Παφλασμοί στα φαινομενικά «ήρεμα νερά» Ελλάδας και Τουρκίας καταγράφονται εν μέσω θερινής ραστώνης στον απόηχο της ανακοίνωσης των θαλάσσιων πάρκων της γείτονος, τα οποία εκφεύγουν των τουρκικών χωρικών υδάτων, αλλά και λόγω των κινήσεών της στο λιβυκό μέτωπο, που έχει αναχθεί σε μείζον θέμα για τη χώρα μας.
Η Αθήνα ζυμώνεται με το Κάιρο προκειμένου να απαντήσει στους ισχυρισμούς της Τρίπολης, ενώ ταυτόχρονα επιδιώκει συμφωνία με την Αίγυπτο αναφορικά με τη Μονή Αγίας Αικατερίνης στο Σινά, στην οποία εσχάτως καταγράφηκαν εσωτερικές αναταράξεις.
Εν αντιθέσει με τα ελληνικά που προηγήθηκαν και χωροθετήθηκαν εντός των εθνικών χωρικών υδάτων, τα δύο τουρκικά θαλάσσια πάρκα, που ανακοινώθηκαν το περασμένο Σάββατο από το Εθνικό Κέντρο Ερευνας για το Δίκαιο της Θάλασσας (DEHUKAM) του Πανεπιστημίου της Αγκυρας, εκτείνονται πέραν αυτών και αφορούν διεθνή ύδατα στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
Παρότι στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών εκτιμούν ότι η Διακήρυξη των Αθηνών δεν έχει καταστεί κενή περιεχομένου, έμπειροι παρατηρητές των ελληνοτουρκικών υπογράμμιζαν στο «Μανιφέστο» ότι η ενσωμάτωση ανοιχτής θάλασσας σε περιοχή τουρκικής δικαιοδοσίας στρέφεται ευθέως κατά της Διακήρυξης, την οποία συνυπέγραψαν οι Κυριάκος Μητσοτάκης και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (Δεκέμβριος 2023). Ωστόσο, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, επί του παρόντος δεν είναι προς το συμφέρον καμίας πλευράς να την καταγγείλει.
Μέχρι Καστελόριζο
Οι δύο θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές που χωροθέτησε η γειτονική χώρα αφορούν το Βόρειο Αιγαίο και συγκεκριμένα μια ζώνη δυτικά των Τενέδου και Ιμβρου, μεταξύ Λήμνου και Σαμοθράκης· η δεύτερη είναι στην Ανατολική Μεσόγειο (περιοχή Φετιγιέ-Κας) και εκτείνεται από τα βορειοανατολικά της Ρόδου έως τα ανοιχτά του Κόλπου της Αττάλειας, αποκλείοντας ρητά το Καστελόριζο (σύμπλεγμα της Μεγίστης).
Κατά τις πάγιες θέσεις της, η Τουρκία θέτει ως εξωτερικό όριο του πρώτου πάρκου τη λεγόμενη «μέση γραμμή» μεταξύ των ηπειρωτικών ακτών των δύο χωρών, η οποία διχοτομεί στη μέση το Αιγαίο, ενώ ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζεται μόνο και αποκλεισμένο το Καστελόριζο αποτυπώνει τη θέση της ότι τα νησιά διαθέτουν μόνο χωρικά ύδατα και όχι υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ, με βλέμμα στην οψέποτε διμερή οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών.
Συγκριτικά με άλλες φορές, το υπουργείο Εξωτερικών αντέδρασε αυστηρότερα, κάνοντας λόγο για «απαράδεκτη, μονομερή και παράνομη ενέργεια», που δεν παράγει κανένα έννομο αποτέλεσμα και «θέτει σε διακύβευση» τις σχέσεις των δύο χωρών.
Παρά τον αποκλεισμό του Καστελόριζου (για το οποίο υπάρχει διχογνωμία μεταξύ των ειδικών ως προς το αν του αναγνωρίζονται ή όχι χωρικά ύδατα), έχει ιδιαίτερη σημασία ότι στα τουρκικά θαλάσσια πάρκα δεν περιλαμβάνονται νησιά ή νησίδες που η Αγκυρα περιλαμβάνει στη θεωρία των «γκρίζων ζωνών». Αντιθέτως, η Ελλάδα, στο πάρκο των Νοτίων Κυκλάδων συμπεριέλαβε νησιά ή νησίδες (Κίναρος, Λέβιθα, Πλάκα, Γλάρος, Μαύρα κ.ά.) που η Αγκυρα θεωρεί «ακαθόριστης κυριαρχίας».
«Οι Τούρκοι βρίσκονταν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση με τις “γκρίζες ζώνες”. Δεν θα μπορούσαν να τις τεκμηριώσουν διεθνώς, διότι θα προκαλούνταν αντιδράσεις. Αλλο τι λες στο εσωτερικό σου και άλλο τι ισχύει κανονικά. Εκαναν το πιο ουδέτερο πάρκο που μπορούσαν. Δεν δημιούργησαν πρόβλημα και διατήρησαν ζωντανό το αφήγημα περί “γκρίζων” με αναφορές σε πιθανές μελλοντικές προσθήκες», εξηγούσε στο «Μανιφέστο» αρμόδιος αξιωματούχος.
Εν τω μεταξύ, στη σκιά της αιφνιδιαστικής τριμερούς διάσκεψης Τουρκίας-Ιταλίας-Λιβύης στην Κωνσταντινούπολη, ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, υποδέχεται την προσεχή Τετάρτη στην Αθήνα τον Αιγύπτιο ομόλογό του, Μπαντρ Αμπντελάτι. Οι δύο χώρες βρίσκονται σε στενό συντονισμό ως προς το λιβυκό, ωστόσο μετά την απαράδεκτη απόφαση του Εφετείου Ισμαηλίας ανέκυψε το «αγκάθι» με το ιδιοκτησιακό και το περιουσιακό καθεστώς της Μονής Αγίας Αικατερίνης του Σινά.
Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Εξωτερικών, η Ελλάδα σκοπεύει να απαντήσει στις λιβυκές αιτιάσεις με δική της επιστολή στον ΟΗΕ και όχι από κοινού με την Αίγυπτο. Οσον αφορά το θέμα της μονής, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, έχουν ανταλλαγεί τεχνικά κείμενα, χωρίς όμως να διαφαίνεται άμεσα συμφωνία. Προ ημερών, υπερψηφίστηκε νόμος που αναγνωρίζει νομική προσωπικότητα στην ιερά μονή στην Ελλάδα, προκειμένου να διευκολυνθεί η επίλυση του ζητήματος.
ΠΕΡΙΕΡΓΕΣ...ΣΥΜΠΤΩΣΕΙΣ
Την ίδια στιγμή, ξέσπασε απόπειρα πραξικοπήματος ορισμένων μοναχών από τη σιναϊτική κοινότητα με σκοπό την απομάκρυνση του αρχιεπισκόπου Σινά, Δαμιανού, παρά το γεγονός ότι έχει ήδη γνωστοποιήσει την πρόθεσή του να αποσυρθεί λόγω ηλικίας (διανύει το 91ο έτος).
Στο πλαίσιο αυτό, δημιουργούνται έντονα ερωτήματα τόσο για τη χρονική στιγμή όσο και για το ίδιο το γεγονός της εσωτερικής αναταραχής, που ενδέχεται να δώσει επιχειρήματα στην αιγυπτιακή πλευρά την ώρα που επιχειρείται διευθέτηση.
Από την πλευρά της, παρότι η κυβέρνηση δεν επιθυμεί να εμπλακεί καταφανώς στη διένεξη εντός της μονής, μέσω αξιωματούχων της έχει καταστήσει σαφές ότι αναγνωρίζει ως μόνο νόμιμο και κανονικό αρχιεπίσκοπο Σινά τον κ. Δαμιανό, υπογραμμίζοντας –εμμέσως πλην σαφώς– ότι η απόπειρα ανατροπής του απέτυχε.
