Ο Αλέξης Τσίπρας επιστρέφει στο προσκήνιο όχι με νέες πολιτικές προτάσεις, αλλά με ένα βιβλίο που υπόσχεται αυτογνωσία και κάθαρση. Στην παρουσίασή του στην πλατφόρμα «BookVoice», επιχειρεί να αναδείξει την προσωπική του διαδρομή ως πολιτικό και ιστορικό καθήκον, παρουσιάζοντας την Ιθάκη του ως αέναο ταξίδι συλλογικής και προσωπικής περιπέτειας. Το αφήγημά του, όμως, περισσότερο αποκαλύπτει μια πολιτική στρατηγική επικοινωνίας παρά ουσιαστική αυτοκριτική.
Στο βιβλίο του ο πρώην πρωθυπουργός επιχειρεί να συνδυάσει ιστορική τεκμηρίωση με προσωπική εξομολόγηση. Η προσπάθεια αυτή, όμως, μοιάζει να υποκαθιστά την πολιτική αποτίμηση με λογοτεχνίζον ύφος. Η αντιπαράθεση λόγων και έργων, ειδικά σε κρίσιμες περιόδους όπως οι διαπραγματεύσεις του 2015, δείχνει ότι η αυτοκριτική περιορίζεται σε γενικόλογες αναφορές και φιλοσοφικές αλληγορίες, χωρίς να προσφέρει στο κοινό σαφή εργαλεία κατανόησης των πολιτικών αποφάσεων.
Η Ιθάκη γίνεται έτσι μια αφορμή για αυτοαναφορική αφήγηση, που απομακρύνει τον αναγνώστη από τα πραγματικά ζητήματα που καθόρισαν τη διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Στο κυρίως μέρος, αναδεικνύεται η αντίθεση μεταξύ της εικόνας που επιχειρεί να προβάλλει ο Τσίπρας και της πολιτικής πραγματικότητας, με έμφαση στα κρίσιμα γεγονότα και τις επιλογές που σημάδεψαν την πορεία του.
Η Ιθάκη ως επικοινωνιακή στρατηγική
Η επιλογή του τίτλου και η συνεχής αναφορά στο ταξίδι της αυτογνωσίας λειτουργεί περισσότερο ως επικοινωνιακό εργαλείο παρά ως ιστορική τεκμηρίωση. Αντί να αναλύσει αποφάσεις και λάθη, ο Τσίπρας μετατρέπει τη διακυβέρνησή του σε προσωπική «Οδύσσεια». Η αφήγηση σε ενεστώτα χρόνο και η προσπάθεια να παρουσιαστεί ως αντικειμενικός κριτής της εποχής δημιουργούν την εντύπωση ότι η αυτοκριτική είναι κυρίως θεατρική — μια προσεκτικά επεξεργασμένη εικόνα για το κοινό και τα μέσα.
Αντίθεση λόγων και έργων
Κατά την περίοδο της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, οι αποφάσεις που έλαβε η κυβέρνηση σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο είχαν άμεσες συνέπειες για τους πολίτες. Η σημερινή αφήγηση του Τσίπρα προσπαθεί να μεταφέρει την ευθύνη σε μια «συλλογική περιπέτεια», υποβαθμίζοντας τον δικό του κεντρικό ρόλο. Η ανάδειξη της «τραγικότητας των στιγμών» και της «ανάγκης για κάθαρση» επιχειρεί να μετατρέψει τις πολιτικές αντιφάσεις σε φιλοσοφικό αφήγημα, χωρίς να αναφέρει συγκεκριμένα τα λάθη ή τις αποτυχίες που κόστισαν στην κοινωνία.
Το βιβλίο ως εργαλείο προσωπικής επανατοποθέτησης
Η αναφορά σε ψυχοθεραπευτικό χαρακτήρα και αυτογνωσία δείχνει ότι το βιβλίο απευθύνεται πρώτα στον ίδιο τον συγγραφέα και δευτερευόντως στον αναγνώστη. Το πολιτικό μήνυμα υποχωρεί μπροστά στην αυτοαναφορική αφήγηση. Η προσέγγιση αυτή θυμίζει επικοινωνιακές τακτικές που έχουν χρησιμοποιηθεί για την ανάδειξη προσωπικού προφίλ έναντι της ουσιαστικής πολιτικής ανάλυσης. Η Ιθάκη γίνεται το μέσο για να παρουσιαστεί η εικόνα του πολιτικού που «αναλαμβάνει την ιστορία», ενώ στην πραγματικότητα οι αναφορές παραμένουν γενικόλογες και μη δεσμευτικές.
Οι κοινωνικές και πολιτικές επιπτώσεις
Η επικοινωνιακή στρατηγική αυτή δεν είναι ασήμαντη. Επιδιώκει να μεταφέρει στο κοινό μια εικόνα ηθικής υπεροχής, λανθάνουσας υπευθυνότητας και διαρκούς προσπάθειας για «αλήθεια». Ωστόσο, η πολιτική πραγματικότητα των ετών 2015-2019 δείχνει ότι οι αποφάσεις του Τσίπρα δεν ήταν πάντοτε σύμφωνες με αυτήν την εικόνα. Από τη διαχείριση της οικονομικής κρίσης μέχρι τις διεθνείς διαπραγματεύσεις, η απόσταση λόγων και έργων είναι εμφανής, και η ανάγνωση του βιβλίου επιβεβαιώνει αυτήν τη δυσαναλογία.
Το ταξίδι χωρίς προορισμό
Η Ιθάκη του Τσίπρα, όπως προβάλλεται στο βιβλίο, περισσότερο επιβεβαιώνει τις επικοινωνιακές του ικανότητες παρά αποτυπώνει αντικειμενικά τη διακυβέρνησή του. Το ταξίδι της αυτογνωσίας και της κάθαρσης μοιάζει περισσότερο με μια καλοσχεδιασμένη αφήγηση για τα μέσα, παρά με ουσιαστική πολιτική αποτίμηση. Ο αναγνώστης, αντί να διαβάσει τα πραγματικά δεδομένα και τις αποφάσεις που σημάδεψαν τη χώρα, καλείται να ακολουθήσει ένα προσωπικό ταξίδι αφήγησης που, τελικά, παραμένει αποκομμένο από την πολιτική πραγματικότητα.
