Έντονη είναι η ανησυχία σε όλον τον κόσμο μετά την απόφαση της Meta, μητρικής εταιρείας των Facebook, Instagram και WhatsApp, να τερματίσει το πρόγραμμα fact-checking (όπως είναι ευρέως γνωστή η διαδικασία διασταύρωσης και επαλήθευσης πληροφοριών και γεγονότων).
Αρχικά στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως ανακοίνωσε ο ιδρυτής της, Μαρκ Ζούκερμπεργκ και κατόπιν, μέσα στο 2026, σε όλον τον κόσμο, με τα διεθνή ΜΜΕ να ερμηνεύουν αυτήν την κίνηση ως ένα σημαντικό πισωγύρισμα σε σχέση με τις πολιτικές ελέγχου του περιεχομένου.
«Θα απαλλαγούμε από τους fact-checkers και θα βάλουμε στη θέση τους τα community notes, όπως έχει κάνει το Χ (σ.σ.: πρώην Twitter), ξεκινώντας από τις Ηνωμένες Πολιτείες», ανακοίνωσε ο Ζούκερμπεργκ.
Η πρωτοβουλία αυτή αναλαμβάνεται περίπου δύο εβδομάδες πριν από την ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ, που αναμένεται στις 20 Ιανουαρίου, καθώς η Meta και άλλοι τεχνολογικοί κολοσσοί επιχειρούν πια να προσεγγίσουν την επερχόμενη κυβέρνηση Τραμπ στην οποία αναμένεται να έχει κομβικό ρόλο ο Έλον Μασκ.
Το Facebook υιοθέτησε τον Δεκέμβριο του 2016 το σύστημα fact-checking που είχε έως τώρα στις ΗΠΑ, ως απάντηση στην κριτική που είχε δεχθεί για όσα ανυπόστατα είχαν δημοσιευθεί στον χώρο του κατά την αμερικανική προεκλογική περίοδο του 2016. Το Twitter είχε κι εκείνο υιοθετήσει ένα ανάλογο πρόγραμμα ελέγχου της αξιοπιστίας του περιεχομένου από εξωτερικούς fact-checkers, το οποίο όμως εγκαταλείφθηκε όταν αυτό εξαγοράστηκε από τον Μασκ και αντικαταστάθηκε από τα λεγόμενα community notes.
«Επικίνδυνη η παραπληροφόρηση»
Η γαλλική διπλωματία εξέφρασε «ανησυχία» για την απόφαση του ομίλου Meta. Το Παρίσι διαβεβαίωσε χθες ότι θα παραμείνει σε «επαγρύπνηση» σε ό,τι αφορά τον σεβασμό της ευρωπαϊκής νομοθεσίας από την πλευρά του πολυεθνικού κολοσσού.
«Η ελευθερία της έκφρασης, θεμελιώδες δικαίωμα που προστατεύεται στη Γαλλία και στην Ευρώπη, δεν μπορεί να συγχέεται με ένα δικαίωμα στην ευρεία διάδοση περιεχομένου αμφισβητούμενης γνησιότητας, η οποία θα επηρέαζε εκατομμύρια χρήστες, χωρίς φιλτράρισμα ή εποπτεία», ανέφερε εκπρόσωπος του γαλλικού υπουργείου Εξωτερικών.
«Μεγάλη ανησυχία» προκαλεί και στην Αυστραλία η απόφαση του ομίλου. Η χώρα η οποία βρίσκεται στην εμπροσθοφυλακή στο θέμα των ρυθμίσεων για τους τεχνολογικούς κολοσσούς, ανησυχεί για τον αντίκτυπο της παραπληροφόρησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, εξήγησε πηγή του υπουργείου Οικονομικών.
«Η παραπληροφόρηση είναι πολύ επικίνδυνη και έχουμε δει να φτάνει σε εκρηκτικά επίπεδα τα τελευταία χρόνια», σημείωσε ο Τζιμ Τσάλμερς μιλώντας στο εθνικό δίκτυο ABC. «Πρόκειται για πολύ επιζήμια εξέλιξη, η οποία βλάπτει τη δημοκρατία μας. Μπορεί να είναι επιζήμια για την ψυχική υγεία των ανθρώπων που λαμβάνουν εσφαλμένες πληροφορίες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και γι’ αυτό τον λόγο ανησυχούμε βεβαίως γι’ αυτό το πρόβλημα».
Επαλήθευση ή λογοκρισία;
Η ανακοίνωση του Meta έγινε καθώς οι Ρεπουμπλικανοί στις ΗΠΑ, όπως και ο ιδιοκτήτης του ανταγωνιστικού μέσου κοινωνικής δικτύωσης X, Έλον Μασκ, έχουν επανειλημμένα διαμαρτυρηθεί για τα προγράμματα fact-checking, τα οποία εξομοιώνουν με «λογοκρισία».
«Η αυστραλιανή κυβέρνηση επενδύει σε αξιόπιστους παρόχους ειδήσεων, όπως το δημόσιο δίκτυο ABC και το εθνικό πρακτορείο ειδήσεων AAP, για να διασφαλίσει ότι ο κόσμος έχει στη διάθεσή του αξιόπιστη ενημέρωση», υπενθύμισε ο Τσάλμερς.
Η παραπληροφόρηση μετατρέπεται σε «ολοένα και μεγαλύτερη συνιστώσα των μέσων μας, ιδιαίτερα των μέσων μας κοινωνικής δικτύωσης», σημείωσε ο ίδιος. Η Αυστραλία ενοχλεί συχνά τους γίγαντες ψηφιακής τεχνολογίας, ιδίως το X, με τις προσπάθειές της να περιορίσει τη μετάδοση ψευδών πληροφοριών ή περιεχομένων που κρίνονται επικίνδυνα.
Στο τέλος της περασμένης χρονιάς, η χώρα ψήφισε νέους νόμους που αποσκοπούν να απαγορεύσουν στους ανηλίκους κάτω των 16 ετών να εγγράφονται σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης.
Ο πρωθυπουργός Άντονι Αλμπανέζι υπογράμμισε ότι το μήνυμά του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ότι «φέρουν κοινωνική ευθύνη και οφείλουν να την αναλάβουν». Επιβεβαίωσε επίσης ότι η κυβέρνησή του σκοπεύει να θέσει σε ισχύ την απαγόρευση των κοινωνικών δικτύων για τους ανηλίκους κάτω των 16 ετών.
Όλα για τον Τραμπ
Είναι πασιφανές ότι ο Ζούκερμπεργκ, ιδιαίτερα μετά από τη συνάντηση μαζί του στο Μαρ α Λάγκο, προσπαθεί ταχύτατα να γίνει αρεστός στον Τραμπ. Δώρισε 1 εκατομμύριο δολάρια στο ταμείο της ορκωμοσίας του νέου προέδρου, έβαλε στο ΔΣ της εταιρείας του έναν παιδικό φίλο του Τραμπ και στην κορυφαία θέση χάραξης πολιτικής του ομίλου έναν σκληρό Ρεπουμπλικανό και τώρα αλλάζει αυτό που τον είχε κάνει «κόκκινο πανί» στα μάτια του Τραμπ. Τους fact-checkers, τους οποίους στέλνει στο… πυρ το εξώτερον, για να ικανοποιήσει τον Τραμπ, πριν αυτός (ξανα)μπει στον Λευκό Οίκο…
«Οι fact-checkers υπήρξαν υπερβολικά πολιτικά προκατειλημμένοι και έχουν καταστρέψει περισσότερη εμπιστοσύνη απ’ όση δημιούργησαν», είπε ο Ζούκερμπεργκ στο βίντεο ανακοίνωσης των αλλαγών στο Facebook. «Αυτό που ξεκίνησε ως ένα κίνημα για να είμαστε πιο περιεκτικοί, σταδιακά χρησιμοποιήθηκε για να αποσιωπήσει απόψεις και να σιωπήσει ανθρώπους με διαφορετικές ιδέες, και παραέγινε».
Αυτό που είχε εκνευρίσει τον Ντόναλντ Τραμπ και τους Ρεπουμπλικανούς ήταν πως (όπως θεωρούσαν) ο Ζούκερμπεργκ έχει επί μακρόν αποσιωπήσει τις θέσεις τους πάνω σε σημαντικά ζητήματα, με σκοπό να τους προκαλέσει πολιτικό κόστος.
Εξ ου και σταδιακά, τα τελευταία χρόνια, η Meta μειώνει το «κατέβασμα» περιεχομένου που σχετίζεται με τις εκλογές, όπως η δυνατότητα των χρηστών να δημοσιεύουν ισχυρισμούς για απάτη των ψηφοφόρων και πολιτικές διαφημίσεις που αμφισβητούν το αποτέλεσμα των εκλογών του 2020. Ηταν ξεκάθαρα μια κίνηση «συμφιλίωσης» με τους Ρεπουμπλικανούς, οι οποίοι είχαν κατηγορήσει την εταιρεία για «λογοκρισία» των συντηρητικών φωνών…
