Οι πρόσφατες τοποθετήσεις του υπουργού Εθνικής Άμυνας, Νίκου Δένδια, περί αλλαγής του εθνικού δόγματος αποτροπής και δη οι αναφορές του στη θωράκιση των νησιών με πυραυλικό πυροβολικό προκάλεσαν έντονη όχληση στην Τουρκία, κάτι που αποτυπώθηκε στον Τύπο της γειτονικής χώρας και δεν είναι ασύνδετο με τον αποκλεισμό της από τον κανονισμό SAFE.
Το νέο δόγμα προβλέπει μια διαφορετική θεώρηση –που ο υπουργός Εθνικής Άμυνας χαρακτήρισε αιρετική– όσον αφορά την υπεράσπιση του θαλάσσιου, του υποθαλάσσιου και του εναέριου χώρου της Ελλάδας, με αιχμή το Ανατολικό Αιγαίο. Ειδικότερα, ο κ. Δένδιας υπογράμμισε ότι το Αιγαίο θα προστατεύεται κυρίως από το πυραυλικό πυροβολικό, το οποίο θα είναι διασκορπισμένο και μετακινούμενο στα νησιά του Αρχιπελάγους, και συμπληρωματικά από τον στόλο.
Φρεγάτες και «Αχιλλέας»
Γιατί; Διότι, κατά τον ίδιο, οι καινούργιες φρεγάτες όπως οι γαλλικές Belharra (η Ελλάδα παραλαμβάνει την πρώτη από τις τέσσερις στις 16 Δεκεμβρίου) και οι τέσσερις ιταλικές κλάσης Bergamini που πρόκειται να αγοραστούν «είναι πάρα πολύ ακριβά εργαλεία για να μένουν περιορισμένα σε μια στενή θάλασσα όπως το Αιγαίο, εκτεθειμένα σε σύγχρονες απειλές». Με αυτόν τον τρόπο, σύμφωνα με τον υπουργό, ο ελληνικός στόλος που θα φέρει στρατηγικούς πυραύλους θα μπορεί να τους εκτοξεύσει από οποιοδήποτε σημείο της Ανατολικής Μεσογείου επιχειρεί, μια και έχουν βεληνεκές 1.500 χιλιόμετρα.
Στο ίδιο μοτίβο, αναφέρθηκε και στην «Ασπίδα του Αχιλλέα». Σκοπός του συστήματος αεράμυνας που θεμελιώνει η Ελλάδα και το οποίο θα διαθέτει μια ασπίδα αντιαεροπορικής, αντιβαλλιστικής, anti-drone, αντιπλοϊκής και ανθυποβρυχιακής προστασίας είναι η απελευθέρωση της Πολεμικής Αεροπορίας από το καθήκον της αεράμυνας. «Θα απελευθερώσουμε την Πολεμική Αεροπορία από τη χωρική υπεράσπιση και θα μπορέσουν τα αεροπλάνα 4,5ης και 5ης γενιάς, τα οποία επίσης φέρουν και θα φέρουν στρατηγικούς πυραύλους, να λειτουργήσουν ως δυνάμεις αποτροπής», επισήμανε.
Οι παραπάνω αναφορές, σε συνδυασμό με τη συνήθη ρητορική του υπουργού Εθνικής Άμυνας για την πολλαπλάσια τουρκική απειλή που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, προκάλεσαν αντιδράσεις στον Τύπο της γείτονος. «Δηλώσεις εναντίον της Τουρκίας», είδε η «Hürriyet», ενώ η «Milliyet» διερωτήθηκε «τι θα κάνει η Τουρκία απέναντι στο προκλητικό βήμα για “κλείδωμα” του Αιγαίου». Από την πλευρά της, η «Haber» ανέφερε ότι «ο φόβος της Ελλάδας για την Τουρκία έχει κυριαρχήσει», ενώ παρόμοιο ήταν το μοτίβο και σε άλλα ρεπορτάζ.
Οπωσδήποτε, ο εκνευρισμός της Άγκυρας οφείλεται και στον αποκλεισμό της από το SAFE. Το γεγονός ότι η Τουρκία (όπως η Βρετανία και η Νότια Κορέα) δεν κατάφερε να ενταχθεί στον μηχανισμό του χρηματοδοτικού εργαλείου που αποσκοπεί στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας προκάλεσε ιδιαίτερη ικανοποίηση στην ελληνική κυβέρνηση, η οποία έσπευσε να καταδείξει τα όσα της πρόσαπτε η αντιπολίτευση για το θέμα.
Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη. Παρότι η Τουρκία δεν θα λάβει χρήματα ως κράτος (σε αντίθεση με την Ελλάδα που αναμένει 787.669.283 ευρώ), μπορεί με διμερείς αμυντικές συνεργασίες με κράτη-μέλη της Ένωσης να μετάσχει σε έργο που χρηματοδοτείται από τον SAFE, όμως μέχρι το 35% του.
Επί του πρακτέου, η Άγκυρα συμμετέχει ήδη στο εγχείρημα της ευρωάμυνας μέσω της βιομηχανίας της. Τουρκικές εταιρείες κατέχουν ή συμμετέχουν σε ευρωπαϊκές αμυντικές εταιρείες, με ενδεικτικότερο παράδειγμα την εξαγορά της ιταλικής Piaggio Aerospace από την Baykar, αλλά και τις συνεργασίες άλλων τουρκικών αμυντικών εταιρειών με ισπανικές, πορτογαλικές και βρετανικές εταιρείες.
Προφανώς, αυτό εκφεύγει των δυνατοτήτων και των αρμοδιοτήτων της Ελλάδας. Εξάλλου, κατά τις ενδοευρωπαϊκές διαπραγματεύσεις για τον κανονισμό SAFE, αποτυπώθηκε έντονα η επιθυμία πολλών ευρωπαϊκών χωρών για εισδοχή της Τουρκίας στην ευρωάμυνα αλλά και για διμερή συνεργασία μαζί της.
Συμμαχία με Ιαπωνία
Από την πλευρά της, η Αθήνα, που έχει εισέλθει δυναμικά –παρά την καθυστέρηση– στην εποχή του σύγχρονου πολέμου και επιχειρεί να ενδυναμώσει τις εγχώριες βιομηχανίες και την αμυντική της καινοτομία, αναζητεί στοχευμένες συνεργίες. Στο πλαίσιο αυτό, ο υπουργός Αμυνας επισκέπτεται αύριο την Ιαπωνία, όπου συναντάται μεταξύ άλλων με τον ομόλογό του, Σιντζίρο Κοϊζούμι. Η Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου έχει καταστεί μία από τις σημαντικότερες δυνάμεις παγκοσμίως στην αμυντική καινοτομία, και η Αθήνα επιθυμεί την εμβάθυνση της διμερούς αμυντικής συνεργασίας τους.
Η Ιαπωνία θεωρείται πρωτοπόρος στις τεχνολογίες διττής χρήσης (dual use), μεταφέροντας τη ρομποτική, την τεχνητή νοημοσύνη κ.ά. στην άμυνά της (UAVs, drones, αυτόνομα συστήματα επιτήρησης). Επιπλέον, διακρίνεται στον ναυτικό και υποβρυχιακό τομέα, ενώ αναπτύσσει υπερηχητικά και προηγμένα όπλα, όπως υπερηχητικούς αντιπλοϊκούς πυραύλους μεγάλης εμβέλειας και ηλεκτρομαγνητικό πυροβόλο.
Χθες, ο κ. Δένδιας συμμετείχε στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σύνθεση υπουργών Άμυνας των κρατών-μελών της ΕΕ. Κατά την άφιξή του στις Βρυξέλλες, υπογράμμισε την ιδέα μιας «ολιστικής προσέγγισης, ολιστικής προστασίας» της Αθήνας για την ευρωπαϊκή άμυνα.
