Η Ρωσία ανεβάζει τους τόνους, η Ουκρανία διαψεύδει και ο πόλεμος της πληροφόρησης φέρνει τον Ντόναλντ Τραμπ στο επίκεντρο των ειρηνευτικών συνομιλιών.
Ο Ντόναλντ Τραμπ βρίσκεται στο επίκεντρο ενός σκληρού πολέμου αφηγημάτων ανάμεσα σε Ρωσία και Ουκρανία, την ώρα που οι ειρηνευτικές συνομιλίες δοκιμάζονται από καταγγελίες, διαψεύσεις και στρατιωτικές εξελίξεις στο πεδίο των μαχών. Η κατηγορία της Μόσχας για ουκρανική επίθεση με drone, χωρίς σαφείς αποδείξεις, αναζωπυρώνει τη διπλωματική ένταση και αναδεικνύει τη μάχη επιρροής για το ποια πλευρά θα καθορίσει τις αποφάσεις του Αμερικανού προέδρου σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Ενώ ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι επιδίωκε να διατηρήσει ζωντανό το διπλωματικό μομέντουμ μετά τη συνάντησή του με τον Ντόναλντ Τραμπ, η καταγγελία της Ρωσίας περί ουκρανικής επίθεσης με drone ήρθε να αναζωπυρώσει τον πόλεμο της πληροφόρησης γύρω από τις ειρηνευτικές συνομιλίες.
Η στόχευση της Ουκρανίας
Χωρίς σαφείς αποδείξεις, αλλά με σαφή πολιτική στόχευση, η υπόθεση ανέδειξε τη μάχη Κιέβου και Μόσχας για το ποια πλευρά θα καθορίσει το πλαίσιο μέσα στο οποίο ο Αμερικανός πρόεδρος θα κληθεί να αποφασίσει, σε μια συγκυρία όπου η στρατιωτική εικόνα στο πεδίο και το αφήγημα που τη συνοδεύει ενδέχεται να αποδειχθούν καθοριστικά για τους όρους μιας μελλοντικής συμφωνίας.
Η συνάντησή του Βολοντίμιρ Ζελένσκι με τον Ντόναλντ Τραμπ για τη συζήτηση ενός ειρηνευτικού σχεδίου φάνηκε να εξελίσσεται χωρίς δράματα, καθώς ο Αμερικανός πρόεδρος δεν τον επέπληξε ούτε επανέλαβε, τουλάχιστον δημόσια, επιχειρήματα του Κρεμλίνου. Με βάση τα δεδομένα προηγούμενων συναντήσεων, αυτό θεωρήθηκε πρόοδος, σημειώνουν σε ανάλυσή τους οι New York Times.
Ο ρώσικος ισχυρισμός
Όμως, ενώ ο κ. Ζελένσκι βρισκόταν καθ’ οδόν για την επιστροφή του, ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Τραμπ, γεγονός που έφερε μια νέα τροπή. Ο Πούτιν ισχυρίστηκε ότι μία ουκρανική επίθεση με drone κατά τη διάρκεια της νύχτας, είχε στοχοποιήσει μία από τις κατοικίες του εντός της Ρωσίας.
«Δεν μου άρεσε καθόλου», δήλωσε αργότερα ο Τραμπ στους δημοσιογράφους, αναφερόμενος στη συνομιλία. «Δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για τέτοιες ενέργειες. Θύμωσα πολύ».
Η κατηγορία ήταν ακριβώς του είδους που θα μπορούσε να εκτροχιάσει τη διπλωματική προσπάθεια της Ουκρανίας. Ο Ζελένσκι τη διέψευσε άμεσα, χαρακτηρίζοντας τον ισχυρισμό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως «κατασκευή», που αποσκοπούσε στο «να υπονομεύσει όλα τα επιτεύγματα των κοινών διπλωματικών μας προσπαθειών με την ομάδα του προέδρου Τραμπ». Επανέλαβε τη διάψευση με ηχητικό μήνυμα προς δημοσιογράφους σε διαδικτυακή ομάδα συνομιλίας, ενώ στο θέμα παρενέβη και ο υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας.
Στο μεταξύ, αρκετοί Ρώσοι αξιωματούχοι επανέλαβαν δημόσια την κατηγορία, δηλώνοντας ότι η Μόσχα θα σκληρύνει τη στάση της στις διαπραγματεύσεις ως απάντηση.
Πόλεμος πληροφόρησης
Ο καταιγισμός δηλώσεων από την Ουκρανία και τη Ρωσία γύρω από τον ισχυρισμό, ο οποίος μέχρι στιγμής στερείται σαφών αποδεικτικών στοιχείων, ανέδειξε έναν πόλεμο πληροφόρησης που έχει αποκτήσει δυσανάλογη σημασία στις ειρηνευτικές συνομιλίες: Τη μάχη για το ποιά πλευρά θα πείσει τον Τραμπ.
Και οι δύο πλευρές θεωρούν τον Αμερικανό πρόεδρο ως το βασικό τους διαπραγματευτικό χαρτί για μια μελλοντική ειρηνευτική διευθέτηση. Εδώ και μήνες προσπαθούν να επηρεάσουν την αντίληψή του για την κατάσταση στο πεδίο της μάχης. Η πρακτική αυτή εκδηλώνεται τόσο με ρωσικούς ισχυρισμούς για πόλεις που δεν έχουν ακόμη πέσει, όσο και με την καθυστέρηση της Ουκρανίας να αναγνωρίσει τις απώλειές της. Παράλληλα, Κίεβο και Μόσχα αλληλοκατηγορούνται ότι αρνούνται να συμβιβαστούν για την επίτευξη ειρηνευτικής συμφωνίας και ότι επιχειρούν να υπονομεύσουν τις συνομιλίες.
Οι απόψεις του Τραμπ για τον πόλεμο παραμένουν ασαφείς, έπειτα από σχεδόν έναν χρόνο αποτυχημένων προσπαθειών να δοθεί τέλος στη σύγκρουση. Σύμφωνα με αναλυτές, η Ρωσία έχει το προβάδισμα στη μάχη για τη διαμόρφωση της άποψής του. Ο Τραμπ φέτος τάχθηκε αρκετές φορές φέτος στο πλευρό της Μόσχας, εν μέρει λόγω του πλεονεκτήματος της Ρωσίας στο πεδίο των μαχών, στοιχείο που ευθυγραμμίζεται με την πάγια πεποίθησή του ότι τελικά επικρατεί η ισχυρότερη πλευρά.
Πώς ο Πούτιν κατευθύνει τον Τραμπ
Την ίδια στιγμή, ο Ζελένσκι έχει προσπαθήσει πολλές φορές εκ των υστέρων να διασώσει τις διπλωματικές προσπάθειες, διατηρώντας συχνή επικοινωνία με την αμερικανική πλευρά και κινητοποιώντας τους Ευρωπαίους συμμάχους, με στόχο να κατευθύνει τον Τραμπ προς μια λιγότερο φιλορωσική στάση.
«Ο Ζελένσκι αντιμετωπίζει μια δυσκολία στην προσπάθειά του να απευθυνθεί στον Τραμπ, την οποία ο Πούτιν δεν έχει», δήλωσε ο Χάρι Νεντέλκου, ανώτερος διευθυντής της Rasmussen Global, ερευνητικού οργανισμού, σημειώνοντας ότι ο Ρώσος πρόεδρος διατηρεί στενότερη σχέση με τον Αμερικανό ομόλογό του απ΄ ό,τι ο Ουκρανός πρόεδρος. Ο Πούτιν έχει συνήθως τη δυνατότητα να επικοινωνεί με τον Τραμπ λίγο πριν από τις συναντήσεις του Αμερικανού προέδρου με τον Ζελένσκι, όπως συνέβη και την Κυριακή, ώστε να μεταφέρει απευθείας τις θέσεις του και να επηρεάσει το πλαίσιο των διαπραγματεύσεων.
Ο Ντμίτρι Πεσκόφ, εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, επανέλαβε την Τρίτη ότι η Ρωσία θα σκληρύνει τη διαπραγματευτική της στάση, χωρίς να διευκρινίσει πώς ακριβώς η Μόσχα θα τροποποιήσει τις απαιτήσεις της. Δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι η Ρωσία θα «συνεχίσει τη διαπραγματευτική διαδικασία και τον διάλογο πρωτίστως με τους Αμερικανούς».
Τοπικές ρωσικές αρχές στην περιφέρεια του Νόβγκοροντ, όπου βρίσκεται η κατοικία που φέρεται να δέχθηκε την επίθεση, ανέφεραν ουκρανική επίθεση με drone νωρίς το πρωί της Δευτέρας. Ωστόσο, η επίθεση και οι ενδεχόμενες επιπτώσεις της δεν κατέστη δυνατόν να επαληθευτούν ανεξάρτητα.
Με τις διαπραγματεύσεις να έχουν περιέλθει σε αδιέξοδο λόγω των εδαφικών ζητημάτων, μεγάλο μέρος της μάχης του αφηγήματος τις τελευταίες εβδομάδες έχει επικεντρωθεί στο ποια πλευρά κερδίζει έδαφος στο πεδίο των μαχών.
Το σημείο των μετώπων
Στις αρχές Δεκεμβρίου, ο Πούτιν κάλεσε δημοσιογράφους να έρθουν και «να δουν με τα μάτια τους» ότι οι ρωσικές δυνάμεις είχαν καταλάβει τη βορειοανατολική πόλη Κουπιάνσκ. Αντίθετα, περίπου δέκα ημέρες αργότερα, ήταν ο Ζελένσκι που επισκέφθηκε την περιοχή και βιντεοσκόπησε τον εαυτό του μπροστά από την πινακίδα εισόδου της πόλης, ανακοινώνοντας ότι βρισκόταν σε μεγάλο βαθμό υπό ουκρανικό έλεγχο, γεγονός που επιβεβαιώθηκε από χάρτες του πεδίου των μαχών που καταρτίστηκαν από ανεξάρτητες ομάδες.
Τη Δευτέρα, ο Πούτιν συναντήθηκε στο Κρεμλίνο με ανώτερους στρατιωτικούς διοικητές και δήλωσε ότι τα ρωσικά στρατεύματα απείχαν μόλις περίπου 15 χιλιόμετρα από τη νότια ουκρανική πόλη Ζαπορίζια, ένα σημαντικό βιομηχανικό κέντρο. Διέταξε τις δυνάμεις του να καταλάβουν την πόλη «στο άμεσο μέλλον». Ωστόσο, η Ρωσία δεν έχει καταλάβει καμία μεγάλη πόλη από το 2022, ενώ στρατιωτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι δεν διαθέτει τις απαραίτητες δυνάμεις για κάτι τέτοιο.
Παρόλα αυτά, τις τελευταίες εβδομάδες οι ρωσικές δυνάμεις έχουν σημειώσει προελάσεις, μια πραγματικότητα την οποία η Ουκρανία έχει επιχειρήσει να υποβαθμίσει, προκειμένου να μη δώσει στον Τραμπ την εντύπωση ότι ίσως θα ήταν προτιμότερο να συνάψει μια συμφωνία με όρους της Μόσχας νωρίτερα παρά αργότερα.
Για παράδειγμα, η ανώτατη στρατιωτική ηγεσία της Ουκρανίας καθυστέρησε να αναγνωρίσει ότι η ανατολική πόλη Σίβερσκ έπεσε στα χέρια της Ρωσίας την περασμένη εβδομάδα.
Τη Δευτέρα, ο ανώτατος διοικητής των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων, στρατηγός Ολεξάντρ Σίρσκι, παρουσίασε μια μάλλον αισιόδοξη εικόνα της κατάστασης στη στρατηγικής σημασίας ανατολική πόλη Ποκρόβσκ, υποστηρίζοντας ότι οι ρωσικές δυνάμεις ελέγχουν μόνο το ήμισυ της. Ωστόσο, οι χάρτες του πεδίου των μαχών που έχουν καταρτιστεί από ανεξάρτητες ομάδες δείχνουν ότι περίπου τα δύο τρίτα του Ποκρόβσκ βρίσκονται υπό ρωσικό έλεγχο, ενώ Ουκρανοί στρατιώτες στο έδαφος έχουν παραδεχθεί ότι η πόλη έχει σχεδόν χαθεί.
