Σαν σήμερα, 28 Δεκεμβρίου 2019, η Ελλάδα αποχαιρέτησε έναν από τους πιο ανήσυχους, μαχητικούς και ουσιαστικούς δημιουργούς της.
Ο Θάνος Μικρούτσικος έφυγε από τη ζωή στα 72 του χρόνια, ύστερα από μια μακρά και σκληρή μάχη με τον καρκίνο, μια μάχη που έδωσε όπως ακριβώς έζησε: χωρίς ωραιοποιήσεις, χωρίς φόβο, χωρίς υποχώρηση.
Σπουδαίος συνθέτης, αλλά πάνω απ’ όλα άνθρωπος με θέση και άποψη, πίστευε ότι η τέχνη οφείλει να παρεμβαίνει. Και το έκανε μέχρι την τελευταία του ανάσα.
Η μάχη με τον καρκίνο
Όταν το 2017 ανακοίνωσε δημόσια ότι διαγνώστηκε με καρκίνο, δεν ζήτησε λύπηση.
Μίλησε ανοιχτά, με χιούμορ και αποφασιστικότητα. Είπε ότι θα τον πολεμήσει. Και τον πολέμησε.
Μέχρι το τέλος παρέμεινε ενεργός, παρών, πολιτικός, καλλιτέχνης.
Ανέβαινε στη σκηνή, μιλούσε στον κόσμο, έπαιζε πιάνο, συζητούσε για μουσική και κοινωνία.
Δεν ήθελε να τον θυμούνται ως «άρρωστο». Ήθελε να τον θυμούνται όρθιο.
Από την Πάτρα στη μεγάλη Ιστορία
Γεννημένος στην Πάτρα το 1947, ο Θάνος Μικρούτσικος μεγάλωσε μέσα στη μουσική, αλλά και στη σκέψη.
Σπούδασε μαθηματικά, πιάνο, αρμονία. Από νωρίς κατάλαβε ότι η τέχνη δεν είναι καταφύγιο — είναι εργαλείο.
Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, η πολιτική του δράση τον έφερε αντιμέτωπο με την Ασφάλεια.
Ξύλο, καταδιώξεις, παρακολουθήσεις. Ο ίδιος έχει περιγράψει περιστατικά ωμής βίας από το καθεστώς, αλλά και τη συμμετοχή του στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Εκεί όπου, όπως έλεγε, «η μουσική και η ελευθερία έγιναν ένα».
Αυτές οι εμπειρίες δεν τον λύγισαν. Τον καθόρισαν.
Η μουσική
Μετά τη Μεταπολίτευση, ο Μικρούτσικος δεν ακολούθησε εύκολους δρόμους.
Μελοποίησε ποίηση. Έφερε τον Ναζίμ Χικμέτ, τον Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι, τον Γιάννης Ρίτσος, τον Νίκος Καββαδίας στα χείλη του κόσμου.
Έγραψε πολιτικά τραγούδια χωρίς συνθήματα.
Μουσική που απαιτούσε να την ακούσεις, όχι απλώς να την καταναλώσεις.
Συνεργάστηκε με σημαντικές φωνές του ελληνικού τραγουδιού και άφησε έργο που αντέχει στον χρόνο, γιατί δεν γράφτηκε για τη στιγμή.
Ο «Σταυρός του Νότου» και η αθανασία
Το 1979 παρουσίασε τον Σταυρός του Νότου, βασισμένο στην ποίηση του Νίκου Καββαδία.
Αρχικά αντιμετωπίστηκε με επιφυλακτικότητα. Κανείς όμως δεν φανταζόταν ότι αυτό το έργο θα γινόταν εμβληματικό στην ελληνική μουσική ιστορία.
Τραγούδια που ταξίδεψαν γενιές, που ακούστηκαν σε λιμάνια, μπαρ, σπίτια και μοναχικά δωμάτια.
Ένα έργο που δεν έφυγε ποτέ από τη συλλογική μνήμη, γιατί μιλούσε για όσα δεν λέγονται εύκολα.
Το τέλος
Στις 28 Δεκεμβρίου 2019, η είδηση του θανάτου του προκάλεσε κύμα συγκίνησης.
Καλλιτέχνες, πολιτικοί, απλοί άνθρωποι μίλησαν για έναν δημιουργό που δεν βολεύτηκε ποτέ.
Για έναν άνθρωπο που δεν ξεχώριζε την τέχνη από τη ζωή.
Η μουσική του συνεχίζει να ακούγεται.
Όχι σαν ανάμνηση, αλλά σαν παρουσία.
Γιατί ο Θάνος Μικρούτσικος δεν έγραψε απλώς τραγούδια…
Έγραψε στάση ζωής.
