Η καινοφανής ιδέα του Χακάν Φιντάν για τον ηγετικό ρόλο που πρέπει να παίξει η Τουρκία–από κοινού με Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Γερμανία και Ιταλία– στην ευρωπαϊκή άμυνα μαρτυρά τη σημασία που απέδιδε η Άγκυρα στον κανονισμό SAFE αλλά και τη μεγάλη όχληση για τον αποκλεισμό της από αυτόν. Μιλώντας στη γερμανική εφημερίδα «Die Welt», ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών επιδίωξε να παρουσιάσει τη χώρα του όχι μόνο ως αναπόσπαστο, αλλά ως θεμελιώδες συστατικό της γηραιάς ηπείρου.
Η αποστροφή του ότι «ως Ευρώπη πρέπει να αποφασίσουμε αν θα δημιουργήσουμε το δικό μας κέντρο βάρους στη νέα παγκόσμια τάξη ή αν θα επιτρέψουμε σε άλλες μεγάλες δυνάμεις να μας καθοδηγήσουν ιδίως στον τομέα της ασφάλειας» φανερώνει το πώς αντιλαμβάνεται η γειτονική χώρα τον ρόλο της στο περιφερειακό σύστημα ασφαλείας· κάτι που βαραίνει και αρκετές δυτικοευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Παρότι δεν αναφέρθηκε στην Ελλάδα, απαντώντας για τις τουρκορωσικές σχέσεις, υποστήριξε ότι η χώρα του θέλει να έχει φιλικές σχέσεις με όλους τους γείτονές της και ποτέ να μην είναι αυτή που προκαλεί τα προβλήματα. Η επιχειρηματολογία Φιντάν πόρρω απέχει από την πραγματικότητα στα Ελληνοτουρκικά, τόσο σε ρητορική όσο και επί του πεδίου.
Οι προ ημερών αναφορές του Νίκου Δένδια για το νέο δόγμα αποτροπής της Ελλάδος, περιλαμβανομένης της ενίσχυσης των νησιών του Αιγαίου με πυραυλικό πυροβολικό, πυροδότησαν υστερία στην Τουρκία. Αποκορύφωμα ήταν οι δηλώσεις του Ομέρ Τσελίκ. Ο αντιπρόεδρος και εκπρόσωπος του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) –του κόμματος του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν– αποκάλεσε τον Έλληνα υπουργό Άμυνας «τρολ σε υπουργική θέση», κατηγορώντας τον ότι βασίζει τις δηλώσεις του σε αντιτουρκική ρητορική, αποσκοπώντας μεταξύ άλλων να γίνει πρωθυπουργός.
Ο κ. Δένδιας, που αυτές τις ημέρες πραγματοποιεί επίσημη επίσκεψη στην Ιαπωνία, δεν απάντησε στις προκλητικές δηλώσεις. Άλλωστε, γνωρίζει από πρώτο χέρι ότι αποτελεί προσφιλή στόχο για τα Μέσα Ενημέρωσης και τους αξιωματούχους της γειτονικής χώρας ήδη από τη θητεία του στο υπουργείο Εξωτερικών.
Αφήγημα με ρωγμές
Όπως και να έχει, το αφήγημα των «ήρεμων νερών» που θεμελιώθηκε μετά τη συνάντηση των Κυριάκου Μητσοτάκη και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο Βίλνιους, τον Ιούλιο του 2023, καταγράφει εμφανείς ρωγμές με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το επί του πεδίου βέτο της Άγκυρας που πάγωσε την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδος-Κύπρου.
Το αρχικό επιχείρημα για εκμηδενισμό των υπερπτήσεων και των παραβιάσεων του εθνικού εναέριου χώρου είχε νόημα το 2024 που ήταν μηδενικές. Φέτος, δίχως να υπολογίζονται Νοέμβριος και Δεκέμβριος, τα τουρκικά μαχητικά έχουν παραβιάσει ήδη 175 φορές τον ελληνικό εναέριο χώρο και έχουν πραγματοποιήσει 618 παραβάσεις των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας (διπλάσιες από πέρυσι).
Επί θαλάσσης, τα τουρκικά σκάφη (Πολεμικού Ναυτικού, Λιμενικού ή Ακτοφυλακής) έχουν παραβιάσει μέχρι τον Οκτώβριο 2.492 φορές τα ελληνικά χωρικά ύδατα. Με απλή αριθμητική, μέχρι την ολοκλήρωση του 2025 οι τουρκικές παραβιάσεις θα έχουν ξεπεράσει τις 3.000 και θα είναι οι δεύτερες περισσότερες την περίοδο 2019-2025· οι πιο πολλές (3.217) ήταν το 2020 που εξελίσσονταν η κρίση του Oruc Reis.
Ξεκάθαρο μήνυμα
Οπωσδήποτε, στην Αθήνα δεν φαίνεται να επικρατεί αφέλεια σχετικά με τις προθέσεις της Άγκυρας. Ως εκ τούτου, προχωρά η υλοποίηση του δωδεκαετούς Μακροπρόθεσμου Προγραμματισμού Αμυντικών Εξοπλισμών (ΜΠΑΕ) που περιλαμβάνει και εμβληματικά για τη θωράκιση της χώρας έργα όπως η «Ασπίδα του Αχιλλέα». Σε επιχειρησιακό επίπεδο, πραγματοποιούνται συνεχώς στρατιωτικές ασκήσεις και στα τρία Όπλα.
Πέραν αυτού, ορισμένες φορές κρίνεται ότι πρέπει να διαβιβαστούν καθαρά μηνύματα στη γειτονική χώρα και στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η πρόσφατη παρέμβαση του αρχηγού ΓΕΕΘΑ, Δημήτρη Χούπη. Ο στρατηγός, που εκ φύσεως είναι άνθρωπος χαμηλών τόνων και ακολουθεί το δόγμα «μιλάω λίγο για να ακούγομαι πολύ», παραχωρώντας συνέντευξη στο Star, τόνισε η Ελλάδα επιζητά την ειρήνη, όμως οφείλει να είναι προετοιμασμένη.
Πιο συγκεκριμένα, είπε ότι «για τη μία και μοναδική στιγμή που μπορεί να χρειαστεί αποφασιστική δράση», σε αυτήν την κρίσιμη ώρα, «το αποτέλεσμα δεν μπορεί να είναι τίποτα λιγότερο από νικηφόρο». Επιπλέον, αναφέρθηκε στη δυνατότητα ακρίβειας σε πλήγματα μεγάλου στρατηγικού βάθους αλλά και σε προληπτικές ενέργειες, όταν απαιτηθεί, προκειμένου να διατηρηθεί η αποτρεπτική ισχύς.
Διπλωματική ακινησία
Υπό αυτό το πρίσμα, η ακινησία στην οποία έχουν περιέλθει οι βασικοί πυλώνες της διμερούς επαναπροσέγγισης, ο Πολιτικός Διάλογος και η Θετική Ατζέντα, μοιάζει λογική, ενώ το διμερές Ανώτατο Στρατιωτικό Συμβούλιο (ΑΣΣ) δεν βρίσκεται στον άμεσο χρονικό ορίζοντα. Αντιθέτως, μια κάποια κινητικότητα διατηρείται στα ΜΟΕ.
Ως εκ τούτου, το γεγονός ότι ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, δεν είχε –μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές– συνάντηση με τον κ. Φιντάν στη χθεσινή σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ φαντάζει αναμενόμενη εξέλιξη.
