Οι ανακοινώσεις του πρωθυπουργού από το βήμα της ΔΕΘ έφεραν πάλι στο προσκήνιο το θέμα του ΦΠΑ. Αυτή τη φορά, όμως, ΣΥΡΙΖΑ και λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις το τερμάτισαν. Υποστηρίζουν ότι υπάρχουν οδηγίες της Επιτροπής που καλούν σε μειώσεις ΦΠΑ σε μια σειρά προϊόντων! Αυτοί που φορολόγησαν ακόμη και τον αέρα που αναπνέαμε, τώρα μας σερβίρουν ψέματα με αύξηση 100% στον ΦΠΑ τους!
Η αλήθεια είναι πως πουθενά στην Οδηγία δεν ζητείται μείωση ΦΠΑ. Ο καθορισμός του ΦΠΑ παραμένει στην αρμοδιότητα των κρατών-μελών. Η Οδηγία αναφέρει σε ποια αγαθά και υπηρεσίες μπορεί να μειωθεί ο ΦΠΑ, υπό σαφείς αριθμητικούς περιορισμούς και όρους. Δηλαδή συγκεκριμένα αγαθά και υπηρεσίες, σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές ή σε εθνικό επίπεδο για συγκεκριμένο δοκιμαστικό διάστημα.
Επειδή, όμως, υπάρχει ένα γενικό αλαλούμ στην ΕΕ και επειδή ενδεχομένως να υπάρχουν χώρες που υπερβάλλουν εις βάρος της ίσης μεταχείρισης των κρατών-μελών, η ΕΕ θέλει επιτέλους να ετοιμάσει έναν επικαιροποιημένο κατάλογο των ΦΠΑ που ισχύουν στα κράτη-μέλη, προκειμένου να διαπιστωθεί αν κάποιες χώρες έχουν επιλέξει μειώσεις άνω του επιτρεπόμενου ορίου, ώστε να αποφευχθούν οι διασυνοριακές στρεβλώσεις και να επιτευχθεί η ισότιμη μεταχείριση των κρατών-μελών. Και με τελικό στόχο έναν ενιαίο χώρο ΦΠΑ στην ΕΕ.
Λοιπόν, για να τελειώνουμε:
Παρόλο που ο ΦΠΑ επιβάλλεται σε όλη την ΕΕ, κάθε χώρα της ΕΕ είναι αρμόδια να καθορίζει τους δικούς της συντελεστές. Κάθε χώρα της ΕΕ έχει έναν κανονικό συντελεστή, ο οποίος ισχύει για την παροχή των περισσότερων αγαθών και υπηρεσιών. Ο συντελεστής αυτός δεν μπορεί να είναι μικρότερος από 15%.
Υπάρχουν μειωμένοι συντελεστές για την παροχή συγκεκριμένων αγαθών και υπηρεσιών, όπου μπορούν να εφαρμοστούν το πολύ δύο μειωμένοι συντελεστές, αλλά –στις περισσότερες περιπτώσεις– αυτό δεν ισχύει για τις ηλεκτρονικά παρεχόμενες υπηρεσίες. Αυτοί οι μειωμένοι συντελεστές δεν μπορούν να είναι κατώτεροι του 5%.
Υπάρχουν και οι ειδικοί συντελεστές, οι οποίοι περιλαμβάνουν τρία είδη:
- Εξαιρετικά μειωμένοι συντελεστές: Σε ορισμένες χώρες της ΕΕ εφαρμόζονται εξαιρετικά μειωμένοι συντελεστές κάτω του 5% όσον αφορά τις πωλήσεις ενός περιορισμένου καταλόγου αγαθών και υπηρεσιών.
(Δηλαδή δεν επιτρέπεται να μειωθεί ο ΦΠΑ σε όσα είδη ή γεωγραφικές περιοχές αποφασίζει μια χώρα. Καταρτίζεται κατάλογος και υποβάλλεται στην Επιτροπή ΦΠΑ της ΕΕ).
- Μηδενικοί συντελεστές: Μερικές χώρες της ΕΕ εφαρμόζουν μηδενικούς συντελεστές σε ορισμένες πωλήσεις.
(Και εδώ ο μηδενισμός του ΦΠΑ γίνεται σε συγκεκριμένα προϊόντα. Γι’ αυτό και στην Ισπανία, στη μείωση ή μηδενισμό του ΦΠΑ δεν είχαν περιληφθεί το κρέας και το ψάρι.
Επιπλέον, εκεί η Κεντρική Τράπεζα παρατήρησε ότι η μείωση του ΦΠΑ πέρασε στα συγκεκριμένα προϊόντα, αλλά οι άνθρωποι κατέληγαν να πληρώνουν περισσότερο από πριν, διότι αυξήθηκαν οι τιμές σε άλλα προϊόντα, που δεν υπόκεινταν στους μειωμένους ή μηδενικούς συντελεστές, αλλά τα χρειάζονταν εξίσου).
- Συντελεστές αναμονής (ή ενδιάμεσοι συντελεστές).
Ορισμένες χώρες της ΕΕ εφαρμόζουν συντελεστές αναμονής σε ορισμένες παραδόσεις αγαθών και παροχές υπηρεσιών που δεν περιλαμβάνονται στο παράρτημα III της Οδηγίας ΦΠΑ. Οι χώρες αυτές έχουν τη δυνατότητα να εξακολουθήσουν να εφαρμόζουν μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ αντί του κανονικού συντελεστή στις συγκεκριμένες παραδόσεις, υπό την προϋπόθεση ότι οι εν λόγω μειωμένοι συντελεστές δεν είναι χαμηλότεροι από 12%.
Για του λόγου το αληθές, ο σύνδεσμος: https://europa.eu/youreurope/business/taxation/vat/vat-rules-rates/index_el.htm
Τι πραγματικά απάντησε ο επίτροπος στον ΣΥΡΙΖΑ
Οσον αφορά τις συγκεκριμένες Οδηγίες επί των οποίων απάντησε ο αρμόδιος επίτροπος στην ευρωομάδα του ΣΥΡΙΖΑ, την οποία ο ΣΥΡΙΖΑ έκανε σημαία, ο επίτροπος απάντησε ότι η Ελλάδα δεν είχε μεταφέρει έως τις 31 Δεκεμβρίου 2024 στο Εθνικό Δίκαιο τις Οδηγίες 2020/285 (18 Φεβρουαρίου 2020) και 2022/542 (5 Απριλίου 2022), προσθέτοντας ότι η Επιτροπή απέστειλε τις επιστολές επίσημης ειδοποίησης στις 31 Ιανουαρίου 2025, στις οποίες η Ελλάδα δεν απάντησε.
Ως εκ τούτου, η Επιτροπή αποφάσισε στις 17 Ιουλίου 2025 να αποστείλει αιτιολογημένες γνώμες στην Ελλάδα για τη μη μεταφορά των δύο Οδηγιών. Αν και αυτή τη φορά η Ελλάδα δεν συμμορφωθεί, τότε «η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει να παραπέμψει τις υποθέσεις στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης με αίτημα την επιβολή οικονομικών κυρώσεων».
Στο μεταξύ, οι Οδηγίες ενσωματώθηκαν στον Τελωνειακό Κώδικα που ψηφίστηκε τον περασμένο Ιούλιο, οπότε το θέμα έληξε.
Αν υπάρχει κάποιο θέμα, αυτό είναι η καθυστέρηση – κάτι που, αν και ακατανόητο, διαπιστώνεται συχνά. Σκεφθείτε ότι εκκρεμούν στο Κοινοβούλιο ακόμη και από το 2016 κυρώσεις συμφωνιών με τρίτες χώρες των οποίων η ισχύς έχει λήξει.
Εδώ, όμως, πρόκειται για την ΕΕ και πρέπει όλοι να είναι προσεκτικοί.
Οσον αφορά αυτές καθαυτές τις Οδηγίες, ο επίτροπος τις περιγράφει ως εξής:
Οδηγία (ΕΕ) 2020/285 του Συμβουλίου, της 18ης Φεβρουαρίου 2020, για την τροποποίηση της Οδηγίας 2006/112/ΕΚ σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας όσον αφορά το ειδικό καθεστώς για τις μικρές επιχειρήσεις.
Οδηγία (ΕΕ) 2022/542 του Συμβουλίου, της 5ης Απριλίου 2022, για την τροποποίηση των Οδηγιών 2006/112/ΕΚ και 2020/285 όσον αφορά τους συντελεστές του φόρου προστιθέμενης αξίας.
Κρατήστε ότι στη δεύτερη δεν μιλά για μειωμένους συντελεστές και θα επανέλθω.
Αυτό το οποίο επιχειρεί εδώ και πολλά χρόνια (ήδη από το 2006) η ΕΕ είναι να οδηγηθεί σε όσο το δυνατόν περισσότερο ομογενοποιημένους ΦΠΑ, ώστε να μειωθούν τα προβλήματα στις διασυνοριακές συναλλαγές.
Η Οδηγία 2020/285 αφορά τις διασυνοριακές συναλλαγές
Σχετικά με την Οδηγία 2020/285, αυτή αφορά το όριο απαλλαγής από τον ΦΠΑ των μικρών επιχειρήσεων στις διασυνοριακές συναλλαγές τους. Δεν αφορά το εσωτερικό του κράτους-μέλους. Βάσει της Οδηγίας, οι μικρές επιχειρήσεις θα μπορούν να διενεργούν ετησίως απαλλαγμένες από τον ΦΠΑ συναλλαγές ύψους έως 100.000 ευρώ, στο σύνολο της ΕΕ. Το εσωτερικό όριο απαλλαγής που μπορεί να θεσπίσει ένα κράτος-μέλος δεν θα μπορεί να ξεπερνά τις 85.000 ευρώ. Στην Ελλάδα, πριν από την ενσωμάτωση της Οδηγίας, το όριο ήταν τα 10.000 ευρώ. Η Ελλάδα επί του παρόντος έχει όριο τα 10.000 ευρώ.
Η Οδηγία 2022/542 αφορά την ίση μεταχείριση των κρατών
Πάμε τώρα στην Οδηγία 2022/542. Αυτή δεν υποχρεώνει για μείωση συντελεστών ΦΠΑ, αλλά για υποχρέωση σε τακτά χρονικά διαστήματα ενημέρωσης της Επιτροπής ΦΠΑ της ΕΕ, για τις μειώσεις ΦΠΑ στις οποίες προχωρούν. Και πάλι ο στόχος είναι η επικαιροποίηση του καταλόγου που έχει στη διάθεσή της η Επιτροπή, ώστε να μη δημιουργούνται στρεβλώσεις στο διασυνοριακό εμπόριο.
Αναφέρει συγκεκριμένα η Οδηγία:
«Οι κύριοι στόχοι της παρούσας Οδηγίας, δηλαδή η επικαιροποίηση του καταλόγου των αγαθών και υπηρεσιών που είναι επιλέξιμα για μειωμένους συντελεστές και ο καθορισμός των σχετικών λόγων για τη διασφάλιση ισότιμης πρόσβασης των κρατών-μελών στην εφαρμογή μειωμένων συντελεστών, δεν μπορούν να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη-μέλη, μπορούν όμως, λόγω των υφιστάμενων περιορισμών, να επιτευχθούν καλύτερα σε επίπεδο Ενωσης».
Ο στόχος, όπως ξεκάθαρα αναφέρεται, είναι «ένας ενιαίος χώρος ΦΠΑ στην ΕΕ, ένα οριστικό σύστημα ΦΠΑ για το διασυνοριακό εμπόριο αγαθών μεταξύ επιχειρήσεων ανάμεσα στα κράτη-μέλη, το οποίο θα βασίζεται στη φορολόγηση στο κράτος-μέλος προορισμού».
Η Οδηγία αναφέρεται στη δυνατότητα των κρατών-μελών να εφαρμόζουν μειωμένους συντελεστές με σκοπό την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των συστημάτων τους υγείας και στην εφαρμογή μειωμένων συντελεστών για τα φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα.
Για λόγους ίσης μεταχείρισης των κρατών, η Οδηγία θέτει όρους: Δύο κατ’ ανώτατο όριο μειωμένους συντελεστές ελάχιστου ύψους 5% και έναν μειωμένο συντελεστή χαμηλότερο από το ελάχιστο όριο του 5%.
Μόνο σε επτά αγαθά ή υπηρεσίες
Δηλαδή η Οδηγία εμποδίζει τους μειωμένους ΦΠΑ, δεν τους ενθαρρύνει. Προστίθεται μάλιστα ότι «για τους ίδιους λόγους, τα κράτη-μέλη θα πρέπει να είναι ελεύθερα να εφαρμόζουν μειωμένο συντελεστή χαμηλότερο από το ελάχιστο όριο του 5% και απαλλαγή με δικαίωμα έκπτωσης του ΦΠΑ εισροών, αλλά μόνο στην παράδοση αγαθών και στην παροχή υπηρεσιών σε επτά κατ’ ανώτατο όριο σημεία του παραρτήματος III της Οδηγίας 2006/112/ΕΚ τα οποία έχουν επιλέξει μεταξύ των παραδόσεων αγαθών και των παροχών υπηρεσιών που θεωρούνται ότι καλύπτουν βασικές ανάγκες, δηλαδή εκείνων που σχετίζονται με τις παραδόσεις τροφίμων, νερού, φαρμάκων, φαρμακευτικών προϊόντων και προϊόντων υγείας και υγιεινής, με τη μεταφορά προσώπων και με τις παραδόσεις ορισμένων πολιτιστικών αγαθών (βιβλίων, εφημερίδων και περιοδικών). Είναι σκόπιμο να δοθεί στα κράτη-μέλη που εφαρμόζουν ήδη τέτοιους μειωμένους συντελεστές ή απαλλαγές ο χρόνος που απαιτείται για να προσαρμοστούν στα εν λόγω όρια».
Στόχος είναι και πάλι να εφαρμόζονται (όπως επίσης αναφέρεται στην Οδηγία) «οι ίδιοι χαμηλότεροι συντελεστές στα ίδια αγαθά και υπηρεσίες με αυτά επί των οποίων εφαρμόζονται χαμηλότεροι συντελεστές σε άλλα κράτη-μέλη και υπό τους ίδιους όρους. Για να συμμορφωθούν με το ανώτατο όριο των επτά σημείων, τα κράτη-μέλη που εφάρμοζαν τέτοιους χαμηλότερους συντελεστές σε παραδόσεις αγαθών ή παροχές υπηρεσιών που καλύπτονται σε περισσότερα από επτά σημεία του παραρτήματος III της Οδηγίας 2006/112/ΕΚ την 1η Ιανουαρίου 2021, θα πρέπει να περιορίσουν την εφαρμογή των μειωμένων συντελεστών που είναι χαμηλότεροι από το ελάχιστο όριο του 5%».
Δηλαδή δεν μπορούν τα κράτη-μέλη να μειώνουν τον ΦΠΑ σε όσα προϊόντα θέλουν. Γι’ αυτό και όσα κράτη-μέλη έχουν μειώσει περισσότερους από τους επιτρεπόμενους ΦΠΑ θα έχουν τον χρόνο να προσαρμοστούν.
Προβλέψεις για Αυστρία, Ελλάδα, Πορτογαλία
Στο άρθρο 104 αναφέρεται:
1. Η Αυστρία μπορεί να εφαρμόζει, στις κοινότητες Jungholz και Mittelberg (Kleines Walsertal), δεύτερο κανονικό συντελεστή ΦΠΑ, χαμηλότερο από εκείνον που ισχύει στην υπόλοιπη χώρα, αλλά όχι κατώτερο του 15%.
2. Η Ελλάδα μπορεί να εφαρμόζει στους Νομούς Λέσβου, Χίου, Σάμου, Δωδεκανήσου και Κυκλάδων και στα νησιά της Θάσου, των Βόρειων Σποράδων, της Σαμοθράκης και της Σκύρου συντελεστές έως 30% χαμηλότερους από τους αντίστοιχους συντελεστές που εφαρμόζονται στην ηπειρωτική Ελλάδα.
3. Η Πορτογαλία μπορεί να εφαρμόζει, στις πράξεις που διενεργούνται στις αυτόνομες περιοχές των Αζορών και της Μαδέρας και στις εισαγωγές που πραγματοποιούνται απευθείας στις εν λόγω περιοχές, χαμηλότερους φορολογικούς συντελεστές σε σχέση με αυτούς που εφαρμόζονται στην ηπειρωτική χώρα.
4. Η Πορτογαλία μπορεί να εφαρμόζει στα διόδια στις γέφυρες στην περιοχή της Λισαβόνας έναν από τους δύο μειωμένους συντελεστές που προβλέπονται στο άρθρο 98, παράγραφος 1.
Κατάλογος αγαθών, αλλά η χώρα πρέπει να επιλέξει ποια
Στο Παράρτημα αναφέρονται τα φαρμακευτικά προϊόντα, ο ιατρικός εξοπλισμός, τα βιβλία, οι εφημερίδες και τα περιοδικά, ο πολιτισμός, ο αθλητισμός, η ψυχαγωγία, η παροχή και η κατασκευή κατοικιών, στο πλαίσιο κοινωνικής πολιτικής, η παράδοση και εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών, είδη που χρησιμοποιούνται στην αγροτική παραγωγή, στην ανακύκλωση αποβλήτων, παιδικά καθίσματα αυτοκινήτων, ποδήλατα και ηλεκτρικά ποδήλατα, εξοπλισμός για την παροχή υπηρεσιών διάσωσης ή παροχής πρώτων βοηθειών, όταν παραδίδονται σε δημόσιους φορείς ή σε μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στον τομέα της προστασίας των πολιτών ή των κοινοτήτων, η παροχή υπηρεσιών σχετικών με τη λειτουργία πλωτών φάρων, φάρων ή άλλων βοηθημάτων ναυσιπλοΐας και υπηρεσιών διάσωσης, περιλαμβανομένης της οργάνωσης και συντήρησης σωσίβιων λέμβων, οι νομικές υπηρεσίες που παρέχονται σε άτομα με σύμβαση εργασίας και σε ανέργους σε διαδικασίες εκδίκασης εργατικών διαφορών, καθώς και οι νομικές υπηρεσίες που παρέχονται στο πλαίσιο του συστήματος νομικής συνδρομής κ.λπ.
Αλλά όχι όλα αυτά μαζί. Οι χώρες επιλέγουν τι τους ταιριάζει και η ΕΕ θέλει να ξέρει για να ομογενοποιήσει κάποια στιγμή τους διαφορετικούς ΦΠΑ.
Η Ελλάδα έχει μειωμένους ΦΠΑ
Η Ελλάδα έχει τους δικούς της συντελεστές – τον κανονικό, τον μειωμένο και τον υπερμειωμένο:
Ο κανονικός συντελεστής ορίζεται σε 24% επί της φορολογητέας αξίας (ισχύει από 1/6/2016).
Ο μειωμένος συντελεστής είναι 13% επί της φορολογητέας αξίας και αφορά τα ακόλουθα βασικά προϊόντα ευρείας κατανάλωσης: ψωμί, γάλα, κρέας, ψάρια, ελαιόλαδο, τυριά, ζυμαρικά, άλευρα, δημητριακά, λαχανικά, καφές, τσάι, αλάτι, ξίδι, διάφορα παρασκευάσματα διατροφής με βάση τα δημητριακά, τα αλεύρια, τα άμυλα, ζώντα ζώα, είδη για εξυπηρέτηση ατόμων με ειδικές ανάγκες, αγροτικά εφόδια, παιδικά καθίσματα αυτοκινήτου, πάνες για βρέφη, κράνη δικυκλιστών κ.λπ., υπηρεσίες όπως διαμονή σε τουριστικά καταλύματα, παροχή υπηρεσιών κατ’ οίκον φροντίδας παιδιών, ηλικιωμένων, ασθενών κ.λπ., την εκμετάλλευση εστιατορίων, καφενείων, ζαχαροπλαστείων και συναφών επιχειρήσεων κ.λπ.
Ο υπερμειωμένος συντελεστής ορίζεται σε 6% επί της φορολογητέας αξίας και ενδεικτικά αφορά φάρμακα, βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά, εισιτήρια θεατρικών παραστάσεων και συναυλιών, ηλεκτρική ενέργεια, φυσικό αέριο κ.λπ.
Επιπλέον, σε Λέρο, Λέσβο, Κω, Σάμο, Χίο (τα νησιά που έχουν επιβαρυνθεί από τη μεταναστευτική κρίση) εφαρμόζονται μειωμένοι συντελεστές κατά 30% και ορίζονται σε 17%, 9% και 4% αντίστοιχα. Με τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ ο μειωμένος κατά 30% ΦΠΑ επεκτείνεται στα ακριτικά νησιά κάτω των 20.000 κατοίκων (Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, Δωδεκάνησα, Εβρος).
Επιτέλους πόσο ακόμη ΦΠΑ στα ψέματα από τους μεγαλύτερους φορομπήχτες;
