Τα πανεπιστήμια της χώρας ήταν έτοιμα να ανταποκριθούν στις εξ αποστάσεως εξετάσεις και αυτό αποδεικνύεται από την επιτυχή διεξαγωγή τους πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, ξεκαθαρίζει ο Οδυσσέας Ζώρας μιλώντας στο «Μανιφέστο».
Ο γενικός γραμματέας Ανώτατης Εκπαίδευσης του υπουργείου Παιδείας δηλώνει πεπεισμένος «ότι η χώρα μας αποτελεί έναν ιδιαίτερα ελκυστικό χώρο, ιδανικό για την ανάπτυξη της διδασκαλίας, της μάθησης, της εκπαίδευσης και της έρευνας» ερωτώμενος για τα μη κρατικά πανεπιστήμια, ενώ εμφανίζεται εγκρατής και αποφεύγει να αναφερθεί σε συγκεκριμένα ιδρύματα του εξωτερικού, καθώς θα εφαρμοστούν τα αυστηρότερα κριτήρια που υπάρχουν αυτήν τη στιγμή στον δυτικό κόσμο. Σε ό,τι αφορά το σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ο Οδυσσεάς Ζώρας σημειώνει ότι είναι θέμα το οποίο θα εξεταστεί στη διάρκεια της τρέχουσας κυβερνητικής θητείας.
Κύριε Ζώρα, σε συνέντευξή σας αναφερθήκατε σε διαγραφή «αιωνίων» φοιτητών. Τι προσδοκά το υπουργείο από την εφαρμογή του μέτρου;
Ο αριθμός των «αιωνίων» φοιτητών κάθε έτος αυξάνεται ολοένα και περισσότερο, αθροίζοντας στους φοιτητές των πανεπιστημίων και ανθρώπους που προφανώς έχουν απολέσει το ενδιαφέρον τους να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους. Είναι εκείνοι που επέλεξαν να μη συνεχίσουν τη φοίτησή τους και παραμένουν ανενεργοί πολλές φορές για χρονικό διάστημα πλέον των 15 και 20 ετών. Με το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο που ισχύει από το 2022, τα πανεπιστήμια με αποφάσεις των Τμημάτων τους υποχρεούνται από το ακαδημαϊκό έτος 2025-2026 να προβούν στη διαγραφή των φοιτητών με έτος εισαγωγής το ακαδημαϊκό έτος 2015-2016 και παλαιότερα. Η διαδικασία δε της διαγραφής των φοιτητών συντελεί στην εύρυθμη ακαδημαϊκή και διοικητική λειτουργία των πανεπιστημίων και αποτελεί μέρος της ανάπτυξής τους. Κλείνοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι το υπουργείο Παιδείας έχει προνοήσει και παρέχει τη δυνατότητα αιτήματος διακοπής ή μερικής φοίτησης στους ενεργούς φοιτητές για ειδικούς λόγους.
Σας προβληματίζει το ενδεχόμενο πως κάποιοι θα επιχειρήσουν να συνδέσουν την απόφαση αυτή με τη λειτουργία των μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων;
Η σύνδεση αυτή υπό οποιαδήποτε εκδοχή δεν μπορεί να υπάρξει δεδομένου ότι:
• Το νομικό πλαίσιο τέθηκε πριν από περίπου δύο έτη, δηλαδή σε χρόνο προγενέστερο της νομοθετικής πρωτοβουλίας για την ίδρυση παραρτημάτων μη κρατικών και μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων στη χώρα.
• Η υλοποίηση της διαδικασίας διαγραφής θα διενεργηθεί από τα πανεπιστήμια σύμφωνα με τις πρόνοιες των σχετικών διατάξεων.
• Οπως ήδη σας ανέφερα, η διαγραφή αφορά εκείνους οι οποίοι δεν κατάφεραν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους σε 15 ή 20 χρόνια, οι οποίοι προφανώς έχασαν όλο αυτό το διάστημα το ενδιαφέρον τους για την επιστήμη την οποία επέλεξαν να σπουδάσουν.
Κατά συνέπεια, οποιαδήποτε τέτοια σύνδεση θα είναι υποβολιμαία για τον πρόσθετο δε λόγο ότι η διαδικασία διαγραφής των φοιτητών έχει θεσμοθετηθεί με τους νόμους Γιαννάκου το 2007 και Διαμαντοπούλου το 2011, η εφαρμογή τους ανακλήθηκε και οι πράξεις διαγραφής που είχαν εκδοθεί από τα πανεπιστήμια ακυρώθηκαν από το νόμο Μπαλτά το 2015, ενώ επανήλθε με το νόμο Κεραμέως το 2022. Ετσι όλες οι εκ μέρους του υπουργείου Παιδείας ενέργειες ανάγονται στο παρελθόν (πρόσφατο ή απώτερο), γεγονός που αποδεικνύει την έλλειψη οιασδήποτε σύνδεσης με την παρούσα νομοθετική πρωτοβουλία για τα μη κρατικά και μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια.
Πώς εξελίσσονται οι εξ αποστάσεως εξετάσεις; Εκφράστηκαν αρκετές απόψεις κατά του μέτρου με αναφορές στη διαβλητότητά τους και δεν σας κρύβω πως τα επιχειρήματα ακούγονται εύλογα. Υπάρχουν οι μηχανισμοί για να διασφαλιστεί η ακεραιότητά τους;
Η κρίση που επέφερε η πανδημία της Covid-19 στα εκπαιδευτικά συστήματα και τους οργανισμούς εκπαίδευσης παγκοσμίως είχε ως αποτέλεσμα την επίσπευση καινοφανών αλλαγών με έμφαση στην καθολική χρήση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και αξιολόγησης. Επίσης, η συνολική αποτίμηση της διαδικασίας μετά το πέρας των εξετάσεων ήταν εν γένει θετική, με καταγραφή θετικών απόψεων σε ζητήματα ασφάλειας και αξιοπιστίας των εξετάσεων, θεωρώντας ότι αποφεύχθηκαν ζητήματα λογοκλοπής ή άλλη μορφή διαβλητότητας και τηρήθηκαν οι κανονισμοί που διέπουν μια εξέταση σε ικανοποιητικό βαθμό. Επομένως, τα πανεπιστήμια της χώρας ήταν έτοιμα να ανταποκριθούν στην ανάγκη αυτή, και αυτό αποδεικνύεται από την επιτυχή διεξαγωγή των εξ αποστάσεως εξετάσεων πλην ελαχίστων εξαιρέσεων. Οσον αφορά τα μέτρα για τη διασφάλιση του αδιάβλητου της διαδικασίας, επισημαίνουμε ότι τα πανεπιστήμια έχουν λάβει όλα τα απαραίτητα και ενδεδειγμένα μέτρα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η ενίσχυση των εξ αποστάσεως αξιολογήσεων με επόπτες σε μεγάλη αναλογία, η ταυτοποίηση των φοιτητών με επίσημα έγγραφα (π.χ. ακαδημαϊκή ή αστυνομική ταυτότητα, διαβατήριο κ.λπ.), ο περιορισμός, κατά το δυνατόν, του χρόνου της αξιολογικής διαδικασίας, η ενίσχυση της προφορικής εξέτασης, η χρήση θεμάτων από «δεξαμενή» ώστε να αποφευχθεί η αξιολόγηση των φοιτητών σε ακριβώς ίδια θέματα, η χρήση ανοικτού μικροφώνου και κάμερας κατά τη διάρκεια της εξέτασης, η χρήση του συστήματος ελέγχου της κειμενικής ταύτισης Turnitin, η δυνητική συμπληρωματική προφορική εξέταση κ.ά. Από τα παραπάνω είναι φανερό ότι το αδιάβλητο μιας αξιολογικής διαδικασίας μπορεί να επιτευχθεί αποτελεσματικά τόσο στη διά ζώσης όσο και στην εξ αποστάσεως υλοποίησή της.
Πόσο αισιόδοξος είστε για την ανταπόκριση σοβαρών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων στο άνοιγμα που επιχειρεί η κυβέρνηση δεδομένου ότι δεν έχει διαπιστωθεί κάποια σοβαρή κινητικότητα προς άλλες χώρες όπου επιτρέπονται τα μη κρατικά πανεπιστήμια; Εικάζω ότι ως καθηγητής δεν θα είστε ικανοποιημένος από τη λειτουργία π.χ. θερινών σχολείων.
Υπάρχουν ήδη αρκετές συζητήσεις, αλλά αυτήν τη στιγμή δεν μπορούμε να ανακοινώσουμε κάποιες από αυτές, καθώς τα παραρτήματα των ξένων πανεπιστημίων που θα εγκατασταθούν στην Ελλάδα πρέπει να πληρούν πολλές και αυστηρές προϋποθέσεις τόσο σε ακαδημαϊκό και διοικητικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο υποδομών και στελεχών. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι η έγκριση της ίδρυσης παραρτημάτων ξένων πανεπιστημίων στη χώρα μας προϋποθέτει την έναρξη λειτουργίας πανεπιστημιακών τμημάτων και σχολών και όχι μόνο τη λειτουργία θερινών σχολείων, ημερίδων και επιστημονικών εκδηλώσεων. Για αυτό για το οποίο είμαι πεπεισμένος είναι ότι η χώρα μας αποτελεί έναν ιδιαίτερα ελκυστικό χώρο, ιδανικό θα έλεγα για την ανάπτυξη της διδασκαλίας, της μάθησης, της εκπαίδευσης και της έρευνας.
Δικλίδες για να εξασφαλιστούν τα ποιοτικά στάνταρ θα υπάρχουν;
Οπως έχει αναφέρει πολλές φορές και ο υπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού Κυριάκος Πιερρακάκης, τα κριτήρια που πρέπει να ικανοποιούν τα ξένα πανεπιστήμια για να ιδρύσουν παράρτημα στην Ελλάδα είναι και θα είναι τα αυστηρότερα κριτήρια που υπάρχουν αυτήν τη στιγμή στον δυτικό κόσμο. Και μάλιστα όχι μόνο από θέμα ακαδημαϊκής ποιότητας, αλλά και από θέμα στελέχωσης, υποδομών, ανθρωπίνου δυναμικού, στρατηγικής ανάπτυξης της έρευνας και πολλά άλλα. Οσον αφορά στις δικλίδες ασφαλείας, η απάντηση είναι ότι προφανώς θα υπάρχουν, με ισχυρότερη τη δυνατότητα ανάκλησης της άδειας λειτουργίας του εκάστοτε παραρτήματος από το εποπτεύον υπουργείο Παιδείας.
Σας προβληματίζει το ενδεχόμενο καθηγητές των δημόσιων πανεπιστημίων να επιλέξουν τα μη κρατικά με δεδομένο πως η εκλογή νέων είναι μια χρονοβόρα διαδικασία; Αν υπολογιστούν και οι προς συνταξιοδότηση, φαίνεται να δημιουργείται ένα κενό...
Από τις διατάξεις του σχεδίου νόμου που έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση προκύπτει ρητά η ύπαρξη ασυμβίβαστου για τα μέλη ΔΕΠ των δημόσιων πανεπιστημίων και του διδακτικού προσωπικού των παραρτημάτων των μη κρατικών πανεπιστημίων. Παράλληλα είναι γνωστό ότι οι καθηγητές των δημόσιων πανεπιστημίων συνδέονται άρρηκτα με τις υψηλές ακαδημαϊκές και ερευνητικές επιδόσεις των πανεπιστημίων στα οποία εργάζονται. Αντίθετα, Ελληνες επιστήμονες που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό θα έχουν τη δυνατότητα να επιστρέψουν στην Ελλάδα και να ακολουθήσουν ακαδημαϊκή καριέρα στον τόπο τους. Το ίδιο ισχύει και για το εξειδικευμένο προσωπικό που δραστηριοποιείται στον ελλαδικό χώρο και δεν έχει καταφέρει να διεκδικήσει μία θέση στα δημόσια ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Εχετε εξηγήσει ότι οι υποψήφιοι θα δίνουν πανελλαδικές εξετάσεις. Το ερώτημα είναι αν το συγκεκριμένο σύστημα εισαγωγής είναι παρωχημένο πλέον. Μια τέτοια θέση έχει εκφράσει μεταξύ άλλων και ο καθηγητής Γιώργος Μπαμπινιώτης.
Η όποια συζήτηση για την αλλαγή στον τρόπο εισαγωγής στα δημόσια πανεπιστήμια δεν αφορά σίγουρα την παρούσα χρονική συγκυρία. Ακούμε με τεράστιο ενδιαφέρον τις προτάσεις και τις σκέψεις των ειδικών και των ανθρώπων με εμπειρία και ισχυρό πνεύμα ακαδημαϊκότητας, όπως είναι ο καθηγητής Γιώργος Μπαμπινιώτης. Σε κάθε περίπτωση, στη διάρκεια της τρέχουσας κυβερνητικής θητείας θα υπάρξει ολοκληρωμένη πρόταση για το θέμα των εξετάσεων για την εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.
