Κραυγή αγωνίας από τον εμπορικό κόσμο και τις τοπικές κοινωνίες σε Θεσσαλία, Ήπειρο και τουριστικούς προορισμούς.
Κάθε χρόνο τέτοια εποχή η αγορά σε περιοχές όπως η Θεσσαλία, η Ήπειρος και σε κατεξοχήν τουριστικούς προορισμούς της χώρας μπαίνει στην πιο κρίσιμη φάση της. Πρόκειται για ημέρες και εβδομάδες που παραδοσιακά αποφέρουν ένα μεγάλο μέρος του ετήσιου τζίρου για χιλιάδες επιχειρήσεις: εμπορικά καταστήματα, ξενοδοχεία, εστιατόρια, μεταφορικές εταιρείες, παραγωγούς και επαγγελματίες κάθε κλάδου.
Ωστόσο, τα εκτεταμένα αγροτικά μπλόκα που έχουν στηθεί στους βασικούς οδικούς άξονες προκαλούν φέτος μια πρωτοφανή οικονομική ασφυξία, με τις τοπικές κοινωνίες να μιλούν πλέον ανοιχτά για οικονομικό κραχ.
Οι αποκλεισμοί δρόμων και κομβικών σημείων δεν αποτελούν καινούργιο φαινόμενο. Εδώ και δεκαετίες οι αγρότες επιλέγουν αυτή τη μορφή κινητοποιήσεων για να πιέσουν την πολιτεία να δώσει λύσεις στα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν: αυξημένο κόστος παραγωγής, χαμηλές τιμές στα προϊόντα, φορολογικές και ασφαλιστικές επιβαρύνσεις. Όμως, η ένταση και η διάρκεια των φετινών μπλόκων φαίνεται να ξεπερνούν κάθε προηγούμενο, με αποτέλεσμα οι επιπτώσεις να διαχέονται σε ολόκληρη την οικονομική αλυσίδα.
Στη Θεσσαλία, μια περιοχή με έντονη αγροτική δραστηριότητα αλλά και σημαντικό εμπορικό και μεταποιητικό ιστό, οι επιχειρηματίες περιγράφουν μια δραματική εικόνα. Φορτηγά αδυνατούν να μεταφέρουν προϊόντα, πρώτες ύλες και εμπορεύματα. Παραγγελίες ακυρώνονται ή καθυστερούν, πελάτες αποφεύγουν τις μετακινήσεις και τα καταστήματα βλέπουν τον τζίρο τους να καταρρέει. Για πολλές επιχειρήσεις αυτές οι ημέρες αντιστοιχούν σε ποσοστό που φτάνει ή και ξεπερνά το 20% με 30% του ετήσιου κύκλου εργασιών. Η απώλεια αυτή δεν αναπληρώνεται εύκολα και συχνά δεν αναπληρώνεται καθόλου.
Αντίστοιχη είναι η κατάσταση στην Ήπειρο, μια περιοχή που στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στις οδικές μεταφορές λόγω της γεωγραφικής της θέσης. Οι αποκλεισμοί απομονώνουν πόλεις και χωριά δημιουργώντας συνθήκες οικονομικής ασφυξίας. Τουριστικές μονάδες καταγράφουν μαζικές ακυρώσεις, ειδικά από επισκέπτες που θα ταξίδευαν οδικώς. Εστιατόρια και καφέ μένουν άδεια σε μια περίοδο που παραδοσιακά η κίνηση αυξάνεται, ενώ οι επαγγελματίες του τουρισμού κάνουν λόγο για χαμένη σεζόν πριν καν ξεκινήσει.
Ακόμη πιο ανησυχητικές είναι οι επιπτώσεις στους τουριστικούς προορισμούς τόσο της ηπειρωτικής χώρας όσο και σε περιοχές-πύλες προς νησιά. Τα μπλόκα σε εθνικές οδούς και λιμάνια λειτουργούν αποτρεπτικά για Έλληνες και ξένους επισκέπτες. Η εικόνα μιας χώρας με κλειστούς δρόμους και απρόβλεπτες μετακινήσεις πλήττει το τουριστικό προϊόν συνολικά. Για επιχειρήσεις που βασίζονται σε λίγους μήνες υψηλής κίνησης για να βγάλουν όλη τη χρονιά, κάθε χαμένη μέρα ισοδυναμεί με σοβαρό πλήγμα στη βιωσιμότητά τους.
Πρόσφατες αναφορές από το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιά δείχνουν ότι οι ιδιαίτερα πιεσμένες αγορές της περιφέρειας εμφανίζουν μειώσεις τζίρου έως και 5%-15% σε βασικούς κλάδους, όπως το λιανικό εμπόριο και τα τρόφιμα, λόγω των μπλόκων και των καθυστερήσεων στις προμήθειες προϊόντων.
Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις σε τοπικές κοινωνίες, που εξαρτώνται από την εορταστική κίνηση και τις προμήθειες προϊόντων αντιμετωπίζουν χασούρα σε σχέση με τις προβλέψεις της περιόδου, ιδιαίτερα τώρα που οι καταναλωτές αναμένουν αυξημένη δαπάνη στον τζίρο των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς.
Στη Θεσσαλία και άλλες τουριστικές περιφέρειες, οι τουριστικές κρατήσεις που είχαν ήδη γίνει για την εορταστική περίοδο έχουν μειωθεί έως και 50% σε κάποιες περιπτώσεις. Αυτό συμβάλλει σε σημαντική πτώση τζίρου για ξενοδοχεία, εστίαση και επιχειρήσεις υπηρεσιών που βασίζονται στην εορταστική τουριστική κίνηση.
Αυτές οι ακυρώσεις δεν είναι απλώς μικρές απώλειες αλλά πλήγμα σε περιφερειακές κοινωνίες όπου ο τουρισμός των Χριστουγέννων και τα χειμερινά θέρετρα δίνουν συνήθως μεγάλη ώθηση στις τοπικές οικονομίες.
Πέρα από απώλειες τζίρου, τα μπλόκα έχουν και αλυσιδωτές επιπτώσεις στο συνολικό κόστος λειτουργίας επιχειρήσεων:
- Αύξηση κόστους μεταφοράς λόγω καθυστερήσεων μέχρι και 10%‑25% για μεταφορικές εταιρείες.
- Πιθανές απώλειες προϊόντων ευπαθών ειδών λόγω επιβράδυνσης στην αλυσίδα διανομής.
Οικονομικοί φορείς εκτιμούν ότι το κόστος μόνο για την αγορά από τις καθυστερήσεις και τα μπλόκα ανέρχεται σε 31‑45 εκατ. ευρώ ανά ημέρα.
Ο εμπορικός κόσμος εκφράζει πλέον την έκδηλη αγωνία του. Εμπορικοί σύλλογοι και επιμελητήρια προειδοποιούν ότι πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις βρίσκονται στα όρια της κατάρρευσης. Μετά από χρόνια πανδημίας, ενεργειακής κρίσης και πληθωριστικών πιέσεων, η αγορά δεν αντέχει άλλο ένα σοκ. Τα σταθερά έξοδα τρέχουν: ενοίκια, μισθοί, δάνεια, λογαριασμοί. Όταν ο τζίρος μηδενίζεται ή μειώνεται δραστικά, το «κανόνι» δεν αργεί να σκάσει.
Ιδιαίτερα κρίσιμο είναι το γεγονός ότι αυτή η περίοδος κάθε χρόνο αποτελεί «βαρόμετρο» για όλη τη χρονιά. Οι εισπράξεις αυτών των ημερών χρησιμοποιούνται συχνά για να καλυφθούν υποχρεώσεις, να γίνουν επενδύσεις, να διατηρηθούν θέσεις εργασίας. Όταν χαθεί αυτό το κεφάλαιο, η ζημιά μεταφέρεται στους επόμενους μήνες, δημιουργώντας ένα ντόμινο αρνητικών εξελίξεων. Δεν πρόκειται απλώς για προσωρινή ταλαιπωρία αλλά για δομικό πλήγμα στην τοπική οικονομία.
Το ζητούμενο πλέον δεν είναι να αποδοθούν ευθύνες, αλλά να βρεθεί άμεσα διέξοδος. Ο διάλογος μεταξύ κυβέρνησης και αγροτών είναι αναγκαίος, όμως εξίσου αναγκαία είναι η προστασία της οικονομικής ζωής των περιοχών που πλήττονται. Λύσεις όπως εναλλακτικές μορφές διαμαρτυρίας, ανοιχτοί διάδρομοι μετακίνησης και συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα θα μπορούσαν να περιορίσουν τις παράπλευρες απώλειες.
Αν δεν υπάρξει άμεση αποκλιμάκωση, ο κίνδυνος ενός γενικευμένου οικονομικού κραχ σε Θεσσαλία, Ηπειρο και τουριστικούς προορισμούς είναι πλέον ορατός. Και τότε το κόστος δεν θα το πληρώσουν μόνο οι επιχειρήσεις και οι εργαζόμενοι αλλά συνολικά η τοπική και εθνική οικονομία. Οι κραυγές αγωνίας από τον εμπορικό κόσμο και τις τοπικές κοινωνίες δεν μπορούν άλλο να αγνοηθούν.
