Μία ματιά στην ιστορία της ελληνικής Αριστεράς είναι αρκετή για να καταδείξει τη σημερινή απαξία, τον εκφυλισμό και την κατάντια της πολιτικής εκπροσώπησης του ιδεολογικού χώρου. Σε όλη τη διάρκεια της μεταπολίτευσης, το μεγάλο στοίχημα των κυβερνήσεων ήταν η εθνική συμφιλίωση. Να κλείσουν τα τραύματα που άφησε ο εμφύλιος πόλεμος και να μην κακοφορμίσουν οι πληγές του διχασμού.
Οι τελευταίες εξελίξεις, η κυβερνώσα Αριστερά και ο Αλέξης Τσίπρας, οι διασπάσεις του ΣΥΡΙΖΑ, ο Κασσελάκης, ο Βαρουφάκης και η Κωνσταντοπούλου αποκαλύπτουν ότι η σύγχρονη ελληνική Αριστερά… πνίγηκε στις λάσπες και στην τοξικότητα που προόριζε για τους πολιτικούς αντιπάλους της.
Τα «πέτρινα χρόνια»
Στις εκλογές του 1964, η ηγεσία της Αριστεράς απέσυρε τους υποψηφίους της από 20 και πλέον περιοχές και έδωσε τη δυνατότητα να εκλεγούν οι υποψήφιοι της Ενωσης Κέντρου. Κίνηση που διαμόρφωσε συνθήκες συνάντησης των δύο χώρων και ένα ισχυρό πολιτικό ρεύμα.
Αργότερα και καθ’ όλη τη μεταπολιτευτική περίοδο, η ηγεσία της Αριστεράς βοήθησε στην εθνική συμφιλίωση με τη μετριοπαθή στάση της. Ο Χαρίλαος Φλωράκης, ο Γρηγόρης Φαράκος, ο Νίκος Καλούδης, ο Ηλίας Ηλιού, ο Λεωνίδας Κύρκος, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Πάνος Δημητρίου –που θεωρούσε ότι ο εμφύλιος ήταν τραγικό λάθος και ήρθε σε σύγκρουση με τον Ζαχαριάδη– ο Γρηγόρης Γιάνναρος, ο Γιάννης Μπανιάς, ο Μπάμπης Δρακόπουλος, ο Κώστας Φιλίνης, και πλήθος ανώνυμων αγωνιστών έζησαν στο πετσί τους τον εμφύλιο πόλεμο, καταβάλλοντας και βαρύ προσωπικό τίμημα. Ως εκ τούτου ήταν πολύ προσεκτικοί τι έλεγαν δημόσια γι’ αυτή την περίοδο. Για να έρθουν οι επίγονοι και να εκστομίζουν με μεγάλη ευκολία χαρακτηρισμούς όπως «δωσίλογοι», «γερμανοτσολιάδες» και «προδότες».
Γενναίοι συμβιβασμοί
Ο «Xαρίλαος», όπως αποκαλούσε ο κόσμος τον Φλωράκη, είχε πάντα κάτι να πει, από μια ζωή γεμάτη συγκινήσεις, περιπέτειες, αγώνες και πίκρες. Ο κομμουνιστής ηγέτης που τόλμησε γενναία πολιτικά άλματα και δεν δίστασε να υπερβεί τις κομματικές περιχαρακώσεις, με αποκορύφωμα την κυβέρνηση συνεργασίας του ενιαίου ΣΥΝ με τη ΝΔ και την οικουμενική κυβέρνηση Ζολώτα, το 1989.
Γνωστός ως «καπετάν Γιώτης», είχε στο πλάι του ως «πολιτικό επίτροπο» τον Νίκο Μπελογιάννη. Κι όμως, οι συνθήκες της αγριότητας, του μίσους και της εξορίας δεν γέννησαν νέα μίση. Ο ίδιος είχε πει σχετικά σε μια από τις τελευταίες συνεντεύξεις του στο «Βήμα»: «Εκείνο που εγώ επιδίωξα και επιδιώκω είναι να κάνω το καθήκον μου ως κομμουνιστής».
«Αντί για το μίσος και την προσφυγή στη βία, να κατανοηθούμε», έλεγε το… αντίπαλο δέος του Χαρίλαου, ο Λεωνίδας Κύρκος. Ο ηγέτης της Ανανεωτικής Αριστεράς, με τον πράο και μειλίχιο λόγο, υπεραμύνονταν των συναινέσεων. «Την Αριστερά δεν πρέπει να τη βλέπει κανείς με στατιστικά, ποσοτικά στοιχεία, αλλά με ποιοτικά… Ενα λάθος που έκανε ο Συνασπισμός είναι ότι καταπολέμησε την ιδέα της Κεντροαριστεράς», υποστήριζε.
Δίπολο με κατανόηση
Ο Αλέκος Αλαβάνος και ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης ήταν το ισχυρό δίπολο του Συνασπισμού στο ευρωκοινοβούλιο. Με διαφορετικές προσεγγίσεις, ενίοτε και μεγάλες δομικές πολιτικές αντιθέσεις. Κνίτης ο Αλαβάνος, της «ανανεωτικής» ο Παπαγιαννάκης. Έβρισκαν πάντα όμως τον δρόμο να συναντηθούν και να κατανοηθούν. Ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης απεχθανόταν τον ξύλινο πολιτικό λόγο, την άγονη συνθηματολογία, την εντυπωσιοθηρία, και τις πολιτικές κραυγές. Διακρινόταν για την πραότητα, την αμεσότητα των τοποθετήσεών του και τις ήπιες αντιδράσεις του, ακόμα και όταν δεχόταν προσωπικές επιθέσεις.
Το 2006 το… φλερτ Αλαβάνου-Παπαγιαννάκη για τον δήμο της Αθήνας, όχι μόνο δεν είχε αίσιο τέλος, αλλά έμελλε να αποδειχτεί ορόσημο για μία Αριστερά που κράτησε μόνο τις φωτογραφίες και τα συνθήματα των ιστορικών ηγετών.
Ο τότε πρόεδρος του ΣΥΝ φέρεται ότι πρότεινε στον δεύτερο να είναι υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων. Στην επιλογή αυτή στάθηκε απέναντι το «Αριστερό Ρεύμα» (οι προερχόμενοι από το ΚΚΕ) αλλά και όλες οι άλλες εσωκομματικές συνιστώσες.
Η παρέα του Αλέξη
Ο Αλέκος Αλαβάνος παραδόθηκε, ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης… αποστρατεύτηκε και ο νεαρός Αλέξης Τσίπρας, με τη στήριξη του «Αριστερού Ρεύματος», βγαίνει μπροστά στην «Ανοιχτή Πόλη» και από το 10,51% των δημοτικών εκλογών θα έφθανε πολύ σύντομα στην ηγεσία του ΣΥΝ με ποσοστό 70,41%. Αδράχνοντας τη συγκυρία της κρίσης, το κοινωνικό αδιέξοδο και τους αγανακτισμένους ο Αλέξης είδε στον εαυτό του τον πολιτικό απόγονο του Ανδρέα Παπανδρέου. Έγινε κυβέρνηση και μέθυσε από την ίδια την εικόνα του.
Κάπως έτσι, στον τελευταίο όροφο της Κουμουνδούρου, γεννήθηκε μία νέα παρέα της Αριστεράς. Με Τσίπρα, Παππά, Βαρουφάκη, Τσακαλώτο, Κωνσταντοπούλου και τα… άλλα παιδιά. Ανέβηκαν στην εξουσία, ρίσκαραν την ίδια τη χώρα και για να κρατηθούν, έριξαν τόνους λάσπης στην πολιτική αρένα. Έχασαν τις εκλογές, διχοτομήθηκαν και τριχοτομήθηκαν. Και κάπου εκεί κοιμήθηκαν ακόμη και τα… φαντάσματα του Φλωράκη και του Κύρκου…
