Η 9η Μαΐου είναι η μέρα που η Ευρώπη γιορτάζει την ενότητά της. Για την Ελλάδα, όμως, είναι και μια ευκαιρία να κοιταχτεί στον καθρέφτη: γιατί μπορεί σήμερα να θεωρούμε αυτονόητη την ευρωπαϊκή μας πορεία, αλλά κάποτε τη λοιδορούσαμε. Κάποτε, η συμμετοχή στην ευρωπαϊκή οικογένεια παρουσιαζόταν ως προδοσία ή εξάρτηση.
Αλλά ας θυμηθούμε: δεν ξεκινήσαμε με ενθουσιασμό. Το ΠΑΣΟΚ της δεκαετίας του ’70 δήλωνε πως «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο», παρότι μόλις λίγα χρόνια αργότερα, ως κυβέρνηση, δεν δίστασε να πατήσει με ανακούφιση πάνω στις ευρωπαϊκές ράγες — και να επωφεληθεί δεόντως από κοινοτικά πακέτα. Η Ευρώπη τότε ήταν ο «εξωτερικός εχθρός». Μετά έγινε ο εσωτερικός σπόνσορας.
Η ιστορία όμως δεν κάνει χάρη. Και η Ευρώπη, με όλα της τα προβλήματα, έγινε τελικά η μοναδική σταθερά μιας χώρας που κλονιζόταν σε κάθε της κρίση. Από τη μεταπολίτευση μέχρι τις αρχές του 21ου αιώνα, τα ευρωπαϊκά κονδύλια χρηματοδότησαν δρόμους, σχολεία, νοσοκομεία, αγροτικές επιδοτήσεις και υποδομές. Οι Έλληνες έγιναν πολίτες της Ε.Ε., ταξίδεψαν, σπούδασαν, εργάστηκαν σε άλλες χώρες. Όλα αυτά, χωρίς να σταματήσουν ποτέ να αμφισβητούν τον «ξένο δυνάστη».
Και μετά ήρθε το 2015.
Η Ελλάδα βρέθηκε κυριολεκτικά με το ένα πόδι έξω από την Ευρώπη. Η «περήφανη διαπραγμάτευση» του ΣΥΡΙΖΑ έπαιξε κορώνα-γράμματα την παραμονή μας στο ευρώ. Το δημοψήφισμα του Ιουλίου φλέρταρε με τη ρήξη, την ώρα που οι τράπεζες είχαν κλείσει και η οικονομία βυθιζόταν. Η Ευρώπη εμφανιζόταν ξανά ως εχθρός — μέχρι που έγινε σωτήρας, με την κυβέρνηση Τσίπρα να υπογράφει το τρίτο μνημόνιο, κόντρα στη λαϊκή ετυμηγορία που η ίδια είχε ζητήσει.
Η ιστορία επαναλήφθηκε σαν φάρσα — ή μάλλον σαν ειρωνία. Από το “έξω από την ΕΟΚ” φτάσαμε στο “Μένουμε Ευρώπη”. Από το σύνθημα της ανεξαρτησίας, στην παραδοχή της εξάρτησης. Και κάπου εκεί, ήρθε η ωρίμανση.
Η Ευρώπη δεν είναι ιδανική. Ούτε η Ελλάδα ήταν πάντα έντιμος εταίρος. Αλλά η αλήθεια είναι μία: χωρίς την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ελλάδα του σήμερα πιθανότατα δεν θα ήταν ούτε τόσο δημοκρατική, ούτε τόσο σταθερή, ούτε τόσο ανεπτυγμένη — και σίγουρα όχι τόσο ασφαλής.
Η 9η Μαΐου δεν είναι μια εθιμοτυπική επέτειος. Είναι υπενθύμιση. Πως αν και κάποτε θέλαμε να φύγουμε, τελικά σωθήκαμε επειδή μείναμε.
