Μισός αιώνας κατοχής από τον Αττίλα... Μισός αιώνας από τη βάρβαρη τουρκική εισβολή στην Κύπρο με χιλιάδες θύματα και αγνοούμενους... Μισός αιώνας από τον ξεριζωμό και τον βίαιο εκτοπισμό από τις πατρογονικές εστίες διακοσίων χιλιάδων Ελληνοκυπρίων... Μισός αιώνας παράνομου εποικισμού και αλλοίωσης της πληθυσμιακής σύνθεσης του νησιού εις βάρος και των Τουρκοκυπρίων... Μισός αιώνας που η πολιτισμένη Δύση ανέχεται την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Μεγαλόνησο και κάνει ότι δεν βλέπει τα τελευταία συρματοπλέγματα στην Ευρώπη, που χωρίζουν μια χώρα, σε αντίθεση με άλλες περιοχές του πλανήτη, που όταν διακυβεύονται γεωπολιτικά συμφέροντά της θυμάται τα ανθρώπινα δικαιώματα και την παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου και παρεμβαίνει δυναμικά!
Και ο βάρβαρος εισβολέας όσο βρίσκει χώρο αποθρασύνεται ακόμα περισσότερο... Και προβάλλει ως «κόκκινη γραμμή» για αυτόν, σε πρώτη φάση, τη διχοτόμηση της Μεγαλονήσου, σε δεύτερο χρόνο την ένωση του ψευδοκράτους με την Τουρκία, με τελικό στόχο την πλήρη «φινλανδοποίηση» της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στη ζοφερή αυτή προοπτική αποκτά νόημα η θέση την οποία εκφράζει διαχρονικά ο Πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Χριστοδουλίδης, ότι η «η μη λύση δεν αποτελεί λύση για το Κυπριακό». Αντίθετα με την Αγκυρα, που διαχρονικά υποστήριζε ότι «η μη λύση είναι λύση», γιατί απλώς νομιμοποιείται έτσι, de facto, ο Αττίλας! Αλλά και «η οποιαδήποτε λύση ως λύση του Κυπριακού», στη λογική «άντε να τελειώνουμε με το θέμα αυτό», επίσης δεν μπορεί να αποτελεί επιλογή, θα συμπλήρωνα.
Μοναδική επιλογή μπορεί και πρέπει να είναι να φύγει ο Αττίλας και να επανενωθεί το νησί. Βέβαια, για να το πετύχουμε αυτό θα πρέπει να διδαχθούμε και από τα λάθη του παρελθόντος –τα οποία είναι πλείστα– σε μια ιστορική πορεία γεμάτη από συγκρούσεις, εντάσεις, διπλωματικό και πολιτικό παρασκήνιο, που χρονολογούνται περισσότερο από εκατό χρόνια. Λάθη που κόστισαν την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα ή αρνήσεις σε ειρηνευτικά σχέδια, που –για κάποιους– σήμερα ίσως θα φάνταζαν ως καλύτερα σε σχέση με αυτά που έχουν μπει τον τελευταίο καιρό στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή: Η πρώτη χαμένη ευκαιρία στο Κυπριακό καταγράφεται το 1912, όταν οι Αγγλοι φοβόντουσαν ότι οι πολεμικές αρμάδες των Ιταλών και της Αυστρουγγαρίας θα μπορούσαν να απειλήσουν τα συμφέροντά τους στη Μεσόγειο. Δεν πίστευαν, δε, ότι η ναυτική βάση στη Μάλτα αρκούσε για το ναυτικό τους. Για το σκοπό αυτόν πρότειναν στην Ελλάδα να της παραχωρήσουν την Κύπρο με αντάλλαγμα τη στρατιωτική χρήση του λιμανιού του Αργοστολίου. Δύο χρόνια διαπραγματεύσεων και έντονου διπλωματικού παρασκηνίου σε συνδυασμό με την έκρηξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου οδήγησαν σε ναυάγιο την ευκαιρία αυτή.
Ομως, λίγο αργότερα, το 1916, οι Αγγλοι επανήλθαν με νέα πρόταση στην Ελλάδα για παραχώρηση της Κύπρου. Την πρόταση, αυτή τη φορά, δεν την έκαναν μόνοι, αλλά μαζί με τις υπόλοιπες δυνάμεις της Αντάντ. Αντάλλαγμα για την παραχώρηση της Μεγαλονήσου ήταν η είσοδος της χώρας μας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατά των Κεντρικών Δυνάμεων. Δυστυχώς όμως ο φιλογερμανός βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄ και ο τότε πρωθυπουργός Ζαΐμης αρνήθηκαν την πρόταση των Αγγλογάλλων.
Αρκετές δεκαετίες μετά, το 1955, αναλαμβάνει κυβερνήτης στην Κύπρο ο σερ Τζον Χάρντινγκ, ο οποίος προτείνει στον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο ένα Σύνταγμα, που ουσιαστικά εξυπηρετούσε τις θέσεις της Τουρκίας. Στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων ο Μακάριος υποχώρησε στο θέμα της αυτοδιάθεσης, ελπίζοντας να πάρει ως αντιστάθμισμα την πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων στη Βουλή. Οι Βρετανοί ήταν ανένδοτοι και οι πραγματικές τους προθέσεις φάνηκαν, όταν λόγω της αδιαλλαξίας του Χάρντινγκ όχι μόνο κατέρρευσαν οι συνομιλίες, αλλά φρόντισε ο Βρετανός κυβερνήτης να εξορίσει τον Μακάριο στις Σεϋχέλλες.
Το 1964 ο Αμερικανός διπλωμάτης Ντιν Ατσεσον πρότεινε ένα σχέδιο επίλυσης του Κυπριακού που προέβλεπε την κατάργηση της Κυπριακής Δημοκρατίας και την ένταξη της Κύπρου στο ΝΑΤΟ μέσα από την ένωση με την Ελλάδα και ταυτόχρονα παραχώρηση του 25% με 27% της Κύπρου στην Τουρκία. Ομως η Τουρκία επέμενε σε διχοτόμηση του νησιού και διπλή ένωση, ενώ ζητούσε μια στρατιωτική βάση στην Καρπασία. Τελικά, σε συνεννόηση του Μακαρίου με την Αθήνα αποφασίστηκε η απόρριψη του σχεδίου.
Τελευταία φιλόδοξη πρωτοβουλία για λύση του Κυπριακού ήταν το σχέδιο του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ Κόφι Ανάν. Η πρότασή του είχε πέντε διαδοχικές εκδοχές, εγκρίθηκε από τους Τουρκοκυπρίους, αλλά απορρίφθηκε από την ελληνοκυπριακή πλευρά σε δύο ξεχωριστά δημοψηφίσματα. Η ουσία της άρνησης των Ελληνοκυπρίων να δεχθούν το σχέδιο ήταν το γεγονός με την εφαρμογή του δεν θα υπήρχε η Κυπριακή Δημοκρατία ως κρατική οντότητα, αλλά δύο διαφορετικές πολιτείες σε μια χαλαρή ένωση.
Στην ιστορική διαδρομή του κυπριακού προβλήματος υπήρξαν και άλλες προσπάθειες επίλυσής του, όπως η συμφωνία Μακαρίου-Ντενκτάς, το σχεδίο Μακμίλαν, το σχέδιο Ραντκλίφ κ.ά. Ομως όλες οι προσπάθειες απέτυχαν... Γιατί όσοι προσπάθησαν να εμπλακούν στην προσπάθεια επίλυσης του προβλήματος αγνοούσαν ηθελημένα ποιος είναι το θύμα και ποιος είναι ο θύτης. Το αποτέλεσμα; Να αρνούνται να δεχθούν ότι καμία λύση μπορεί να είναι βιώσιμη αν δεν περιλαμβάνει δύο σημεία: τον τερματισμό της τουρκικής κατοχής και την επανένωση της Κύπρου.
