Στην προ ημερών εκδήλωση που πραγματοποίησε η πρεσβεία της Τουρκίας σε κεντρικό ξενοδοχείο των Αθηνών προσφερόταν ως δώρο το τελευταίο βιβλίο του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Το πόνημα του Τούρκου προέδρου έχει τίτλο «Ένας δικαιότερος κόσμος είναι εφικτός» και αποτελεί την πρότασή του για τη μεταρρύθμιση των Ηνωμένων Εθνών.
Στο (διαπνεόμενο από ουμανιστικές αξίες) έργο δίνεται έμφαση, μεταξύ άλλων, στις ανισότητες και στην ανάγκη για περισσότερη ανάπτυξη, ειρήνη, δημοκρατία και Δικαιοσύνη ανά τον κόσμο. Δεν είναι γνωστό εάν στα σκέλη περί δημοκρατίας και Δικαιοσύνης ο κ. Ερντογάν συμπεριλάμβανε τη χώρα του, η οποία μετά τη σύλληψη του δημάρχου Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, διολισθαίνει σε μια ατραπό που μοιάζει να μην έχει επιστροφή.
Την Κυριακή 23 Μαρτίου, ο κ. Ιμάμογλου αναμενόταν να λάβει και επισήμως το χρίσμα του υποψήφιου προέδρου του CHP (κόμματος που ίδρυσε ο Μουσταφά Κεμάλ και το οποίο είχε τη διακυβέρνηση υπό τον Μπουλέντ Ετζεβίτ κατά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο) ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2028. Αυτή φαίνεται ότι δεν ήταν ιδεατή εξέλιξη για τον Τούρκο πρόεδρο· μια σειρά γεγονότων ενεργοποιήθηκαν οδηγώντας τον δήμαρχο στη φυλακή.
Η πρώτη ένδειξη εμφανίστηκε το απόγευμα της Τρίτης, όταν το Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης ανακοίνωσε ότι ακυρώνει το πτυχίο του Ιμάμογλου διαπιστώνοντας μια «παράτυπη» μεταγραφή 32 έτη μετά την αποφοίτησή του. Βάσει νόμου, στη γειτονική χώρα δεν επιτρέπεται η διεκδίκηση της προεδρίας δίχως ακαδημαϊκό τίτλο.
Το πρωί της επομένης, ο δήμαρχος Κωνσταντινούπολης και άλλα 105 άτομα (μεταξύ των οποίων και άλλοι δήμαρχοι, σύμβουλοι και συνεργάτες του Ιμάμογλου, δημοσιογράφοι, πρόεδροι δημοτικών οργανισμών, τραγουδιστές και επιχειρηματίες) συνελήφθησαν. Οι συλλήψεις έγιναν στο πλαίσιο δύο διακριτών ερευνών που διενεργεί η Γενική Εισαγγελία της Κωνσταντινούπολης.
Η πρώτη πραγματοποιείται από το Γραφείο Έρευνας Εγκλημάτων Τρομοκρατίας και οι ύποπτοι φέρονται «να διέπραξαν το αδίκημα της συμμετοχής σε τρομοκρατική οργάνωση σε συνεργασία». Η έγκληση περί τρομοκρατίας ερείδεται στη συνεργασία που είχαν τα κόμματα της αντιπολίτευσης στις περσινές δημοτικές εκλογές κατόπιν πρωτοβουλίας του φιλοκουρδικού κόμματος DEM.
Το DEM δεν κατέβασε υποψηφίους σε κάποιες εκλογικές περιφέρειες και στήριξε αυτούς του CHP. Σύμφωνα με τη Γενική Εισαγγελία, οι δραστηριότητες αυτές στόχευαν στην αύξηση της επιρροής του PKK (Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν, το οποίο για το τουρκικό κράτος αποτελεί τρομοκρατική οργάνωση).
Η δεύτερη έρευνα λαμβάνει χώρα από το Γραφείο Διερεύνησης Οργανωμένου Εγκλήματος και σε αυτή οι ύποπτοι φέρονται να εμπλέκονται σε πράξεις διαφθοράς όπως «παράτυποι διαγωνισμοί σε δημοτικές θυγατρικές εταιρείες, χειραγώγηση προσφορών, απάτη, παράνομη κατάσχεση προσωπικών δεδομένων και οργανωμένη δωροδοκία».
Ο Εκρέμ Ιμάμογλου είναι εμπλεκόμενος και στις δύο έρευνες. Ο δήμαρχος και οι λοιποί συλληφθέντες θα κρατηθούν τουλάχιστον τέσσερις ημέρες, όσες προβλέπει το τουρκικό νομικό σύστημα ότι μπορεί να κρατηθεί κάποιος δίχως την απόδοση κατηγοριών.
Μετά την απόφαση της κράτησής του, ο Ιμάμογλου δημοσίευσε στο X ένα ιδιόχειρο σημείωμα, στο οποίο έλεγε: «Στα όσα ψέματα ειπώθηκαν, σε όσους στήνουν παγίδες και ψεύδονται, σε όσους παραβιάζουν τα δικαιώματα λαού, τη βούληση του λαού, την ταιριαστή απάντηση θα τη δώσει το έθνος μας. Πρώτα στον Αλλάχ, μετά στο έθνος μας, θα μείνω πιστός».
Μετά τις συλλήψεις και τον συνακόλουθο σάλο, απαγορεύτηκαν από χθες και για τέσσερις ημέρες οι συναθροίσεις και οι συγκεντρώσεις στην Κωνσταντινούπολη προκειμένου «να διατηρηθεί η δημόσια τάξη» και «να αποτραπούν τυχόν προβοκάτσιες». Παρ’ όλα αυτά, αρκετός κόσμος βγήκε στους δρόμους σε Κωνσταντινούπολη και Άγκυρα για να διαμαρτυρηθεί εντόνως.
«Μη συνδέετε τον πρόεδρο»
Ο Τούρκος πρόεδρος δεν τοποθετήθηκε για τη σύλληψη Ιμάμογλου. Αντ’ αυτού μίλησαν ο πρόεδρος του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (MHP) και από το 2015 «συγκυβερνήτης» του, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο υπουργός Δικαιοσύνης, Γιλμάζ Τουντς, και ο διευθυντής Επικοινωνίας της τουρκικής προεδρίας, Φαχρετίν Αλτούν (ο ιθύνων νους πίσω από το αφήγημα και την εικόνα τόσο του προέδρου όσο και του ρόλου της χώρας στις παγκόσμιες υποθέσεις).
Ενδιαφέρουσες ήταν οι δηλώσεις του υπουργού Δικαιοσύνης, ο οποίος έσπευσε να χαρακτηρίσει ως πράξη «θράσους» και «ανευθυνότητας» την όποια συσχέτιση των δικαστικών ερευνών με τον πρόεδρο Ερντογάν.
«Είναι απολύτως επικίνδυνο και λάθος να χαρακτηρίζει κανείς εσφαλμένα τις έρευνες που διεξάγει η ανεξάρτητη και αμερόληπτη Δικαιοσύνη ή να τις περιγράφει χρησιμοποιώντας εκφράσεις όπως το πραξικόπημα», πρόσθεσε, ενώ υποστήριξε ότι η Τουρκία είναι κράτος δικαίου, στην οποία υπάρχει διάκριση των εξουσιών, ότι κανείς δεν δίνει εντολές ή συστάσεις στα δικαστήρια και ότι το τεκμήριο της αθωότητας αποτελεί θεμελιώδη αρχή.
«Χρωστούμενα»
Είναι γεγονός ότι ο Εκρέμ Ιμάμογλου έχει μεγάλη δημοφιλία, η οποία μετά τη σύλληψή του θα αυξηθεί περαιτέρω. Και αυτή η ακτινοβολία έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου ενόψει των επόμενων εκλογών. Είναι επίσης γεγονός ότι ο πρόεδρος Ερντογάν έχει από παλιά «χρωστούμενα» στον δήμαρχο Κωνσταντινούπολης.
Τον Μάρτιο του 2019 ο Ιμάμογλου επικράτησε στον δήμο της Κωνσταντινούπολης, εκτοπίζοντας τον υποψήφιο του κυβερνώντος AKP και πρώην πρωθυπουργό, Μπιναλί Γιλντιρίμ. Αυτή θεωρήθηκε η πρώτη ήττα του Ερντογάν στη μεγαλύτερη και σημαντικότερη πόλη της Τουρκίας ύστερα από σχεδόν 20 έτη παντοδυναμίας.
Το AKP κατέθεσε ένσταση για τα αποτελέσματα, η οποία έγινε αποδεκτή από το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο, το οποίο αποφάσισε την εκ νέου διενέργεια εκλογών τον Ιούλιο. Στις νέες εκλογές ο Ιμάμογλου αύξησε εντυπωσιακά τις δυνάμεις του, επικυρώνοντας πανηγυρικά τη νίκη του.
Το καλοκαίρι του 2020, ο Ιμάμογλου επέκρινε έμμεσα την απόφαση του Ερντογάν να μετατρέψει σε τζαμί την Αγία Σοφία δεδομένου, όπως είπε, ότι δεν θα ωφελήσει την Τουρκία. Η τότε τοποθέτηση του δημάρχου εκλήφθηκε θετικά από ορισμένους εν Ελλάδι, οι οποίοι παρέλειψαν να διαβάσουν και το έτερος σκέλος της, που ανέφερε ότι «η Αγία Σοφία είναι τζαμί στο μυαλό και στη συνείδησή μου από το 1453».
Τον Δεκέμβριο του 2022, ο Ιμάμογλου καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης δύο ετών και επτά μηνών για εξύβριση κατά δημοσίων υπαλλήλων, ενώ του επιβλήθηκε και στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων.
Πριν από τις προεδρικές εκλογές του Μαΐου του 2023, ο δήμαρχος Κωνσταντινούπολης ως ένας από τους πιο επιφανείς πολιτικούς, ανέλαβε μαζί με άλλους να προωθήσουν τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, την τότε προεδρική υποψηφιότητα του CHP.
Στις δημοτικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 31 Μαρτίου 2024, οι υποψήφιοι του AKP έχασαν στους τρεις μεγαλύτερους και σημαντικότερους πολιτικά δήμους: σε Κωνσταντινούπολη, Άγκυρα και Σμύρνη. Λίγο πριν συμπληρωθεί ένας χρόνος από τη δεύτερη νίκη του απέναντι στον Ερντογάν, ο Εκρέμ Ιμάμογλου συνελήφθη.
Ο Τούρκος πρόεδρος φαίνεται να ξεχνάει ότι το 1998 είχε εξωθηθεί σε παραίτηση από τη δημαρχία Κωνσταντινούπολης και είχε καταδικαστεί σε δέκα μήνες φυλάκιση. Και ότι λίγα χρόνια αργότερα κέρδισε την πρωθυπουργία και έκτοτε παραμένει στην ηγεσία της χώρας υπό διαφορετικό θώκο αλλά με μεγαλύτερο (αν όχι αποκλειστικό) ρόλο.
Συνηθισμένη πρακτική
Μπορεί η σύλληψη Ιμάμογλου να προκάλεσε ντόρο, ωστόσο δεν αποτελεί καινούργια πρακτική η σύλληψη πολιτικών αντιπάλων, σημαινόντων διαφωνούντων, δημοσιογράφων, ακόμα και ξένων πολιτών στην Τουρκική Δημοκρατία. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτελεί ο ηγέτης του φιλοκουρδικού κόμματος HDP, Σελαχεντίν Ντεμιρτάς, ο οποίος παραμένει φυλακισμένος από τον Νοέμβριο του 2016, ενώ δεν πρέπει να λησμονείται και η υπόθεση του Οσμάν Καβάλα.
Όσον αφορά την κράτηση ξένων πολιτών, μια ιδιότυπη «διπλωματία ομήρων» που στοχεύει στην αποκόμιση οφελών ή στην προβολή ισχύος και τη δημιουργία εντυπώσεων, ξεχωρίζουν η υπόθεση του Αμερικανού πάστορα Μπράνσον, οι περιπτώσεις Ισραηλινών τουριστών που έχουν κρατηθεί ως κατάσκοποι αλλά και οι Ελληνες στρατιωτικοί που συνελήφθησαν τον Μάρτιο του 2018 και κρατήθηκαν έως τον Αύγουστο του ίδιου έτους.
Βουτιά και «αμηχανία»
Τα χθεσινά γεγονότα προκάλεσαν πτώση 6,9% στο Χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης, ενώ η λίρα υποχώρησε στο χαμηλότερο επίπεδο έναντι του δολαρίου, 42 λίρες για ένα δολάριο.
Ταυτόχρονα, οι Δυτικοί παρακολουθούν με αμηχανία τα γεγονότα. Ως «βαθιά ανησυχητική» χαρακτήρισε τη σύλληψη Ιμάμογλου η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ενώ για «ένα βαρύ πλήγμα για τη δημοκρατία στην Τουρκία» μίλησε το υπουργείο Εξωτερικών της Γερμανίας.
Ορισμένοι συνδέουν τη χρονική στιγμή της σύλληψης Ιμάμογλου και με τη συνομιλία Τραμπ-Ερντογάν, κάτι που εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να αποδειχθεί εάν έχει όντως συσχέτιση. Μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεν είχε εκδώσει ανακοίνωση.
Από την πλευρά της, η Αθήνα παρακολουθεί τα γεγονότα στην Τουρκία αλλά και το τι θα μπορούσε να σηματοδοτήσει για την Ελλάδα μια πιθανή αποσταθεροποίηση της γειτονικής χώρας. Και τούτο διότι, όπως φάνηκε και με την υπόθεση «Βαριοπούλα», στα σχέδια του τουρκικού (παρα)κράτους, μια κρίση με την Ελλάδα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως όχημα και για πολιτικές εξελίξεις στη γειτονική χώρα.
«Παραχωρήσεις από το κράτος δικαίου και τις πολιτικές ελευθερίες δεν μπορεί να γίνονται ανεκτές. Οφείλονται πειστικές απαντήσεις για κάθε επικαλούμενη παραβίασή τους», σχολίασε για την υπόθεση Ιμάμογλου ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης.
