Όποιος πίστευε ότι η περιπέτεια της εφημερίδας «Η Αυγή» και του ραδιοσταθμού Στο Κόκκινο είναι σημερινό φαινόμενο, μάλλον δεν έχει παρακολουθήσει την πολυετή κατάρρευση που ξεκίνησε επί ΣΥΡΙΖΑ και κορυφώθηκε με τις παραισθήσεις μεγαλείου της ηγεσίας Τσίπρα. Γιατί η αλήθεια είναι απλή, ωμή και –όπως θα έλεγε κάθε παλιός δημοσιογράφος– «γράφει μόνη της»: τα μέσα ενημέρωσης του κόμματος διαλύθηκαν από αυτούς που τα κρατούσαν στα χέρια τους. Και μάλιστα με τρόπο που ούτε οι πολιτικοί τους αντίπαλοι θα μπορούσαν να φανταστούν.
Η εικόνα που αποκαλύφθηκε τα τελευταία χρόνια δεν είναι απλώς προβληματική. Είναι απογοητευτική. Η εφημερίδα και ο σταθμός είχαν μετατραπεί σε ένα παραταξιακό «θερμοκήπιο» αδιαφάνειας, όπου γίνονταν διορισμοί χωρίς κριτήρια, χωρίς σχεδιασμό, χωρίς την παραμικρή επαγγελματική αντίληψη. Το νούμερο-σοκ που είδε το φως της δημοσιότητας –150 εργαζόμενοι συνολικά στα δύο ΜΜΕ– είναι ενδεικτικό. Με αυτούς τους αριθμούς θα περίμενε κανείς τηλεθέαση επιπέδου Μουντιάλ και παραγωγές Netflix. Αντ’ αυτού, είχαμε ΜΜΕ χωρίς απήχηση, χωρίς στρατηγική, χωρίς κοινό και, κυρίως, χωρίς λεφτά.
Η κατάσταση δεν αφορά απλώς κακή διαχείριση. Πρόκειται για πρακτικές που θα τις ζήλευε και κακοστημένο Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου της δεκαετίας του ’80. Διορισμένοι χωρίς αντικείμενο, ρόλοι διπλοί και τριπλοί, δομές-μαμούθ για μία εφημερίδα που πουλούσε λιγότερα φύλλα από μια μικρή τοπική. Και φυσικά, καμία μέριμνα για την επόμενη ημέρα. Η λογική ήταν απλή: Λεφτά υπάρχουν, αρκεί να τα τυπώσουμε πολιτικά.
Το πάρτι τελειώνει
Όταν όμως έσφιξαν τα λουριά, το ήδη τραυματισμένο οικοδόμημα κατέρρευσε. Χρέη που κρύβονταν κάτω από το χαλί επί χρόνια άρχισαν να πολλαπλασιάζονται. Ανείσπρακτες υποχρεώσεις, δάνεια, απλήρωτες εισφορές, προμηθευτές που περίμεναν μήνες, εργαζόμενοι που έκαναν τον σταυρό τους κάθε πρώτη του μήνα. Και όλα αυτά ενώ το κόμμα βρισκόταν σε διαρκή εσωστρέφεια, με την ηγεσία Τσίπρα να μην αγγίζει ούτε με τσιμπιδάκι το θέμα.
Και όταν η κατάσταση έγινε μη διαχειρίσιμη, οι επίγονοι κληρονόμησαν μια βόμβα που ήδη είχε σκάσει. Δεν βρήκαν απλώς χρέη. Βρήκαν χάος. Οικονομικό, διοικητικό, λειτουργικό. Μια δομή που δεν μπορούσε πλέον να σταθεί όρθια, όχι επειδή πολεμήθηκε από αντιπάλους, αλλά επειδή αφέθηκε να σαπίσει από μέσα.
Η μεγαλύτερη ζημιά δεν ήταν οικονομική. Ήταν ηθική. Η «Αυγή» και το Κόκκινο, μέσα ενημέρωσης που κουβαλούσαν μεγάλη ιστορική φόρτιση και συμβολισμό που ξεπερνούσε την κομματική τους ταυτότητα, έχασαν το κύρος τους επειδή οι ίδιοι οι ιδιοκτήτες και διαχειριστές τους τα μετέτρεψαν σε μηχανισμούς μικρο-εξυπηρετήσεων. Σε κλειστά συστήματα, χωρίς τολμηρή δημοσιογραφία, χωρίς ελευθερία, χωρίς εκείνη τη σπίθα που έκανε κάποτε τις εφημερίδες να έχουν ψυχή.
Πολλοί παλιοί δημοσιογράφοι το λένε καθαρά: δεν ήταν τα οικονομικά που τους πλήγωσαν όσο η απαξίωση. Ένα φύλλο που κάποτε είχε ρόλο, άποψη και παρεμβατικότητα πλέον φυτοζωεί επειδή κάποιοι το χρησιμοποίησαν σαν εσωκομματικό καφενείο. Όταν χάνεις την αξιοπιστία σου, δεν την ξαναβρίσκεις εύκολα. Θέλει χρόνια, συνέπεια, επαγγελματισμό. Αλλά αυτά απαιτούν ηγεσία. Και εκεί χάθηκε το παιχνίδι.
Μετά την εποχή Τσίπρα, όσοι ανέλαβαν το «μαγαζί» κλήθηκαν να διαχειριστούν το αδιαχειρίστο. Και, για να είμαστε δίκαιοι, πολλοί από αυτούς βρέθηκαν μπροστά σε ένα καμένο τοπίο, όπου ό,τι κι αν έκαναν θα ήταν αργά. Όταν έχεις συσσωρεύσει χρέη εκατομμυρίων, όταν οι εργαζόμενοι είναι εξουθενωμένοι, όταν το κοινό έχει φύγει, όταν η αγορά σε έχει ξεγράψει, δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις.
Όμως οι επίγονοι (Στέφανος Κασσελάκης και Σωκράτης Φάμελλος δηλαδή) ούτε την απαιτούμενη αποφασιστικότητα διέθεταν ούτε προχώρησαν στη ρήξη που απαιτούσε η στιγμή. Και έτσι ο κύκλος αδράνειας συνεχίστηκε. Ούτε καν μια στρατηγική αναδιάρθρωσης δεν μπόρεσαν να παρουσιάσουν. Αντίθετα, είχαμε ανοργάνωτες κινήσεις, μισές λύσεις, άτολμες αποφάσεις. Σαν να προσπαθείς να φτιάξεις καράβι ενώ είσαι ήδη στον βυθό.
Η πραγματική ευθύνη
Η ουσία, όμως, είναι μια: τα ΜΜΕ του ΣΥΡΙΖΑ δεν διαλύθηκαν από τις κυβερνήσεις, δεν διαλύθηκαν από τον ανταγωνισμό, δεν διαλύθηκαν από την αγορά. Διαλύθηκαν από την ίδια την ηγεσία τους, η οποία τα αντιμετώπισε ως εργαλεία για εσωκομματική ισορροπία, όχι ως πραγματικούς οργανισμούς ενημέρωσης. Και μετά το 2019, η κατάσταση έγινε ακόμη χειρότερη, καθώς το κόμμα έχανε δύναμη, αλλά τα ΜΜΕ του παρέμεναν σε μια αλλοτινή εποχή παντοδυναμίας.
Ο καθείς μπορεί εύκολα να δείξει με το δάχτυλο τα λάθη, αλλά η αλήθεια είναι ότι εδώ μιλάμε για κάτι βαθύτερο. Μια κομματική κουλτούρα που προτίμησε την αυταπάτη από τη διαχείριση, τον διορισμό από την αξιολόγηση, τη σπατάλη από τον σχεδιασμό. Και δυστυχώς, το τίμημα το πληρώνουν οι εργαζόμενοι και η ίδια η πολιτική αξιοπιστία της Αριστεράς.
Γιατί, όπως λένε και οι παλιοί, «Το μαγαζί δεν το κλείνει ο ανταγωνισμός. Το κλείνει ο κακός νοικοκύρης». Και στην περίπτωση της «Αυγής» και του Κόκκινου, ο νοικοκύρης είχε φύγει διακοπές χρόνια πριν. Πιθανότατα στην Ιθάκη…
