Στις 8 Μαΐου του 1945, οι ναζί συνθηκολόγησαν. Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε, η Ευρώπη απελευθερώθηκε και το τέρας του ναζισμού «φυλακίστηκε» στην κρύπτη της ιστορίας.
Το Γ' Ράιχ υπέστειλε τη σημαία του, ο Αδόλφος Χίτλερ είχε ήδη αυτοκτονήσει στις 30 Απριλίου του 1945 στο καταφύγιό του στο Βερολίνο και η ναζιστική Γερμανία υπογράφει την άνευ όρων παράδοσή της στις συμμαχικές δυνάμεις. Ο πιο αιματηρός πόλεμος στην ανθρώπινη ιστορία τελείωσε και η Ευρώπη γιορτάζει την Ημέρα της Νίκης (Victory in Europe Day – VE Day).
Η Γερμανία παραδίνεται
Από τα τέλη του 1944, στο ανατολικό μέτωπο, ο Κόκκινος Στρατός είχε φτάσει στα προάστια του Βερολίνου, ενώ στη Δύση οι δυνάμεις των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και των συμμάχων τους είχαν διασχίσει τον Ρήνο και κινούνταν προς την καρδιά της Γερμανίας.
Η χώρα βρισκόταν σε αποδρομή και οι Γερμανοί βίωναν την εξαθλίωση και τη διάλυση. Οι πόλεις βομβαρδίζονταν ανηλεώς, οι υποδομές είχαν καταρρεύσει και εκατομμύρια Γερμανοί πολίτες, αν απέφευγαν τον θάνατο, προσπαθούσαν να διαφύγουν προς τα δυτικά, με σκοπό να παραδοθούν στους Αμερικανούς, αλλά όχι στους Σοβιετικούς, τους ορκισμένους εχθρούς της ναζιστικής Γερμανίας.
Στις 7 Μαΐου του 1945, στη Ρεμς της Γαλλίας, εκτυλίσσεται η πρώτη επίσημη πράξη συνθηκολόγησης. Ο στρατηγός Αλφρεντ Γιοντλ, εξ ονόματος του ναυάρχου Καρλ Ντένιτς, που είχε αναλάβει ως αρχηγός του γερμανικού κράτους μετά την αυτοκτονία του Χίτλερ, υπέγραψε την άνευ όρων παράδοση προς τους συμμάχους. Στις 23:01 ώρα Κεντρικής Ευρώπης σταμάτησαν οι εχθροπραξίες.
Ο Ιωσήφ Στάλιν, ηγέτης της ΕΣΣΔ, ήθελε να ταπεινώσει τη ναζιστική Γερμανία και να προβάλλει σε όλο τον κόσμο της εικόνα της να συνθλίβεται κάτω από την... μπότα του Κόκκινου Στρατού. Τα μεσάνυχτα της 8ης προς 9η Μαΐου, υπογράφηκε η δεύτερη και οριστική συνθηκολόγηση ενώπιον των Σοβιετικών, από τον στρατάρχη Βίλχελμ Κάιτελ.
Η Γερμανία όφειλε να καταθέσει τα όπλα και να παραδοθεί. Οι στρατιωτικές και παραστρατιωτικές οργανώσεις, όπως τα φονικά SS, διαλύθηκαν.
Η συνθηκολόγηση, εκτός από το τέλος του πολέμου, όριζε και την κατάρρευση του ναζισμού, ενός καθεστώτος απόλυτης βαρβαρότητας, του Ολοκαυτώματος και των εγκλημάτων πολέμου κατά της ανθρωπότητας, που στοίχισε τη ζωή σε 70 εκατομμύρια ανθρώπους. Η Ευρώπη είχε κάθε λόγο να γιορτάζει και αποφασίζει την ενοποίησή της, ως μηχανισμός θωράκισης και αποτροπής ενός νέου πολέμου.
Η Νυρεμβέργη με τις δίκες των εγκληματιών πολέμου γίνεται σύμβολο της διεθνούς δικαιοσύνης και η Γερμανία χωρίστηκε σε Ανατολική και Δυτική. Από τα συντρίμμια της άλλοτε κραταιάς ναζιστικής Γερμανίας γεννιέται ο Ψυχρός Πόλεμος. Η Σοβιετική Ενωση και η σημερινή Ρωσία γιορτάζουν με λαμπρές παρελάσεις τα ιστορικά επιτεύγματα του Κόκκινου Στρατού.
Η 8η Μαΐου γίνεται για την Ευρώπη η... γενέθλια ημέρα μνήμης, τιμής και διαρκούς αγώνα για τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ειρήνη και για τη Ρωσία ημέρα τιμής της... κόκκινης κυριαρχίας.
Η Γαλλία, η Σλοβακία και η Τσεχία έχουν καθιερώσει την 8η Μαΐου ως εθνική αργία, ενώ με αντίστοιχο τρόπο τιμούν την 9η Μαΐου οι περισσότερες πρώην σοβιετικές χώρες.
Το συμβολικό βάρος της 8ης Μαΐου για τη Γερμανία μένει στο ιστορικό αρχείο. Στη Γερμανία η ημέρα νίκης για την Ευρώπη δεν έχει καθιερωθεί ως επίσημη αργία.
Ρεπό από την 75η επέτειο
Το Βερολίνο είναι η μόνη πόλη που δίνει ρεπό στους κατοίκους της, από την 75η επέτειο το 2020. Άλλα ομόσπονδα κρατίδια, κυρίως τα πρώην ανατολικά, τιμούν την ημερομηνία ως «ημέρα μνήμης» ή «απελευθέρωσης από τον εθνικοσοσιαλισμό», χωρίς να την ορίζουν ως αργία, όπως το Βρανδεμβούργο, η Θουριγγία και η Σαξονία.
Η ιδέα μιας νέας αργίας εμφανίστηκε το 1985, αλλά δεν βρήκε ευήκοα ώτα. Η Εστέρ Μπετζαράνο, μια Εβραία επιζήσασα από το Άουσβιτς, ξεκίνησε το 2020 ένα αίτημα να οριστεί μόνιμα η 8η Μαΐου ως ομοσπονδιακή αργία. Το αίτημά της συγκέντρωσε 12.000 υπογραφές, η Μπετζαράνο πέθανε το 2021 και το αίτημα... ξεχάστηκε.
Ο πρόεδρος Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ... σπρώχνει την ημέρα της επετείου στο χρονοντούλαπο, με μία ομιλία στο Ράιχσταγκ και με την αφήγηση μαρτυριών από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου από μαθητές και φοιτητές. Αποδέχεται ότι η 8η Μαΐου είναι ημέρα απελευθέρωσης και για τη Γερμανία, αλλά στιγματίζει τη στάση της Ρωσίας.
Για τον γερμανικό πληθυσμό η 8η Μαΐου στιγματίζεται με τις εκδιώξεις τους από εκτάσεις της Ανατολικής Ευρώπης, γεγονός που... κάνει σημαία της η Ακροδεξιά «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD) για να... πολεμήσει την καθιέρωση αργίας.
Οι πρόσφατες συνθήκες πολιτικής αστάθειας και οι κυβερνητικές κρίσεις πυροδοτούν εντάσεις γύρω από την εθνική ταυτότητα και την ιστορική μνήμη των Γερμανών.
Μέσα στους κύκλους της Ευρώπης η γερμανική κοινωνία εξακολουθεί να κρίνεται για το ναζιστικό παρελθόν της, ακόμα και ύστερα από δεκαετίες. Ωστόσο, δημοσκοπήσεις καταγράφουν ότι οι Γερμανοί αναπτύσσουν μία διαφορετική κουλτούρα μνήμης και αποκήρυξης του ναζισμού, παρά τη θεαματική άνοδο της Ακροδεξιάς στη χώρα.
Σημείο… τριβής η ημερομηνία του τέλους του πολέμου
Στις 8 Μαΐου του 1945, τα στρατεύματα της Σοβιετικής Ένωσης μπαίνουν στο Βερολίνο και ουσιαστικά δίνουν το καθοριστικό χτύπημα ήττας στον στρατό της ναζιστικής Γερμανίας.
Η ημερομηνία του εορτασμού του τέλους του πολέμου και του ναζισμού αποτέλεσε σημείο τριβής και διαχωρισμού Ευρώπης και Ρωσίας. 8 και 9 Μαΐου τελούνται εκδηλώσεις μνήμης και τιμής. Κυριαρχεί η μεγαλειώδης στρατιωτική παρέλαση στη Μόσχα, στην Κόκκινη Πλατεία.
