Τα καρφώματα και οι αιχμές των πρώην συντρόφων του Αλέξη Τσίπρα δίνουν και παίρνουν με αφορμή το βιβλίο που ετοιμάζει. Ενδεικτική είναι η ατάκα ιστορικού στελέχους του ΣΥΡΙΖΑ, που έχει αποστασιοποιηθεί, ότι «το βιπεράκι 700 σελίδων δεν χωρά εύκολα στις ράχες των περιπτέρων δίπλα στα σταυρόλεξα· χρειάζεται τραπέζι στιβαρό και αναγνώστη αποφασισμένο».
Σε κάθε περίπτωση, η «Ιθάκη» του πρώην πρωθυπουργού –που θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Gutenberg– δεν είναι απλώς ένα σύγγραμμα. Είναι, όπως θα έλεγε κι ο ίδιος ο κ. Τσίπρας, μια «πορεία αυτογνωσίας», ένα πολιτικό και προσωπικό ταξίδι από τα περήφανα «Όχι στα μνημόνια» στα μεγάλα «Ναι». Και από τα συνθήματα των πλατειών στα τζάμπα λόγια που μπορούν να γεμίσουν σελίδες, στις οποίες φαίνεται να βρίσκει επιτέλους το ασφαλές λιμάνι που του στέρησε η πολιτική τρικυμία.
Για το... καλό μας
Γιατί για κάποιους πολιτικούς παρατηρητές η συγκεκριμένη «Ιθάκη» είναι μεταφορά, είναι κάθαρση, είναι επανεφεύρεση, ίσως και μια προσπάθεια του πρώην πρωθυπουργού να πείσει τον αναγνώστη –και κυρίως τον εαυτό του– πως ό,τι έγινε, έγινε για το καλό του λαού, του κινήματος, της Αριστεράς και, εν τέλει, της ιστορίας.
Οι κακές γλώσσες –που, όπως πάντα, είναι και οι πιο εύγλωττες– λένε πως ο κ. Τσίπρας δεν αντέχει τη σιωπή της αποστρατείας. Και πως αφού το μικρόφωνο του πολιτικού λόγου σίγησε, άδραξε την πένα. Η «Ιθάκη» δεν είναι, λοιπόν, απλώς μια αφήγηση· είναι η επιμήκυνση ενός μονόλογου που δεν θέλει να τελειώσει.
Κάποτε ο Ανδρέας Παπανδρέου έγραφε πολιτικά δοκίμια με ύφος αντάξιο της πανεπιστημιακής του σταδιοδρομίας και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής υπαγόρευε απομνημονεύματα με θεσμική νηφαλιότητα. Σήμερα, ο Αλέξης Τσίπρας γράφει με την ένταση του ανθρώπου που ακόμα προσπαθεί να εξηγήσει. Και το κάνει με λογοτεχνική ενάργεια, όπως σημειώνουν οι εκδότες του, κι ίσως με κάποια δόση ποιητικής αυτολύπησης, όπως σημειώνουν οι επικριτές του.
Από τις πρώτες κιόλας σελίδες, λένε οι πληροφορίες, ο αναγνώστης νιώθει ότι ο συγγραφέας προσπαθεί να συμφιλιωθεί με τον ίδιο του τον μύθο. Ο Τσίπρας δεν απολογείται· αφηγείται. Και μέσα από αυτή την αφήγηση μετατρέπει τα γεγονότα σε έπος, τα λάθη σε δραματικές κορυφώσεις, τις ήττες σε διδαχές. Πάντως, αυτό που του αναγνωρίζεται είναι πως ξέρει να δίνει ρυθμό στο υλικό του – ακόμα κι αν αυτό είναι η δική του αποτυχία.
Κι ενώ εκείνος θα υπογράφει, θα φωτογραφίζεται, θα αφιερώνει, θα δίνει συνεντεύξεις και θα μιλά για την «περιπέτεια της Ιθάκης» σαν να πρόκειται για νέα «Οδύσσεια», στο παρασκήνιο οι ειρωνείες οργιάζουν.
Εξάλλου η «Ιθάκη» δεν είναι ούτε μυθιστόρημα ούτε απομνημονεύματα με τη στενή έννοια. Είναι μια σύνθεση πολιτικής αυτοβιογραφίας, προσωπικής ομολογίας και λογοτεχνικής απόπειρας ώστε η ιστορία ενός κινήματος να μετατραπεί σε αφήγηση ενηλικίωσης. Ο Αλέξης Τσίπρας, δηλαδή, ξαναπαρουσιάζει τον εαυτό του όπως θα ήθελε να τον θυμούνται. Να τον θυμούνται όχι ως «εκείνον που είπε το "Όχι" αλλά υπέγραψε το "Ναι"», αλλά ως έναν άνθρωπο που τόλμησε. Ότι το τόλμημα κατέληξε σε συμβιβασμό, θέλει να φανεί λεπτομέρεια, με την αφήγηση να ξεπλένει τις αμαρτίες.
Αξίζει όμως να σταθούμε στο γεγονός ότι ο κ. Τσίπρας έχει περάσει από τα συνθήματα του δρόμου (όπως «Η Ελπίδα έρχεται!») και τις μπαλκονάτες ρητορείες στον πυκνό, βαρύγδουπο και σχεδόν ποιητικό πεζό λόγο.
Ίσως πρόκειται για μια προσπάθεια αυτοεπιβεβαίωσης· να δείξει ότι πίσω από τον πολιτικό κρύβεται ένας συγγραφέας, ένας στοχαστής, ένα πρόσωπο που μπορεί να μιλήσει για την ιστορία όχι ως πρωταγωνιστής αλλά ως αφηγητής. Το αν τελικά θα είναι από τους πολιτικούς που μπορούν να γίνουν λογοτέχνες χωρίς να γελοιοποιηθούν θα φανεί τις πρώτες ημέρες του Δεκεμβρίου, όταν θα κυκλοφορήσει επίσημα το βιβλίο.
Αλλαγή καριέρας;
Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ότι ο Αλέξης Τσίπρας ίσως να βρήκε τη δική του Ιθάκη στην αφήγηση της απώλειας της εξουσίας και τα όσα καταγράφει να διαβαστούν κάποια στιγμή ως εξομολογήσεις ενός ήρωα που προσπάθησε, απέτυχε, αλλά δεν έπαψε να πιστεύει στην ποίηση της πράξης.
Πάντως οι υποστηρικτές του λένε ότι οι επιθέσεις που δέχεται ο πρώην πρωθυπουργός γίνονται γιατί κάποιοι τον ζηλεύουν: γιατί εκείνος που φαινομενικά έχασε, καταφέρνει ακόμη να πρωταγωνιστεί. Και μάλιστα με τρόπο πιο κομψό, λογοτεχνικό. Και έτσι, ανάμεσα σε υπογραφές, κάμερες και αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα, συνεχίζει να τρέχει προς τη δική του Ιθάκη, η οποία όπως ήδη τονίσαμε ίσως να είναι η αρχή μιας νέας ενασχόλησης: της συγγραφής…
