Υπάρχουν στιγμές που λες «δεν υπάρχει σωτηρία», και δεν το λες για δραματικό εφέ. Το λες γιατί το ζεις. Γιατί, ας μην κοροϊδευόμαστε, μόνο στην Ελλάδα μπορούν δεκάδες χιλιάδες «αιώνιοι» φοιτητές να μένουν για δεκαετίες στα μητρώα των ΑΕΙ και όταν το κράτος πάει να βάλει τάξη, οι ίδιοι οι δημόσιοι υπάλληλοι να αρνούνται να κάνουν τη δουλειά τους. Με απεργία διαρκείας μάλιστα, λες και τους ζήτησαν να διαγράψουν τα... βαφτιστήρια τους.
Η Ομοσπονδία Διοικητικού Προσωπικού Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (ΟΔΠΤΕ) αποφάσισε αποχή από κάθε διαδικασία διαγραφής θεωρώντας το μέτρο «άδικο», «ανάλγητο» και ενταγμένο στη «διάλυση της δημόσιας εκπαίδευσης». Η κυβέρνηση, από την άλλη, βλέπει απλώς ένα αυτονόητο: ότι δεν γίνεται δημόσιο πανεπιστήμιο να λειτουργεί με 280.000 ως 290.000 μη ενεργούς φοιτητές στα χαρτιά. Είναι νούμερο που δεν συναντάται ούτε στη Λατινική Αμερική του ’70. Και έτσι φτάσαμε στα δικαστήρια. Κυριολεκτικά, καθώς η κυβέρνηση προσέφυγε ζητώντας να κηρυχθεί η απεργία παράνομη.
Κάνουν τους… Κινέζους
Οι διοικητικοί υπάλληλοι παρουσιάζουν τη στάση τους περίπου ως πράξη αντίστασης απέναντι στη «νεοφιλελεύθερη λαίλαπα». Κάνουν λόγο για «πολιτικές υποβάθμισης», για «fast track χαρακτηρισμούς απεργιών ως παράνομων», για «κράτος που φοβάται το φοιτητικό κίνημα».
Ολα αυτά, βέβαια, παραλείποντας τη βασική παραδοχή ότι ένα δημόσιο πανεπιστήμιο χρειάζεται στοιχειώδη λειτουργικότητα. Οτι το μητρώο φοιτητών δεν είναι πολιτική πράξη, είναι υποχρέωση. Κι ότι σε κάθε κανονική χώρα, το να έχεις σπουδές τεσσάρων ετών και να μείνεις 15 χρόνια φοιτητής δεν είναι «δικαίωμα», είναι εξωφρενικό. Η αντίφαση φωνάζει από μόνη της. Υπάλληλοι που εδώ και χρόνια καταγγέλλουν υποστελέχωση και φόρτο εργασίας, ξαφνικά αρνούνται να κάνουν αυτό που υποτίθεται… θέλουν: μια καθαρή, τακτοποιημένη βάση δεδομένων.
Ο υφυπουργός Παιδείας, Νίκος Παπαϊωάννου, ήταν ξεκάθαρος. Η εκκαθάριση των μη ενεργών φοιτητών έχει ξεκινήσει, τα στοιχεία στέλνονται στο υπουργείο έως τις 31 Δεκεμβρίου, και υπάρχει μάλιστα ειδική πρόβλεψη για όσους έχουν συμπληρώσει το 70% των σπουδών τους. Κανείς δεν κυνηγά ανθρώπους που πραγματικά έχουν προσπαθήσει. Αλλά το κράτος δεν μπορεί να λειτουργεί με ρεκόρ παγωμένων φακέλων.
«Η Ελλάδα είναι το μόνο ευρωπαϊκό κράτος όπου ο φοιτητής μπορεί να σπουδάζει έως… συνταξιοδότησης», έλεγε παλιότερα γνωστός πρύτανης. Και είχε δίκιο. Το σημερινό μέτρο ίσως έπρεπε να έχει εφαρμοστεί χρόνια πριν. Και, ναι, η κυβέρνηση έχει την πολιτική υποχρέωση να βάλει μια τάξη εκεί όπου κανείς άλλος δεν τόλμησε. Οι φοιτητές, ιδίως οι επί πτυχίω, βιώνουν ιδιαίτερο άγχος. Κανείς δεν το αμφισβητεί. Αλλά ανάμεσα στον εύλογο φόβο και στο εμφυλιοπολεμικό κλίμα υπάρχει διαφορά.
Στη Νομική του ΕΚΠΑ η εξεταστική ανακοινώθηκε καθυστερημένα και με υπερκαλύψεις που φυσικά δεν βοηθούν κανέναν. Δύο απαιτητικά μαθήματα την ίδια μέρα, άλλα δύο που συμπίπτουν χρονικά, φόρτος δυσανάλογος, σε μια περίοδο που οι φοιτητές νιώθουν πως παίζουν το μέλλον τους κορόνα γράμματα. Αυτό δεν είναι θέμα «διαγραφών». Είναι θέμα σοβαρού πανεπιστημίου που δεν μπορεί να βρει δύο ανθρώπους να συνεννοηθούν για ένα πρόγραμμα.
Ακόμη πιο χαρακτηριστικό είναι το ΕΜΠ, όπου η Σχολή ΗΜΜΥ ανακοίνωσε απογευματινά φροντιστήρια για «λιμνάζοντες» φοιτητές που είναι κοντά στο πτυχίο. Οχι επειδή είναι «αδικημένοι», αλλά επειδή επιτέλους υπάρχει ένα deadline. Κίνητρο. Πειθαρχία. Κάτι που λείπει διαχρονικά.
Κουλτούρα ακινησίας
Οι ακαδημαϊκοί βρίσκονται μεταξύ σφύρας και άκμονος. Από τη μια, βλέπουν τον παραλογισμό του ελληνικού μοντέλου όπου φοιτητές εξαφανίζονται για χρόνια και επιστρέφουν σε εξετάσεις σαν σε διακοπές. Από την άλλη, φοβούνται να μην αδικηθούν όσοι πραγματικά προσπαθούν. Γι’ αυτό, και πολλές σχολές παλεύουν να στηρίξουν τους επί πτυχίω με φροντιστήρια, παρατάσεις, ευελιξία. Μια ήρεμη, σοβαρή στάση εν μέσω θορύβου.
Η υπόθεση των διαγραφών είναι το τέλειο ελληνικό μικροσύμπαν. Φοιτητές που δεν θέλουν να χάσουν την ιδιότητα. Υπάλληλοι που δεν θέλουν να εφαρμόσουν τον νόμο. Καθηγητές που προσπαθούν να σώσουν την κατάσταση. Και μια κυβέρνηση που καλείται να αντιμετωπίσει, όχι μόνο το πρόβλημα, αλλά και μια κουλτούρα ακινησίας δεκαετιών.
Το βέβαιο είναι ένα: ένα πανεπιστήμιο δεν μπορεί να λειτουργεί με λογική χαοτικού «κοινωνικού κέντρου». Οι διαγραφές δεν είναι τιμωρία. Είναι εξυγίανση. Και επιτέλους, κάποιος πρέπει να αναλάβει να την κάνει. Γιατί αλλιώς, όντως δεν υπάρχει σωτηρία…
