσωρινή παύση εξέτασης ασύλου για όσους φτάνουν δια θαλάσσης από τη Βόρεια Αφρική, επαναφορά κλειστών κέντρων κράτησης, αυστηρές ποινές για παράνομη είσοδο και επιχειρήσεις του Πολεμικού Ναυτικού στα θαλάσσια σύνορα. Ο Πρωθυπουργός δήλωσε: «Η πίεση είναι υπαρκτή και η απάντησή μας είναι ξεκάθαρη: η Ελλάδα δε θα γίνει ξέφραγο αμπέλι».
Στη Βουλή, η τροπολογία πέρασε με 177 ψήφους υπέρ, 74 κατά και 42 «παρών». Ήδη ξεκίνησαν οι διπλωματικές επαφές με τη Λιβύη ενώ η Ε.Ε. μπήκε στο τραπέζι.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η στάση της «αντιπολίτευσης». Ως συνήθως, μιλάει αλλά δεν πείθει. Η Ζωή Κωνσταντοπούλου χαρακτήρισε την τροπολογία «ντροπή» και κατηγόρησε την κυβέρνηση πως «επαναφέρει τον ρατσισμό». Η Πλεύση Ελευθερίας θέλει εν ολίγοις ανοιχτά σύνορα. Ο ΣΥΡΙΖΑ καταψήφισε την τροπολογία χωρίς να καταθέσει εναλλακτική πρόταση.
Η Νέα Αριστερά επέλεξε να ειρωνευτεί τον Κυριάκο Μητσοτάκη, λέγοντας πως «δικαιούται μια αγκαλιά από τη Μελόνι και τον Όρμπαν». Αν αυτό θεωρείται σοβαρή πολιτική παρέμβαση, τότε το κενό είναι βαθύτερο απ’ όσο νομίζαμε!
Το ΠΑΣΟΚ, έρμαιο των αντιφάσεων, ψήφισε «παρών». Ο Νίκος Ανδρουλάκης μίλησε περί «επιτάχυνσης διαδικασιών ασύλου» (αερολογίες δηλαδή) ενώ ο πετυχημένος Δήμαρχος Αθηναίων, Χάρης Δούκας, ζήτησε καθαρό «όχι» στην τροπολογία.
Το ΚΚΕ, όπως πάντα, τα έριξε στην «κακή» Ευρώπη που εκμεταλλεύεται τους Αφρικανούς. Κατά τη λογική του Περισσού, κάθε άνθρωπος που περνά τα σύνορα, νόμιμα ή παράνομα, δικαιούται στέγη, επίδομα, άσυλο και πολιτική φροντίδα.
Οι διεθνείς οργανισμοί απόντες
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ως συνήθως, παρακολουθεί αμήχανα. Παρά τις διακηρύξεις περί στήριξης, παραμένει θεατής. Στο τελευταίο Συμβούλιο Υπουργών Εσωτερικών, η Ελλάδα ζήτησε αυστηρότερη πολιτική. Οι Βρυξέλλες απάντησαν με ευχολόγια. Η ΕΕ έχει υποκύψει για χρόνια στις πιέσεις των ΜΚΟ και της πολιτικής ορθότητας, αποτυγχάνοντας να χαράξει σοβαρή στρατηγική. Οι διακινητές το γνωρίζουν καλά και εκμεταλλεύονται την κατάσταση.
Όσο για τους διεθνείς οργανισμούς, όπως η Ύπατη Αρμοστεία; Κρίνουν από μακριά. Δεν φυλάττουν φράχτες, δεν υποδέχονται χιλιάδες την εβδομάδα, δεν ζουν στα νησιά ή στο κέντρο της Αθήνας. Κι ενώ χώρες όπως η Γερμανία, η Αυστρία, η Δανία, η Ιταλία ή η Τσεχία σκληραίνουν τη στάση τους με απελάσεις και περιορισμούς, η Ελλάδα θα παραμένει άπραγη;
Τώρα είναι η ώρα της ευθύνης
Η Ελλάδα πρέπει να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων. Να υπερασπιστεί τα σύνορά της, να διεκδικήσει στήριξη από την Ευρώπη, όχι στα λόγια αλλά στην πράξη. Η ασφάλεια και το μέλλον της χώρας δεν επιτρέπουν άλλες καθυστερήσεις, ούτε μικροπολιτικές.
