Το NBA Europe δεν είναι πια μια χαλαρή ιδέα που συζητιέται στα πάνελ και στα συνέδρια. Είναι σχέδιο με χρονοδιάγραμμα, επενδυτικά κεφάλαια, υπογραφές, συμβούλους, πολιτική στόχευση και έναν σαφή σκοπό: να αλλάξει για πάντα το τοπίο του ευρωπαϊκού μπάσκετ. Ο αναπληρωτής επίτροπος του ΝΒΑ, Μαρκ Τέιτουμ, μιλά δημόσια για εκκίνηση μέσα στα επόμενα δύο χρόνια και ξεκαθαρίζει ότι το project δεν θα είναι «μια ακόμη διοργάνωση» αλλά η πρώτη αληθινή απόπειρα του NBA να πατήσει –και να παραμείνει– σε ευρωπαϊκό έδαφος. Η επιρροή του θα είναι τεραστίως οικονομική, θεσμική και, αναπόφευκτα, θα φτάσει μέχρι και την Ελλάδα.
Το μπάσκετ είναι παγκόσμιο προϊόν τεράστιας αξίας. Παντού, εκτός από την Ευρώπη. Ενώ παγκοσμίως βρίσκεται στην κορυφή των αθλημάτων ως προς την εμπορική του προοπτική, η ευρωπαϊκή του εκδοχή παραμένει κολλημένη σε έσοδα που δεν αντικατοπτρίζουν ούτε τη δημοφιλία του ούτε την ποιότητα των αθλητών και των ομάδων του. Με έναν παγκόσμιο τζίρο τηλεοπτικών δικαιωμάτων που αγγίζει τα 60 δισεκατομμύρια δολάρια, η EuroLeague κατορθώνει να αποσπά μόλις ένα απειροελάχιστο ποσοστό – λιγότερο από 1,5%. Το προϊόν είναι καλό, αλλά η αξιοποίησή του δεν είναι.
Εδώ ακριβώς πατά το NBA. Βλέπει μια αγορά που αγαπά το μπάσκετ αλλά δεν έχει καταφέρει να το πουλήσει καλά. Βλέπει ομάδες με ιστορία, αλλά χωρίς σταθερές εμπορικές δομές. Και βλέπει ένα οικοσύστημα που έχει αφήσει ανοικτή μια πόρτα. Μια πόρτα που τώρα ανοίγει διάπλατα για να περάσουν από μισό ως ένα δισεκατομμύριο δολάρια, επενδυτικές τράπεζες, χορηγούς παγκόσμιας εμβέλειας, τηλεοπτικές συμφωνίες που ταιριάζουν σε αμερικανικά στάνταρ και, φυσικά, ένα salary cap που θα επιβάλει πειθαρχία σε μια ήπειρο που δεν έχει μάθει να λειτουργεί έτσι.
Η σύγκρουση των μοντέλων
Η EuroLeague προσπαθεί να κρατήσει στάση ισορροπίας, ισχυριζόμενη ότι δεν υπάρχει ανάγκη για νέα διοργάνωση. Όμως οι ίδιες οι ομάδες της δεν δείχνουν την ίδια βεβαιότητα. Πολλές δεν έχουν υπογράψει μακροχρόνιες δεσμεύσεις, άλλες ήδη συνομιλούν με το NBA. Ο Τέιτουμ το λέει ονομαστικά: Ρεάλ Μαδρίτης, Μπαρτσελόνα, Μπάγερν Μονάχου. Ακόμη και brands που δεν έχουν καν μπασκετικές ομάδες όπως η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, εμφανίζονται να έχουν δώσει το πράσινο φως για συμμετοχή. Η δύναμη του ονόματος και η ευκαιρία διαφοροποίησης εσόδων είναι ισχυρότερες από τη νοσταλγία της παράδοσης.
Παράλληλα, η FIBA βλέπει την ευκαιρία που περίμενε δεκαετίες. Αν συνεργαστεί με το NBA στη δημιουργία μιας κορυφαίας πανευρωπαϊκής λίγκας, μπορεί να ξαναπάρει τη θεσμική πρωτοκαθεδρία από την EuroLeague (η οποία είναι αυτοδιαχειριζόμενη λίγκα ομάδων). Το NBA, με τη σειρά του, γνωρίζει ότι χρειάζεται τη FIBA ως θεσμικό εταίρο για να αποκτήσει νομιμότητα στην ήπειρο. Και η EuroLeague βρίσκεται ανάμεσα σε δύο δυνάμεις που θέλουν να τη συρρικνώσουν.
Το παιχνίδι που παίζεται δεν είναι μόνο εμπορικό· είναι βαθιά πολιτικό. Είναι η μάχη ενός αμερικανικού μοντέλου επιχειρηματικότητας απέναντι σε ένα ευρωπαϊκό σύστημα που λειτουργεί με παραδοσιακούς όρους, κλειστά κλαμπ, συμβόλαια ιδιοκτησίας και συμμαχίες δεκαετιών.
Η Ελλάδα στο νέο σύμπαν
Η Ελλάδα βρίσκεται σε μια θέση περίεργη αλλά ενδιαφέρουσα. Από τη μία πλευρά, διαθέτει δύο από τα πιο ισχυρά μπασκετικά brands της Ευρώπης, με ιστορία τίτλων και φανατικό κοινό: τον Ολυμπιακό και τον Παναθηναϊκό. Από την άλλη, το οικονομικό επίπεδο του εγχώριου επαγγελματικού μπάσκετ δεν έχει καμία σχέση με τους αριθμούς που φέρνει το NBA στο τραπέζι.
Το κόστος των 435 έως 870 εκατ. ευρώ για μια θέση στην NBA Europe είναι υψηλότατο και απαιτεί την είσοδο funds και επενδυτών. Οι ομάδες που θα μπορούσαν να ενταχθούν στο NBA Europe θα έβλεπαν την αξία τους να πολλαπλασιάζεται σχεδόν από τη μια μέρα στην άλλη. Ταυτόχρονα όμως, το κόστος λειτουργίας θα εκτινασσόταν και οι απαιτήσεις θα ήταν πολύ μεγαλύτερες από ό,τι επιτρέπει σήμερα η ελληνική αγορά.
Στο τηλεοπτικό πεδίο, η είσοδος του NBA Europe θα έφερνε νέα δεδομένα. Οι ελληνικοί τηλεοπτικοί πάροχοι θα ήταν αναγκασμένοι να επαναπροσδιορίσουν τις συνδρομητικές τιμές, τα διαφημιστικά μοντέλα και τη στρατηγική τους.
Το NBA Europe είναι η προσπάθεια δημιουργίας της δεύτερης καλύτερης λίγκας μπάσκετ στον κόσμο, πίσω μόνο από το ίδιο το NBA. Ο Τέιτουμ το περιγράφει καθαρά: αν στο NBA παίζουν οι καλύτεροι 450 παίκτες του πλανήτη, στην NBA Europe θα παίζουν οι επόμενοι 450. Κι αυτό από μόνο του ορίζει επίπεδο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε μια ιστορική καμπή. Είτε θα αγκαλιάσει το αμερικανικό μοντέλο και θα εκμεταλλευτεί την τεράστια επιχειρηματική προοπτική είτε θα προσπαθήσει να το εμποδίσει, κινδυνεύοντας όμως να μείνει πίσω σε έναν κόσμο που αλλάζει.
Το μόνο βέβαιο είναι πως ο χάρτης του μπάσκετ ανασχεδιάζεται…
