Οι κρίσεις στη Μέση Ανατολή και η ανθρωπιστική κρίση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ «καταδεικνύουν σαφώς ότι τα παρατεταμένα πολιτικά αδιέξοδα δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται με εφησυχασμό» και πως δεν υπάρχουν «παγωμένες συγκρούσεις», τόνισε ενώπιον της Ολομέλειας της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης (ΚΣΕΕ) ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης.
Στην ομιλία που πραγματοποιήθηκε την Τρίτη στο Στρασβούργο, στην αίθουσα της ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου λόγω του ότι η αίθουσα του ΣτΕ βρίσκεται υπό ανακαίνιση, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης υπενθύμισε πως «το κενό που δημιουργείται από την απουσία βιώσιμης, διαρκούς ειρήνης γίνεται πρόσφορο έδαφος για κρίσεις» κάτι το οποίο είναι καλά γνωστό στην Κύπρο, όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα «παραμένουν, δυστυχώς, μια ανεκπλήρωτη υπόσχεση για όλους τους Κύπριους, ως αποτέλεσμα της παράνομης εισβολής της Τουρκίας το 1974 και της συνεχιζόμενης κατοχής».
Τονίζοντας ότι «η απουσία διπλωματίας και διαλόγου μπορεί να δημιουργήσει κύκλους αέναης βίας με καταστροφικές επιπτώσεις», ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναφέρθηκε στη συμπλήρωση πενήντα χρόνων κατοχής και διαίρεσης, τους εκτοπισμένους, τους συγγενείς αγνοουμένων και τους εγκλωβισμένους.
Τα θέματα αυτά «εμπίπτουν στην εντολή σας να ενημερώνεστε αλλά και στην ευθύνη σας να ενεργείτε μέσω ψηφισμάτων της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης και αποφάσεων του Δικαστηρίου» συνέχισε, εκφράζοντας την υποστήριξη της Κυπριακής Δημοκρατίας προς αυτές τις ενέργειες.
Πρόσθεσε πως «είναι καιρός για ειρήνη» καθώς όλοι οι Κύπριοι, «Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, Μαρωνίτες, Αρμένιοι, Λατίνοι – αξίζουν τα ίδια ανθρώπινα δικαιώματα και θεμελιώδεις ελευθερίες όπως όλοι οι άλλοι Ευρωπαίοι» και να «ευημερούν σε μια επανενωμένη χώρα, κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Επανέλαβε πως ως ο πρώτος Πρόεδρος της Δημοκρατίας που μεγάλωσε στη ντε φάκτο διαιρεμένη Κύπρο, «το όραμά μου και η ύψιστη προτεραιότητά μου είναι η επανένωση της χώρας μου και του λαού της» κάτι που όπως είπε επιδιώκει ενεργά από την ημέρα που ανέλαβε τα καθήκοντά του.
- Τόνισε ακόμα τη δέσμευσή του για την επίτευξη λύσης «για μια διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα» και χαιρέτισε τον πρόσφατο διορισμό της Προσωπικής Απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα Μαρία Άντζελα Ολγκίν Κουέγιαρ, επαναλαμβάνοντας πως προσδοκεί στην επανέναρξη των διαπραγματεύσεων από εκεί όπου διακόπηκαν στο Κρανς Μοντανά το 2017.
«Η εξασφάλιση ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος είναι επίσης επιτακτική ανάγκη» τόνισε, προσθέτοντας ότι «δυστυχώς, επί του εδάφους, συνεχίζουμε να βρισκόμαστε αντιμέτωποι με διαδοχικές προκλήσεις και παραβιάσεις, καθώς και με απόπειρες διείσδυσης των τουρκικών κατοχικών δυνάμεων στη νεκρή ζώνη σε διάφορες περιοχές».
«Ανταποκριθήκαμε σε αυτές τις προκλήσεις με ψυχραιμία και αυτοσυγκράτηση, λαμβάνοντας παράλληλα όλα τα μέτρα για τη διασφάλιση του καθεστώτος της νεκρής ζώνης» συνέχισε, σημειώνοντας ότι η ε/κ πλευρά εστιάζει «στη χάραξη μιας θετικής πορείας προς τα εμπρός» και είναι ακόμη πιο αποφασισμένη ως προς αυτή την προοπτική.
Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης ζήτησε ιδιαίτερα τη στήριξη και την απτή συμβολή των βουλευτών της ΚΣΕΕ, καθώς «το Συμβούλιο της Ευρώπης γενικά και η Κοινοβουλευτική Συνέλευση ειδικότερα έχουν την πολιτική νομιμοποίηση να συμβάλουν ενεργά στις προσπάθειες μας τόσο για τη διασφάλιση ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος όσο και στις προσπάθειές μας για μια πλήρη επίλυση».
Ως παράδειγμα αυτού του ρόλου ανέφερε την έκθεση την οποία συντάσσει το μέλος της ΚΣΕΕ Πιέρο Φασίνο για την κατάσταση στα Βαρώσια. «Είναι εξαιρετικά σημαντικό να παραμείνουμε σε εγρήγορση, ότι οποιαδήποτε άλλη κίνηση εκτός από τη μεταφορά των Βαρωσίων στη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών αποτελεί παραβίαση των σχετικών ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας», υπογράμμισε.
- Σε αυτό το πλαίσιο, συνέχισε, η υπό διαμόρφωση έκθεση «προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία να μεταφέρει το κατεπείγον του θέματος και την ανάγκη σεβασμού της διεθνούς νομιμότητας και της εδαφικής ακεραιότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας, και να ζητήσει την αποκατάσταση των περιουσιακών δικαιωμάτων των εκτοπισμένων Αμμοχωστιανών, όπως αναγνωρίστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην υπόθεση Κύπρος εναντίον Τουρκίας».
Όσον αφορά την κατάσταση στην Ουκρανία, ο Πρόεδρος υπογράμμισε ότι η «ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έδειξε ότι η ειρήνη στην Ευρώπη – και σε όλο τον κόσμο – δεν μπορεί ποτέ να θεωρηθεί δεδομένη» και επανέλαβε την καταδίκη από την πλευρά της Κύπρου της επίθεσης κατά της Ουκρανίας. «Επαναλαμβάνουμε την ακλόνητη υποστήριξή μας στην ενότητά της, την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητά της εντός των διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων της» ανέφερε, τονίζοντας κατηγορηματικά πως «δεν θα αποδεχθούμε ποτέ αλλαγές στα σύνορα που προέρχονται από τη βία και τον πόλεμο».
Το κλειδί για την προάσπιση της διεθνούς νομιμότητας, συνέχισε, είναι η διπλωματία, και για αυτό «πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας στον τερματισμό των εχθροπραξιών και στη διασφάλιση της διαρκούς ειρήνης στην Ουκρανία».
Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης τόνισε ιδιαίτερα τη σημασία του σεβασμό των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Aνθρωπίνων Δικαιωμάτων, κάνοντας αναφορά στην «συλλογική και άνευ όρων υποχρέωση να τηρήσουν και να εφαρμόσουν πλήρως τις τελεσίδικες αποφάσεις του Δικαστηρίου».
- Χαρακτήρισε «ιδιαίτερα λυπηρό» το ότι μεγάλος αριθμός αποφάσεων του ΕΔΑΔ εξακολουθούν να μην εφαρμόζονται πλήρως, παραπέμποντας ειδικά ως μια τέτοια περίπτωση αυτή της «4ης Διακρατικής Προσφυγής Κύπρου εναντίον Τουρκίας, στην οποία η Άγκυρα, όπως και σε πολλές άλλες υποθέσεις, δεν έχει μέχρι σήμερα συμμορφωθεί».
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας τόνισε ακόμα σε αρκετά σημεία της ομιλίας του τη σημασία που έχει για την Κύπρο η αρχή της πολυμέρειας «γιατί έχω την έντονη πεποίθηση ότι είναι το μοναδικό μέσο που έχουμε στη διάθεσή μας για διεκδίκηση και διασφάλιση των αρχών και αξιών που πρεσβεύει το Συμβούλιο της Ευρώπης» όπως είπε.
«Δυστυχώς, για ακόμα μια φορά, σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, διάγουμε μια περίοδο πολλαπλών και πολυεπίπεδων προκλήσεων που δεν γνωρίζουν σύνορα ή εθνότητες» τόνισε σχετικά, υπογραμμίζοντας τον ρόλο που έχει να διαδραματίσει το ΣτΕ σε αυτό το περιβάλλον, ένα περιβάλλον αυξανόμενου εθνικισμού και παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Αναφέρθηκε ιδιαίτερα στην αντίδραση που έχει εμφανιστεί όσον αφορά την ισότητα των φύλων, και τόνισε τη σημασία της ηγεσίας του ΣτΕ για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των γυναικών, του δικαιώματος στην εκπαίδευση και της κοινωνικής ισότητας.
Σε σχέση με την σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης έκανε λόγο για μια «δοκιμασία για όλους μας, όχι μόνο για την περιφερειακή σταθερότητα, αλλά και για την ειρήνη και την ασφάλεια σε παγκόσμια κλίμακα».
Τόνισε πως από την αρχή η Κύπρος καταδίκασε τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς, ξεκαθαρίζοντας πως η οργάνωση «δεν εκπροσωπεί τον παλαιστινιακό λαό ούτε την παλαιστινιακή υπόθεση» και πως «η άνευ όρων και άμεση απελευθέρωση όλων των ομήρων είναι το κλειδί για τον τερματισμό της κρίσης».
Ταυτόχρονα, συνέχισε, αναγνωρίζοντας το δικαίωμα του Ισραήλ στην αυτοάμυνα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, τόνισε ότι «όλοι οι άμαχοι και οι μη στρατιωτικές υποδομές πρέπει να προστατεύονται πλήρως».
«O μόνος δρόμος προς τα εμπρός είναι η διασφάλιση ότι θα υπάρξει μια ειρηνευτική σανίδα σωτηρίας που θα βγει από αυτόν τον πόλεμο, και αυτό σημαίνει την αναζωογόνηση της ειρηνευτικής διαδικασίας στη Μέση Ανατολή, στη βάση μιας λύσης δύο κρατών, όπως προνοείται στα ψηφίσματα του ΟΗΕ» συνέχισε, σημειώνοντας πως η ΕΕ και εταίροι όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ και Άραβες περιφερειακοί εταίροι πρέπει να αποτελέσουν τον πυρήνα μια στρατηγικής συζήτησης για την επόμενη ημέρα.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναφέρθηκε ακόμα στην πρωτοβουλία για έναν θαλάσσιο διάδρομο μονής κατεύθυνσης από την Κύπρο στη Λωρίδα της Γάζας, η οποία «προβλέπει μία συμπληρωματική διαδρομή στις υφιστάμενες και μελλοντικές διαδρομές για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στους αμάχους στη Γάζα», εκφράζοντας την ικανοποίησή του «που πρόσφατα ενεργοποιήσαμε τον ανθρωπιστικό διάδρομο» όπως είπε.
- Αναφερόμενος στην κρίση στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, έκανε λόγο για μια ακόμη ανθρωπιστική κρίση που μετατράπηκε σε μαζική έξοδο του αρμενικού πληθυσμού. «Πρέπει να λάβουμε όλα τα απαραίτητα μέτρα για την παροχή άμεσης ανθρωπιστικής βοήθειας, αλλά και για την αντιμετώπιση της μακροπρόθεσμης κατάστασης των εθνοτικής καταγωγής Αρμενίων του Ναγκόρνο-Καραμπάχ» τόνισε, παραπέμποντας και στις αυξημένες και άμεσες ανάγκες της Αρμενίας που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν σωστά και επαρκώς.
«Η Κύπρος υποστηρίζει την εξομάλυνση σχέσεων και την ειρηνευτική διαδικασία μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν στο πλαίσιο της διαμεσολάβησης της ΕΕ, που αναμφίβολα θα συμβάλει στη μακροπρόθεσμη σταθερότητα και ευημερία της ευρύτερης περιοχής» τόνισε, σημειώνοντας ότι τα οποιαδήποτε κίνητρα θα πρέπει να είναι ισορροπημένα και να σχεδιάζονται και να εφαρμόζονται προσεκτικά.
- Γενικότερα ο Πρόεδρος τόνισε ότι «η μόνη απάντηση στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε είναι η συλλογική, πολυμερής δράση» και πως τα θεσμικά όργανα που αποτελούν την κινητήρια δύναμη της πολυμέρειας πρέπει «να προσαρμόζονται και να ανταποκρίνονται στις προκλήσεις, ώστε να τις αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά», αναφερόμενος στις δεσμεύσεις που έλαβαν τα κράτη μέλη στην 4η Σύνοδο Κορυφής στην Ισλανδία.
Αναφερόμενος στα 75 χρόνια από την ίδρυση του Συμβουλίου της Ευρώπης, τόνισε πως «παραμένει ο φάρος μας»,
Διαβεβαίωσε ότι η Κύπρος «παραμένει σταθερά προσηλωμένη στις ευθύνες και τις υποχρεώσεις της» και θα κάνει ό,τι μπορεί για να διατηρήσει και να προωθήσει τις θεμελιώδεις αξίες του ΣτΕ, και πως η Κυπριακή Δημοκρατία θα βρίσκεται πάντα στη σωστή πλευρά της ιστορίας.
Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης συνεχάρη κατά την έναρξη της ομιλίας του τον Θεόδωρο Ρουσόπουλο για την εκλογή του στην προεδρία της ΚΣΕΕ και του ευχήθηκε καλή επιτυχία, ενώ ευχαρίστησε τον απερχόμενο Πρόεδρο Τίνι Κοξ για την πρόσκληση που του απεύθυνε να μιλήσει ενώπιον του θέματος.
