Μια από τις πιο σκοτεινές σελίδες της Ιστορίας ανοίγει στις 24 Απριλίου 1915, όταν οι Οθωμανοί συλλαμβάνουν 200 Αρμένιους στην Κωνσταντινούπολη. Από εκεί ξεκινά ο εφιάλτης που θα στοιχίσει τη ζωή σε 1,5 εκατομμύριο ανθρώπους: η Γενοκτονία των Αρμενίων.
Ο ορισμός της γενοκτονίας
Ο όρος γενοκτονία προέρχεται από τις λέξεις γένος και κτείνω (φονεύω). Με αυτόν τον όρο αποδίδεται κυριολεκτικά η υφιστάμενη έννοια σε μαζικά εγκλήματα που αποβλέπουν στη συστηματική και με βίαια μέσα, επιδιωκόμενη εξόντωση ολόκληρης φυλής ή τμήματος αυτής σε ορισμένο τόπο.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, με τον όρο γενοκτονία νοείται μια από τις ακόλουθες πράξεις που λαμβάνει χώρα με στόχο την ηθελημένη καταστροφή ή τον αφανισμό ενός μέρους ή μιας ολόκληρης εθνικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας ανθρώπων:
α) Η δολοφονία μελών της ομάδας αυτής.
β) Η πρόκληση σοβαρών σωματικών ή ψυχολογικών τραυμάτων σε μέλη της ομάδας.
γ) Η ηθελημένη επέμβαση στις συνθήκες ζωής των ομάδων αυτών, με στόχο τον φυσικό αφανισμό τους.
δ) Η επιβολή μέτρων με στόχο την παρεμπόδιση των γεννήσεων εντός της ομάδας αυτής.
ε) Η βίαιη μετατόπιση παιδιών από την ομάδα αυτή σε μια άλλη ομάδα ανθρώπων.
Σύμφωνα με τη σύμβαση για την πρόληψη και την καταστολή του εγκλήματος της γενοκτονίας, δεν τιμωρούνται μόνο οι πράξεις της γενοκτονίας αλλά και η συνεννόηση προς διενέργεια γενοκτονίας, η άμεση και δημόσια προτροπή προς διενέργεια γενοκτονίας, η απόπειρα γενοκτονίας και η συνέργεια σε γενοκτονία. Επίσης μπορεί να λάβει χώρα τόσο σε καιρό πολέμου όσο και σε καιρό ειρήνης.
Η αρχή της Γενοκτονίας
Στις 24 Απριλίου 1915, μια μέρα σαν σήμερα, ξεκίνησε η Γενοκτονία των Αρμενίων. Εκείνη την ημέρα, η τουρκική κυβέρνηση συνέλαβε, βασάνισε και εκτέλεσε με συνοπτικές διαδικασίες, περίπου 250 Αρμένιους διανοούμενους, για να σημάνει με την κίνηση αυτήν την αρχή του τέλους ενός ολόκληρου λαού.
Έτσι άρχισε ο διωγμός των Αρμενίων σε πορείες θανάτου μέσω της Μεσοποταμίας, στην έρημο χωρίς τροφή ή νερό. Συχνά, οι άνθρωποι αυτοί υποβάλλονταν σε βασανιστήρια και αναγκάζονταν να περπατήσουν γυμνοί κάτω από τον καυτό ήλιο μέχρι να πέσουν νεκροί. Όσοι σταματούσαν για να ξεκουραστούν, πυροβολούνταν.
Την ίδια στιγμή, οι Νεότουρκοι δημιούργησαν μια «Ειδική Οργάνωση», για την «εκκαθάριση των χριστιανικών στοιχείων». Αυτές οι ομάδες αποτελούνταν από δολοφόνους και άλλους πρώην κατάδικους.
Χιλιάδες Αρμένιοι τότε πνίγηκαν σε ποτάμια, έπεσαν από γκρεμούς, σταυρώθηκαν και κάηκαν ζωντανοί. Για ένα χρονικό διάστημα μάλιστα η τουρκική ύπαιθρος ήταν γεμάτη με πτώματα Αρμενίων.
Τα αρχεία δείχνουν ότι κατά τη διάρκεια αυτής της εκστρατείας «τουρκοποίησης», οι ομάδες αυτές απήγαγαν αρκετά παιδιά Αρμενίων, τα προσηλύτισαν στο Ισλάμ και τα έδωσαν σε τουρκικές οικογένειες.
Σε άλλες περιπτώσεις, βίασαν γυναίκες και τις ανάγκασαν να ενταχθούν σε τουρκικά «χαρέμια» ή τις χρησιμοποίησαν ως σκλάβες. Μουσουλμανικές οικογένειες μετακινήθηκαν στα σπίτια Αρμενίων, αφού αυτοί είχαν απελαθεί και τα περιουσιακά στοιχεία τους είχαν κατασχεθεί.
Το 1922, όταν η γενοκτονία ολοκληρώθηκε, στην
Οθωμανική Αυτοκρατορία είχαν επιβιώσει μόλις 388.000 Αρμένιοι.
Τα στοιχεία που παραθέτει η Αρμενική Επιτροπή Ελλάδας κάνουν λόγο για πάνω 1,5 εκατομμύριο Αρμενίους, δηλαδή το 80% του αρμενικού πληθυσμού της Δυτικής Αρμενίας, που χάθηκαν «στην πρώτη γενοκτονία του 20ού αιώνα».
Τα τραγικά γεγονότα είχαν συνέπεια «ένας μικρός, σχετικά, αριθμός επιζώντων» να βρει καταφύγιο στις γειτονικές χώρες –μεταξύ αυτών και στην Ελλάδα– συγκροτώντας σταδιακά τη μεγάλη αρμενική διασπορά.
Η άποψη των Τούρκων
Η Άγκυρα αποδέχεται ότι αρκετοί Αρμένιοι χριστιανοί σφαγιάστηκαν, αλλά σε συγκρούσεις με τις οθωμανικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Αρνείται κατηγορηματικά ότι σκοτώθηκαν 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι και ότι υπήρχε οργανωμένο σχέδιο εξόντωσης των Αρμενίων ή πως υπήρξαν τέτοιες εντολές από τις οθωμανικές αρχές.
Επιπλέον, οι Τούρκοι θεωρούν πως το ζήτημα χρησιμοποιείται σήμερα για πολιτικούς λόγους. Ισχυρίζονται πως τα κοινοβούλια ανά τον κόσμο που αναγνωρίζουν τη Γενοκτονία, δεν βασίζονται σε ιστορικά στοιχεία και γεγονότα, αλλά υποκύπτουν στις πιέσεις διαφόρων λόμπι. Η Άγκυρα ισχυρίζεται πως επανειλημμένα έχει προτείνει την εξέταση του ζητήματος από επιστημονική επιτροπή. Ωστόσο, όπως επισημαίνει η τουρκική πλευρά, οι Αρμένιοι αρνούνται κάτι τέτοιο.
