Η αποκωδικοποίηση της επικράτησης του Τουφάν Ερχιουρμάν έναντι του απελθόντος επικεφαλής στα Κατεχόμενα, Ερσίν Τατάρ, στην παράνομη διαδικασία που αποκαλείται «προεδρικές εκλογές», συνιστά μια δύσκολη εξίσωση και, οπωσδήποτε, εξαρτάται από την οπτική γωνία υπό την οποία παρακολουθεί κανείς τα γεγονότα. Ήτοι σε Αθήνα, Λευκωσία και Αγκυρα καταγράφονται διαφορετικές αναγνώσεις, ενώ υπάρχει και μία ακόμη συνιστώσα που συχνά αγνοείται: με ποιο κριτήριο «ψήφισαν» και πώς αντιλαμβάνονται την αλλαγή οι ίδιοι οι Τουρκοκύπριοι.
Το βασικό ερώτημα που ευλόγως απασχολεί Αθήνα και Λευκωσία είναι κατά πόσο ο νέος Τουρκοκύπριος ηγέτης διαθέτει τη βούληση –και κυρίως τη δυνατότητα– να ακολουθήσει μια πολιτική αυτονομίας έναντι της Άγκυρας στα μείζονα ζητήματα, με κορωνίδα το Κυπριακό. Το παράδειγμα του Μουσταφά Ακιντζί (2015-2020), του τελευταίου Τουρκοκύπριου ηγέτη που επιχείρησε να διαφοροποιηθεί από την Άγκυρα σε καίρια θέματα, περιλαμβανομένου του Κυπριακού αλλά και των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Τουρκοκυπρίων –για τις οποίες ζητούσε «αλλαγή» του καθεστώτος–, υπήρξε χαρακτηριστικό και ενδεικτικό μιας σκληρής πραγματικότητας πολλών ετών.
Διαφορά ατζέντας
Παρότι το 62,76% του Τουφάν Ερχιουρμάν έναντι του 35,81% που έλαβε ο χειραγωγούμενος και εκλεκτός της Άγκυρας, Ερσίν Τατάρ, εντυπωσίασε όσους βρίσκονται εκτός Κύπρου, για τους Τουρκοκύπριους ήταν αναμενόμενο – και έχει εξήγηση. Αυτό που έκανε τη διαφορά, σύμφωνα με τον πρώην επικεφαλής διαπραγματευτής της τουρκοκυπριακής πλευράς στις συνομιλίες για το Κυπριακό, Οζντίλ Ναμί, ήταν η διαφορετική εστίαση των «υποψηφίων».
Μιλώντας στο podcast LegalMatters, εξήγησε ότι ο Τατάρ εστίασε στη λύση των δύο κρατών, ενώ ο Ερχιουρμάν, εκτός από το Κυπριακό, δεσμεύτηκε να δώσει ανάλογη προσοχή και στα ζητήματα «εσωτερικής διακυβέρνησης», όπως η διαφθορά, οι σχέσεις Τουρκίας-Τουρκοκυπρίων, η οικονομία κ.ά. Το γεγονός ότι ο νικητής της περασμένης Κυριακής έχει ταχθεί υπέρ μιας ομοσπονδιακής λύσης έδωσε σε Αθήνα και Λευκωσία το έναυσμα για συγκρατημένη αισιοδοξία.
Άρα, είναι το 63% των Τουρκοκυπρίων υπέρ μιας λύσης βασισμένης στη Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία; Αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα, σύμφωνα με έμπειρους πολιτικούς αναλυτές από τη Λευκωσία, καθώς –όπως ανέφεραν– μεταξύ των «ψηφοφόρων» του Ερχιουρμάν, εκτός από τους γηγενείς Τουρκοκύπριους, περιλαμβάνονται και έποικοι.
Σύμφωνα με τον Οζντίλ Ναμί, το αποτέλεσμα μαρτυρά την κούραση των Τουρκοκυπρίων από το «τρέχον status quo» στην Κύπρο.
Ταυτόχρονα, όπως είπε, δείχνει ότι οι συμπατριώτες του έχουν πλέον τη δυνατότητα να επιλέγουν κάποιον «που δεν αρέσει στην τουρκική κυβέρνηση», η οποία –κατά τον ίδιο– έδωσε μεγάλο αγώνα για την «επανεκλογή» Τατάρ. Φυσικά, ο διαπραγματευτής παραδέχθηκε τη μεγάλη σημασία των απόψεων της Άγκυρας για το ψευδοκράτος· ωστόσο, όπως ισχυρίστηκε, οι Τουρκοκύπριοι «έχουν την ικανότητα να επηρεάσουν» τον τρόπο με τον οποίο τούς βλέπουν οι Τούρκοι.
Για την Άγκυρα –την οποία θα επισκεφθεί το επόμενο διάστημα ο Ερχιουρμάν εθιμοτυπικά ως πρώτη επίσκεψη στο εξωτερικό– τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Πριν από τις «εκλογές», ο υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, περιέγραφε ως «μόνη ρεαλιστική λύση» για το Κυπριακό τα δύο κράτη. Στην «μετεκλογική» ανάρτησή του, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν αναφέρθηκε στη μορφή επίλυσης και αρκέστηκε στην ευχή να είναι το αποτέλεσμα «ωφέλιμο για τις “χώρες” μας και την περιοχή μας», επαναλαμβάνοντας τον «προστατευτικό ρόλο» της Τουρκίας έναντι των Τουρκοκυπρίων.
Άρα, είναι ήττα του Τούρκου προέδρου το 63% του Ερχιουρμάν; Τούρκοι διπλωμάτες απαντούν με ωμότητα ότι «το 80%-85% των Τουρκοκυπρίων είναι υπέρ των εγγυήσεων της Τουρκίας», μαρτυρώντας το αμετακίνητο της θέσης της Άγκυρας.
Από πλευράς ελληνισμού, ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, συνεχάρη τον «νεοεκλεγέντα», λέγοντας ότι προσβλέπει σε συνάντησή τους το συντομότερο δυνατόν. Θετικό μήνυμα εξέπεμψε και ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, Γιώργος Γεραπετρίτης, ο οποίος υποστήριξε ότι ανοίγει ένα «νέο κεφάλαιο ελπίδας και προσδοκίας για την επανένωση του νησιού», στη βάση των αποφάσεων και των ψηφισμάτων του ΟΗΕ.
Διερευνητικές από ΟΗΕ
Για την «αλλαγή» στα Κατεχόμενα και το Κυπριακό, οι κ.κ. Γεραπετρίτης και Φιντάν συζήτησαν προχθές στο περιθώριο του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ. Μέχρι το τέλος του έτους αναμένεται να πραγματοποιηθεί και η επόμενη άτυπη διευρυμένη συνάντηση. Υπό αυτό το πρίσμα, εκτιμάται ότι τις επόμενες ημέρες η προσωπική απεσταλμένη του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ για το Κυπριακό, Μαρία Άνχελα Ολγκίν, θα μεταβεί στην Κύπρο για να οργανώσει την επόμενη διευρυμένη συνάντηση, αλλά και για να συναντήσει τον Κύπριο πρόεδρο και τον νέο Τουρκοκύπριο ηγέτη.
Θα καταφέρει ο Ερχιουρμάν να μεταπείσει τον Ερντογάν για «επιστροφή» σε λύση ομοσπονδίας – ή θα συμβεί το αντίθετο; Και αν η Άγκυρα «επιστρέψει», τι επιπλέον αντάλλαγμα θα ζητήσει για την «καλή της πίστη»; Συμπαρασύρει ή άπτεται του Κυπριακού η ελληνική πρωτοβουλία για πενταμερή διάσκεψη για τις θαλάσσιες ζώνες στην Ανατολική Μεσόγειο; Αυτά και άλλα ερωτήματα προβληματίζουν τους αρμόδιους αξιωματούχους, που σημειώνουν ότι η «αλλαγή» προσώπων ή θέσεων στα Κατεχόμενα μπορεί να μετακυλίσει τη διεθνή πίεση προς την ελληνική πλευρά.
