Με βήμα αργό και βαρύ, μεγάλη συνοδεία ασφαλείας και μια ώρα καθυστέρηση, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πέρασε το μεσημέρι της Τρίτης το κατώφλι της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης (Βουλή) για να απευθύνει ομιλία στο πλαίσιο του εορτασμού της «Ημέρας Δημοκρατίας και Εθνικής Ενότητας της 15ης Ιουλίου».
Αυτή είναι η επίσημη ονομασία της επετείου της απόπειρας πραξικοπήματος που πραγματοποιήθηκε στις 15 Ιουλίου 2016, η οποία έκτοτε την τιμάται ετησίως ως επίσημη εθνική γιορτή στη γειτονική χώρα.
Παρά τις διαφορετικές ερμηνείες για τα γεγονότα εκείνου του θέρους κι ενώ αρκετές κρίσιμες πτυχές για το πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα παραμένουν αφώτιστες, δύο τινά είναι αδιαπραγμάτευτα: ότι τουλάχιστον 253 άνθρωποι σκοτώθηκαν την 15η Ιουλίου -το τουρκικό κράτος δεν περιλαμβάνει τους πραξικοπηματίες στον κατάλογο των νεκρών- και 2740 τραυματίστηκαν. Το έτερο αφορά στο πώς και πόσο επένδυσε η τουρκική κυβέρνηση πάνω στο συγκεκριμένο γεγονός.
Σε υλικό επίπεδο ανεγέρθηκαν αρκετά μνημεία και χτίστηκαν δύο θεματικά μουσεία (Άγκυρα και Κωνσταντινούπολη) ενώ συντελέστηκε και ο κατάλληλος ετεροπροσδιορισμός: οι νεκροί αναδείχθηκαν μάρτυρες, οι τραυματίες έγιναν βετεράνοι και όσοι αντιστάθηκαν στον «εσωτερικό εχθρό» -δηλαδή στο κίνημα Γκιουλέν- κατέστησαν ήρωες.
Γενικότερα, θεμελιώθηκε ένα αφήγημα που επικοινωνείται με έμφαση εντός και εκτός επικράτειας για το τι συνέβη εκείνη την ημέρα και πώς η Τουρκία εξήλθε από αυτή την κρίση· ένα αφήγημα που δεν περιορίζεται στην κατασκευή της επίσημης μνήμης, αλλά ομοιάζει να λειτουργεί και ως μοχλός διαρκούς νομιμοποίησης, καθώς η εξουσία μοιάζει να τρέφεται από τη «διαρκή απειλή» και έναν ηρωισμό που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση.
Το αφήγημα αποτυπώθηκε πλήρως στην ομιλία του Τούρκου Προέδρου στην οποία η εφημερίδα «Το Μανιφέστο» έδωσε το παρών ενώ διεφάνη και στις δράσεις της Διεύθυνσης Επικοινωνίας της Προεδρίας της Τουρκικής Δημοκρατίας (T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı).
Η Διεύθυνση Επικοινωνίας (με επικεφαλής τον Μπουρχανεντίν Ντουράν μετά την προ ημερών απομάκρυνση του Φαχρετίν Αλτούν) που από την αντιπολίτευση έχει περιγράφει ακόμα και με χαρακτηρισμούς όπως «γκεμπελικός μηχανισμός προπαγάνδας» (βλέπε Ερτουγρούλ Οζκόκ σε «T24») προσκάλεσε στην Τουρκία 200 εκπροσώπους του Τύπου με αφορμή την ένατη επέτειο από την απόπειρα του πραξικοπήματος. Οι 120 δημοσιογράφοι προέρχονταν από 41 ξένες χώρες περιλαμβανομένης της Ελλάδος και οι υπόλοιποι από τις 81 τουρκικές επαρχίες.
Έθνος και ούμμα
Στην ομιλία του, ο Ταγίπ Ερντογάν προέβη σε μια εθνικόθρησκευτική αποτίμηση της απόπειρας του πραξικοπήματος. «Εκείνο το βράδυ αποκτήσαμε ξανά τη συνείδηση ότι είμαστε έθνος. Είδαμε για άλλη μια φορά τι σημαίνει να είσαι ούμμα (σ.σ. μουσουλμανική κοινότητα των πιστών ανεξαρτήτως εθνικότητας)» σημείωσε.
«Μετά την Καλλίπολη και τον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας (σ.σ. με κύριο αντίπαλο την Ελλάδα)», συνέχισε ο ίδιος, «αυτό το έθνος έγραψε ένα ένδοξο έπος τη νύχτα της 15ης Ιουλίου, με τη ζωή του, το αίμα του και ολόκληρη την ύπαρξή του, που θα θυμάται με υπερηφάνεια μέχρι το τέλος του χρόνου». Ακόμα, έκανε λόγο ότι το «έπος» είναι παράδειγμα του πόσο «αήττητο» είναι το τουρκικό έθνος «όταν στέκεται ενωμένο».
Ο Τούρκος πρόεδρος αναφέρθηκε με σκληρά λόγια στον ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν, άλλοτε σύμμαχο του και εν συνεχεία ορκισμένο εχθρό του και σύμφωνα με τον ίδιο «εγκέφαλο» του πραξικοπήματος. «Άφησε την τελευταία του πνοή χωρίς κράτος 10.000 χιλιόμετρα μακριά και ρίχτηκε σε ένα λάκκο με τρόπο που να ταιριάζει στη φύση του» είπε για τον Γκιουλέν, ο οποίος έφυγε από την ζωή τον περασμένο Οκτώβριο στις ΗΠΑ.
Στην απογευματινή του ομιλία στο Αρχηγείο Ειδικών Επιχειρήσεων Gölbaşı, ο κ. Ερντογάν προανήγγειλε νέες εκκαθαρίσεις και διώξεις εναντίον των Γκιουλεντιστών. «Δεν έχουμε καταφέρει ακόμη να εξαλείψουμε πλήρως τον ιό FETÖ από το σύστημά μας» ανέφερε.
Τέλος, ο Τούρκος πρόεδρος σχολίασε και το ζήτημα της διάλυσης του PKK, κάνοντας λόγο ότι «η απελευθέρωση από τον επί μισό αιώνα ζυγό της τρομοκρατίας» θα εκκινήσει μια νέα εποχή σε οικονομία, άμυνα, ανάπτυξη, ασφάλεια, εσωτερική και εξωτερική πολιτική. «Μια Τουρκία χωρίς τρόμο θα ξεκλειδώσει τη διαδικασία που οδηγεί σε μια ζώνη χωρίς τρομοκρατία» συμπλήρωσε.
Οπτικοποίηση και πληθωρικότητα
Πέραν του προέδρου της Τουρκικής Βουλής Νουμάν Κουρτουλμούς, του προέδρου του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP) και κυβερνητικού εταίρου Ντεβλέτ Μπαχτσελί, αρχηγών κομμάτων, υπουργών και της πρώην πρωθυπουργού (την εποχή της κρίσης των Ιμίων) Τανσού Τσιλέρ, παρόντες στη μεσημεριανή ομιλία ήταν τραυματίες – βετεράνοι του πραξικοπήματος αλλά και συγγενείς ανθρώπων που σκοτώθηκαν την 15η Ιουλίου.
Η πλειονότητα όσων διημείφθησαν και παρουσιάστηκαν στην τουρκική βουλή οπτικοποιούνται και αναπαρίστανται στο Μουσείο Δημοκρατίας & Μαρτύρων 15 Ιουλίου, το οποίο βρίσκεται απέναντι από το φαραωνικό συγκρότημα της Τουρκικής Προεδρίας.
Στον μάλλον χαμηλής αισθητικής και σκοτεινό μουσειακό χώρο κυριαρχούν τα οπτικοακουστικά στιγμιότυπα (φωτογραφίες και βίντεο), αναπαραστάσεις εικονικής πραγματικότητας και κάποια απομεινάρια (άρματα κλπ) από την απόπειρα πραξικοπήματος.
Τα κεντρικά μηνύματα του μουσείου συμπυκνώνονται στην αντίστιξη μεταξύ του τι ακολούθησε μετά τα προηγηθέντα πραξικοπήματα και τι μετά από αυτό του 2016 «που η χώρα βγήκε ενωμένη κάτω από ισχυρή ηγεσία». Ταυτόχρονα, αποδίδεται φόρος τιμής σε όλους τους νεκρούς με φωτογραφίες και στοιχεία τους ενώ οι εικόνες που μονοπωλούν τον χώρο δείχνουν τον τουρκικό λαό να αντιστέκεται, να κυνηγά τα άρματα των φερόμενων πραξικοπηματιών και να μάχεται για τη δημοκρατία. Το τελευταίο δεν πρέπει να διαφύγει της προσοχής οιουδήποτε ασχολείται με τα τουρκικά πράγματα.
