Το περίφημο πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης του ΣΥΡΙΖΑ, το 2014, το οποίο κατέρρευσε ουσιαστικά στις 13 Ιουλίου του 2015, αποτιμήθηκε ως μία ευμεγέθης πολιτική ψευδαίσθηση. Υποσχόταν παροχές 12 δισ. και «πέτυχε» μέτρα 14 δισ. Η χώρα ήρθε αντιμέτωπη με έναν ακόμη κόμπο στη θηλιά των μνημονίων, αλλά ο ΣΥΡΙΖΑ, το πάλαι ποτέ μικρό κόμμα της Αριστεράς, στη… στροφή της ιστορίας, πήρε το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης στο χέρι, το βάφτισε κυβερνητικό οδικό χάρτη, κατέβηκε στις εκλογές και εξασφάλισε εισιτήριο εισόδου στο Μέγαρο Μαξίμου. Τι σημασία είχε αν ο οδικός χάρτης κάηκε πριν ακόμη στεγνώσει το μελάνι του εκλογικού θριάμβου και κοπάσουν τα νταούλια της Κουμουνδούρου – εκείνα που προορίζονταν για τις αγορές. Εξάλλου, όπως είπε ο φιλόσοφος Τζορτζ Σανταγιάνα, «όποιος δεν θυμάται το παρελθόν του, είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει». Κατάρα για τη χώρα, ευχή για τον Τσίπρα, εντός ή εκτός της Κουμουνδούρου.
Εκ του προχείρου
Το… μανιφέστο που παρουσιάστηκε από τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξη Τσίπρα, στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης στις 13 Σεπτεμβρίου 2014 πρότεινε ένα σύνολο πολιτικών, με τον υπερφίαλο στόχο της αντιστροφής των μέτρων λιτότητας και της παράλληλης διατήρησης ισοσκελισμένων προϋπολογισμών. Στην πολιτική ονειροπόληση του Αλέξη Τσίπρα, που είχε… μεθύσει από την κυβερνώσα Αριστερά, το Εθνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης με τέσσερις πυλώνες, ύψους 2 δισ. ευρώ, «θα αντικαθιστούσε το Μνημόνιο από τις πρώτες κιόλας μέρες της νέας διακυβέρνησης, προτού και ανεξάρτητα από την έκβαση της διαπραγμάτευσης». Πηχυαίοι τίτλοι… Αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, επανεκκίνηση της οικονομίας, προώθηση φορολογικής δικαιοσύνης, εθνικό σχέδιο για την ανάκτηση της εργασίας και μεταρρύθμιση του πολιτικού συστήματος για την εμβάθυνση της δημοκρατίας.
Ο Αλέξης Τσίπρας αποκάλυψε και την πηγή χρηματοδότησης του προγράμματος. Όταν ο ΣΥΡΙΖΑ εκλεγεί κυβέρνηση, το Δημόσιο θα ανακτήσει τον έλεγχο του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, είπε, και έδωσε από το βήμα της ΔΕΘ το σύνθημα «εκλογές εδώ και τώρα» αλλά και το… παρασύνθημα, πίσω από τις κουίντες, με ανέξοδες δεσμεύσεις. Για επιστροφή του δώρου σε 1,2 εκατ. χαμηλοσυνταξιούχους, κατάργηση του ΕΝΦΙΑ και θέσπιση Φόρου Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας (ΦΜΑΠ), με άμεσο αναπροσδιορισμό των αντικειμενικών αξιών τουλάχιστον 30% έως 35%. Επιστροφή του κατώτατου μισθού στα 751 ευρώ και του αφορολόγητου στα 12.000 ευρώ για όλους.
300.000 θέσεις εργασίας σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, κατάργηση των κατασχέσεων λογαριασμών, ρύθμιση οφειλών σε 84 δόσεις, «σεισάχθεια» για τα «κόκκινα» δάνεια και νομοθετική ρύθμιση για επ’ αόριστον αναστολή πλειστηριασμών α΄ κατοικίας έως 300.000 ευρώ. Δωρεάν ιατρική περίθαλψη για όλους και δραστική μείωση συμμετοχής στη φαρμακευτική δαπάνη. Διασφάλιση της πρόσβασης για όλους στην αναγκαία φαρμακευτική αγωγή με δραστικό περιορισμό – έως μηδενισμό για ειδικές κατηγορίες. Πρόγραμμα εξασφάλισης στέγης το οποίο θα υλοποιούσε ο προς επανίδρυση Οργανισμός Εργατικής Εστίας. Ο σχεδιασμός περιλάμβανε την αξιοποίηση των παλιών, εγκαταλελειμμένων κτηρίων και κλειστών ξενοδοχείων, με στόχο την εξασφάλιση σε πρώτη φάση 25.000 διαμερισμάτων, με την επιδότηση του ενοικίου στα 4 ευρώ ανά τ.μ.
Ειδική ετήσια κάρτα μετακίνησης με τα μαζικά μέσα μεταφοράς, με μειωμένη έως συμβολική συμμετοχή για μακροχρόνια ανέργους και όσους διαβιώνουν κάτω από το όριο της φτώχειας.
Δωρεάν ρεύμα σε 300.000 νοικοκυριά και κατάργηση της εξίσωσης του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο θέρμανσης και κίνησης, προκειμένου οι άνθρωποι –όπως είπε ο τότε πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ– να ξανανάψουν τα καλοριφέρ τους.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης ζητούσε την εφαρμογή ενός ευρωπαϊκού «new deal», μεγάλης κλίμακας δημόσιες επενδύσεις από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, την εφαρμογή ποσοτικής χαλάρωσης από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, μέτρα για τη μείωση του ελληνικού και του νοτιοευρωπαϊκού χρέους στα πρότυπα της Συμφωνίας του Λονδίνου του 1953, ρήτρα ανάπτυξης στην αποπληρωμή του υπολοίπου και περίοδο χάριτος στην εξυπηρέτησή του.
Αυτόπτες μάρτυρες…
Ο Γιάννης Μηλιός, τον Οκτώβριο του 2016, μίλησε για το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης, την περίοδο που ήταν υπεύθυνος Οικονομικής Πολιτικής. Όχι μόνο δεν το συνέγραψε ο ίδιος, αλλά δεν είχε καμία συμμετοχή σε αυτό, καθώς όπως αποκάλυψε «Ήρθε ξαφνικά από κάπου έτοιμο. Διανεμήθηκε ένα προσχέδιο από το γραφείο του προέδρου… Είχε ένα στιλ των παλαιών κομμάτων, περίπου υποσχόταν σε όλους όλα και είχε μια κεντρική ιδέα ότι το πρόβλημα είναι της χώρας γενικώς».
Τον Μάιο του 2017 ο πρώην υπουργός Οικονομικών υποστήριξε ότι πριν τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ τον είχε πληροφορήσει πως το υπουργείο Οικονομικών δεν θα εφαρμόσει το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης.
Ο Γιάνης Βαρουφάκης χαρακτήρισε το πρόγραμμα μία ανοησία, υπενθυμίζοντας ότι ο ίδιος είχε διαφωνήσει ανοιχτά με άρθρο του.
Στις αρχές του 2015, ο Αλέξης Τσίπρας δήλωσε ότι το πρόγραμμα είναι «μη διαπραγματεύσιμο». Στις 13 Ιουλίου του 2015, όμως, η ελληνική κυβέρνηση και οι δανειστές κατέληξαν σε συμφωνία, βάσει της οποίας η κυβέρνηση έπρεπε να εφαρμόσει σκληρά μέτρα λιτότητας. Το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης ήταν ένα… πουκάμισο αδειανό, ένα σύντομο και φτηνό ανέκδοτο, το οποίο όμως πλήρωσε ακριβά η χώρα.
