Pixabay
Υπήρξαν στιγμές στην Ιστορία μας που είχαμε μεγάλους και δυνατούς συμμάχους. Δεν ήταν όλοι σύμμαχοί μας, αλλά αυτοί που στάθηκαν στο πλευρό μας ήταν οι πιο σημαντικοί. Μια τέτοια στιγμή είναι και η σημερινή. Έχουμε στο πλευρό μας σημαντικές δυνάμεις, αλλά ακόμη και αυτές που εξακολουθούν καρκινοβατούν με αμφιλεγόμενες δηλώσεις δεν επιθυμούν να δουν τα πράγματα να φθάνουν στα άκρα.
Γράφει η Σοφία Βούλτεψη*
Την ίδια ώρα, με την διεύρυνση και την μετατόπιση της «Μεγάλης Σκακιέρας» από την Ασία στην Ανατολική Μεσόγειο – και ενώ διαρκεί ένας νέος Ψυχρός Πόλεμος – η Ελλάδα αγωνίζεται να διασφαλίσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα σε ένα περιβάλλον πολύ πιο περίπλοκο από ό,τι στο παρελθόν. Και στη σκακιέρα σημασία έχει η στρατηγική, η διπλωματία, η συνεχής δημιουργία νέων συμμαχιών,
Το πρόβλημα με τις συμμαχίες, όμως, είναι ότι πρέπει να τις τιμάς (σκόπιμα δεν χρησιμοποιώ την λέξη «εκμεταλλεύεσαι») έγκαιρα και με σωφροσύνη. Αν χαθεί η στιγμή, το momentum, όλα μπορεί να αλλάξουν από τη μια στιγμή στην άλλη.
Συνέβη τον Μάιο του 1919 με την Απόβαση του Ελληνικού Στρατού στη Σμύρνη. Η απόφαση είχε ληφθεί μερικές μέρες νωρίτερα σε μια σύσκεψη των τριών Μεγάλων. Ο Αμερικανός Πρόεδρος Ουίλσον, ο Βρετανός πρωθυπουργός Λόιντ Τζορτζ και ο Γάλλος πρωθυπουργός Κλεμανσό, κάλεσαν τον Ελευθέριο Βενιζέλο να στείλει τον ελληνικό στρατό στη Σμύρνη για να σταματήσουν οι σφαγές του πληθυσμού από τους Τούρκους, καθώς και οι αυθαιρεσίες των Ιταλών.
Για μια στιγμή, είχαν συζητήσει τότε και το ενδεχόμενο των κυρώσεων – υπήρχαν από τότε, δεν τις ανακάλυψε ο ΣΥΡΙΖΑ. Υπάρχει ένας διάλογος τον οποίο περιλαμβάνει στο εξαιρετικό ιστορικό μυθιστόρημά του «Μακρινοί Ορίζοντες» (εκδόσεις Ψυχογιός) ο γιατρός και συγγραφέας Γιώργος Πολυράκης. Προέρχεται από τα πρακτικά εκείνης της σύσκεψης:
Από τις κυρώσεις στην Απόβαση
Ουίλσον: «Ο καλύτερος τρόπος για να σταματήσουμε τις ιταλικές αυθαιρεσίες είναι να τους επιβάλουμε οικονομικές κυρώσεις».
Λόιντ Τζορτζ: «Κύριε Πρόεδρε, δεν καταφέραμε ποτέ μ’ αυτόν τον τρόπο να εμποδίσουμε χώρες, όπως η Τουρκία για παράδειγμα, να εμπλακούν σε πολέμους, παρότι υπέφεραν από έλλειψη χρημάτων. Η γνώμη μου είναι να πούμε στον κύριο Βενιζέλο να στείλει στρατό στη Σμύρνη και σε όποια άλλη περιοχή της Μικράς Ασίας έχουν σημειωθεί ταραχές ή απειλούνται σφαγές του ελληνικού πληθυσμού από τους Τούρκους».
Ουίλσον: «Τότε μπορούμε να τους πούμε να αποβιβαστούν αμέσως, εφόσον είναι έτοιμοι. Μήπως υπάρχουν αντιρρήσεις επ’ αυτού;».
Λόιντ Τζορτζ: «Από την πλευρά μου δεν υπάρχει καμία αντίρρηση».
Κλεμανσό: «Ούτε από τη δική μου. Αναρωτιέμαι μόνο αν θα έπρεπε να ενημερώσουμε τους Ιταλούς».
Λόιντ Τζορτζ: «Κατά τη γνώμη μου δεν πρέπει να το κάνουμε».
Η «Μεγάλη Στιγμή» και η αντίστροφη μέτρηση
Αυτή ήταν η «μεγάλη στιγμή», το timing που θα λέγαμε σήμερα. Μετά, όλα άλλαξαν. Η θητεία του Ουίλσον έληξε το 1921, αυτή του μεγάλου φιλέλληνα Λόιντ Τζορτζ το 1922, ο Κλεμανσό αποχώρησε από την πολιτική το 1920, όταν δεν εξασφάλισε παμψηφεί την υποψηφιότητά του από το κόμμα του. Και, κυρίως, ο Βενιζέλος έχασε τις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920 – ενώ είχε φέρει στην Ελλάδα τη Συνθήκη των Σεβρών και είχε επιτύχει την εμπιστοσύνη των Συμμάχων.
Από την στιγμή που ο Βενιζέλος έχασε τις εκλογές, η αντίστροφη μέτρηση είχε αρχίσει. Πολύ περισσότερο που η νέα κυβέρνηση αποφάσισε να οργανώσει δημοψήφισμα και να φέρει πίσω τον βασιλιά Κωνσταντίνο, κάτι που οι Μεγάλες Δυνάμεις είχαν προειδοποιήσει πως δεν θα αποδέχονταν.
Τα υπόλοιπα είναι γνωστά και πολύ οδυνηρά:
Η Γενοκτονία των Ποντίων, που είχε αρχίσει πολύ νωρίτερα. Αλλά μια ευτυχής έκβαση στο μέτωπο της Μικράς Ασίας με όλους τους συμμάχους στο πλευρό μας θα περιόριζε την καταστροφή.
Η Μικρασιατική Καταστροφή και οι συνέπειές της, με τις σφαγές, το ολοκαύτωμα της Σμύρνης και των Βουρλών, την ανταλλαγή πληθυσμών και τον πόνο της προσφυγιάς που έφθασε σε μια καθημαγμένη από τους πολέμους Ελλάδα – Βαλκανικοί Πόλεμοι, Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος.
Ο εθνικός διχασμός και οι συνέπειές του.
Η βαθιά διχασμένη Ελλάδα δεν κατάφερε τότε να αδράξει την ευκαιρία. Και πήγε από λάθος σε λάθος.
Η σημερινή ευτυχής συγκυρία και ο Μακρόν ως νέος Κλεμανσό
Σήμερα, η Ελλάδα έχει μια κυβέρνηση ισχυρή που τυγχάνει ευρύτατης λαϊκής αποδοχής και έχει επιδοθεί σε έναν εξαιρετικά αποδοτικό διπλωματικό μαραθώνιο, με επικεφαλής τον ίδιο τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.
Ο εθνικός διχασμός δείχνει ακόμη τα δόντια του, αλλά ο λαός είναι ενωμένος και δεν ακούει τις ασύντακτες φωνές.
Οι συνθήκες είναι διαφορετικές: Προερχόμαστε από μια βαθιά οικονομική κρίση, παρακολουθούμε την εξέλιξη ενός νέου Ψυχρού Πολέμου, αλλά ο κόσμος μας δεν βγαίνει από έναν παγκόσμιο πόλεμο, η Ευρώπη είναι ενωμένη θεσμικά μέσα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ελλάδα ανήκει αποφασιστικά στον δυτικό κόσμο.
Επιπλέον, η Ελλάδα έχει σήμερα πολύ περισσότερους συμμάχους:
-Τον πρόεδρο Μακρόν που μπορεί να λειτουργήσει και λειτουργεί ως νέος Κλεμανσό. Ο Γάλλος Πρόεδρος έχει καταστήσει σαφές – και εμπράκτως με την αποστολή των Ραφάλ και την κοινή άσκηση – ότι δεν θα ανεχθεί οποιαδήποτε επικυριαρχία Ερντογάν στην Ανατολική Μεσόγειο.
-Τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Νετανιάχου που δεν δίστασε να κάνει τις αναγκαίες παραχωρήσεις για να συνάψει τη συμφωνία με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και που δήλωσε πως Ελλάδα και Ισραήλ έχουν κοινά γεωστρατηγικά συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο. Και τα συμφέροντα αυτά δεν συμπίπτουν με αυτά που ισχυρίζεται ότι έχει η Τουρκία.
-Τις Ηνωμένες Πολιτείες, με τις οποίες η Ελλάδα έχει μια σημαντική αμυντική συνεργασία και που δραστηριοποιούνται δια του υπουργού των Εξωτερικών Μάικ Πομπέο αλλά και των φιλελλήνων γερουσιαστών τους, ενώ και ο υποψήφιος Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν έχει σταθεί στο πλευρό μας. Φυσικά, υπάρχει η αντίφαση μεταξύ της προεδρίας Τραμπ και της αμερικανικής διπλωματίας, ωστόσο κυνηγάμε τον χρόνο μέχρι τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές. Γιατί Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι μόνο ο Τραμπ, ο οποίος έτσι κι’ αλλιώς θα λάβει υπόψη του τις ψήφους της ελληνικής ομογένειας. Επιπλέον, μόλις έφθασε στη Σούδα το νεότερο ελικοπτεροφόρο του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ, το USS Hershel «Woody» Williams.
-Την Αίγυπτο, την μεγαλύτερη αραβική χώρα, με την οποία καταλήξαμε σε συμφωνία για την οριοθέτηση της ΑΟΖ. Μια συμφωνία που ήδη επικυρώθηκε από το αιγυπτιακό κοινοβούλιο και την προσεχή εβδομάδα θα κυρωθεί από το ελληνικό.
-Την Αυστρία, που δια του υπουργού της των Εξωτερικών διατύπωσε τη σαφέστατη θέση ότι οι μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας παραβιάζουν διεθνείς νόμους και ότι η ΕΕ πρέπει να επιδείξει πλήρη αλληλεγγύη με την Ελλάδα και την Κύπρο.
-Την Ιταλία, η οποία δεν έχει μεν εκφραστεί – στο εσωτερικό ο Κόντε έχει κατηγορηθεί για αδράνεια στο θέμα της Λιβύης – ωστόσο είναι νωπό ακόμη το μελάνι της συμφωνίας για ΑΟΖ με την Ελλάδα και αυτό δεσμεύει.
-Την ΕΕ που στο τέλος πάντα κάνει το σωστό. Την προεδρία έχει η Γερμανία, που προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στα συμφέροντά της, στην διατήρηση του κύρους της και στον θεσμικό ρόλο της, ζητώντας μεν να τερματιστούν οι προκλήσεις (υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας), αλλά μιλώντας για κάποιον «διάλογο» για τον οποίο ωστόσο η Ελλάδα έχει ξεκαθαρίσει τις θέσεις της. Στις 20 Αυγούστου, Μέρκελ και Μακρόν θα συναντηθούν και θεωρείται απίθανο να θέσει η Γερμανία σε κίνδυνο τη συμμαχία της με την Γαλλία. Η ίδια η ΕΕ, δια των πλέον υψηλόβαθμων αξιωματούχων της (Μισέλ, Μπορέλ) δεν έχει σταματήσει να επαναλαμβάνει ότι υπάρχει απόλυτη αλληλεγγύη στην Ελλάδα και στην Κύπρο.
-Τον διεθνή πνευματικό κόσμο που υπογράφει υπέρ των ελληνικών δικαίων επιστολή προς τους «Τάιμς».
-Τον διεθνή Τύπο, που με την αρθρογραφία του προειδοποιεί για τις συνέπειες μιας αδιάφορης στάσης έναντι των τουρκικών προκλήσεων.
Όλα αυτά, προκαλούν παράλληλα και το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινής γνώμης.
Οι παραδοξότητες
Από εκεί και πέρα:
-Το ΝΑΤΟ είναι το ΝΑΤΟ – αν και δεν μπορώ να φανταστώ σε τι κατάσταση θα βρεθεί το κύρος του αν εμπλακούν σε πόλεμο δύο μέλη του.
-Ο ΟΗΕ είναι ο ΟΗΕ – το Συμβούλιο Ασφαλείας απέρριψε την παράταση του εμπάργκο όπλων στο Ιράν, αλλά ομόφωνα παρέτεινε την θητεία της UNFICYP στην Κύπρο.
-Η Ρωσία έχει μια ιδιόρρυθμη σχέση με την Τουρκία, καθώς στην Ιντλίμπ της Συρίας οι δύο χώρες βγαίνουν σε κοινές περιπόλους μαζί, αλλά στη Λιβύη η Ρωσία στηρίζει τον Χαφτάρ. Ο Πούτιν συζητά με τον Ερντογάν για τη Λιβύη και την Ανατολική Μεσόγειο – άλλωστε και ο Λένιν είχε σταθεί στο πλευρό του Κεμάλ Ατατούρκ – αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι σχέσεις μας με τη Ρωσία αναγκαστικά περνούν μέσα από τις σχέσεις της με τη Δύση στην οποία ανήκουμε. Το είχε άλλωστε ξεκαθαρίσει η Μόσχα στον Τσίπρα όταν εκείνος, τον Ιούνιο του 2015, είχε τρέξει στην Αγία Πετρούπολη αναζητώντας «νέα λιμάνια», όπως είχε πει. Η ρωσική απάντηση ήταν ξεκάθαρη: «Βρείτε τα με τους εταίρους και δανειστές σας».
-Η Γερμανία έστειλε στις 17 Αυγούστου στη Λιβύη του Σάρατζ τον υπουργό της επί των Εξωτερικών, ενώ εκεί κατέφθασαν και ο Τούρκος υπουργός Άμυνας και ο υπουργός Άμυνας του Κατάρ, την ώρα που Αίγυπτος, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Ρωσία στηρίζουν τον Χαφτάρ. «Παρατηρούμε επί του παρόντος μια απατηλή ηρεμία στη Λιβύη», είπε ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας, μετά την συνάντησή του με τον Σάρατζ, σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε μαζί με τον Λίβυο ομόλογό του. Είναι επίσης αναμφισβήτητο ότι η Γερμανία θέλει να επιβάλει δική της λύση στη Λιβύη, που όμως δεν συμβαδίζει απόλυτα με τις τουρκικές προθέσεις, αφού ο Ερντογάν υπονομεύει το εμπάργκο όπλων, στέλνει μισθοφόρους και επιθυμεί επίθεση στη Σύρτη, την οποία η Γερμανία θέλει να δει ως αποστρατικοποιημένη ζώνη.
Με λίγα λόγια, η Γερμανία εξαρτά τη στάση της από τις εξελίξεις στη Λιβύη. Πολύ περισσότερο που κυριολεκτικά κάτω από την μύτη της, Τουρκία και Κατάρ υπέγραψαν στις 18 Αυγούστου συμφωνία για την αποστολή στην Τρίπολη στρατιωτικών συμβούλων προκειμένου να ενισχυθεί η στρατιωτική ικανότητας των δυνάμεων του Σάρατζ!
Δεν πρέπει επίσης να λησμονούμε, ότι κάποιες από τις σημερινές συμπεριφορές έχουν αταβιστικά τις ρίζες τους στην Ιστορία – ας μην ξεχνάμε τις συμμαχίες στον Α΄ και τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η Τουρκία στον Μεγάλο Πόλεμο πολέμησε μαζί με τις Κεντρικές Δυνάμεις κατά της Αντάντ και στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο παρέστησε το «επιτήδειο ουδέτερο».
Πετύχαμε το καλύτερο στην πιο ταραγμένη ώρα
Αλλά όπως και να τα βάλουμε κάτω, η ελληνική κυβέρνηση έκανε το καλύτερο και πέτυχε το καλύτερο.
Δεν είναι όλοι μαζί μας, αλλά ακόμη και οι πιο αποστασιοποιημένοι δεν μπορούν να είναι και εναντίον μας.
Και όλα αυτά κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες: Το τουρκολιβυκο ψευτομνημόνιο (που διεμβολίστηκε από τη συμφωνία οριοθέτησης με την Αίγυπτο) και την αποτυχία της Συνόδου του Βερολίνου για την Λιβύη (19 Ιανουαρίου), για την μη συμμετοχή της Ελλάδας στην οποία τόση φασαρία είχαν κάνει οι εγχώριοι Ταλεϋράνδοι.
Μας απέκλεισαν τότε, πιστεύοντας πως θα δημιουργούσαμε προβλήματα στα σχέδιά τους για τη Λιβύη, αλλά μας βγήκε σε καλό – είχα τότε υποστηρίξει πως δεν έχουμε καμιά δουλειά σε μια σύνοδο στην οποία λαμβάνουν μέρος όσοι επιχειρούν στη Λιβύη με στρατούς και όπλα.
Το αποτέλεσμα ήταν πως οι αποφάσεις της Συνόδου του Βερολίνου για εκεχειρία καταργήθηκαν από το πρώτο 24ωρο, ενώ ακόμη και σήμερα τρέχουν να σώσουν το γόητρό τους – γι’ αυτό και κάποιοι δυσαρεστήθηκαν από την συμφωνία της Ελλάδας με την Αίγυπτο. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αποτυχία αυτή – και αυτές που ακολούθησαν – προκαλούν νευρικότητα.
Η αποτυχία της Συνόδου για την Λιβύη
Άλλωστε, στο Βερολίνο δεν πήγαν ούτε το Ισραήλ, ούτε η Κύπρος, ούτε η Μάλτα, ούτε η Ισπανία. Διότι όταν κάθεσαι σε ένα τραπέζι κάθεσαι για να κερδίσεις κάτι. Και στο Βερολίνο τέτοια προοπτική – όπως αποδεικνύουν τα γεγονότα των τελευταίων ημερών – δεν υπήρχε.
Τι θα μας έλεγαν τώρα, αν είχαμε παρευρεθεί σ’ εκείνη τη συνάντηση μαζί με την Τουρκία; Με δεδομένο ότι η ημερήσια διάταξη ήταν συγκεκριμένη και δεν επρόκειτο να γίνει αποδεκτή συζήτηση για το τουρκολιβυκό ψευδομνημόνιο, στο οποίο απλή αναφορά θα κάναμε, ουσιαστικά, δια της παρουσίας μας, θα επικυρώναμε τα Συμπεράσματα εκείνης της εντελώς αποτυχημένης διάσκεψης.
Ούτε λεπτό δεν τηρήθηκε εκείνη η συμφωνία, ουδέποτε υπήρξε κατάπαυση πυρός, ουδέποτε επιβλήθηκε το εμπάργκο όπλων, ουδέποτε σταμάτησαν οι έξωθεν αναμίξεις, όπλα και μισθοφόροι πηγαίνουν και έρχονται – με αποκορύφωμα την πρόσφατη συμφωνία Τουρκίας και Κατάρ.
Με λίγα λόγια, το μόνο που θα μας είχε μείνει θα ήταν η παρουσία μας και δι’ αυτής η συμμετοχή μας σε μια αποτυχία. Και πολλοί από τους εμπλεκόμενους θα θεωρούσαν πως μας είχαν βάλει στο τσεπάκι τους ως δεδομένους.
Μια ματιά στην πρόσφατη συνάντηση των υπουργών Τουρκίας, Γερμανίας και Κατάρ στη Λιβύη του Σάρατζ αρκεί για να καταλάβουμε.
Οι πληροφορίες και η ιστορική γνώση
Αντιλαμβάνεται κανείς έτσι, πόσα πολλά – ιστορικά και γεωπολιτικά στοιχεία – πρέπει να λαμβάνει μια χώρα υπόψη της όταν βρίσκεται μπροστά σε κρίσιμες αποφάσεις.
Οι πληροφορίες και η ιστορική γνώση είναι το παν. Και προκαλεί εντύπωση πώς η αντιπολίτευση προχωρά με τόσο μεγάλη επιπολαιότητα σε άρθρα, δηλώσεις, κορώνες αποδεικνύοντας την απόλυτη άγνοιά της.
Λέγεται πως κάποτε είχαν ρωτήσει ένα βασιλιά: «Αν σου αφαιρούσαν όλα τα ερείσματα της εξουσίας σου, τον πλούτο, το στρατό, τους συμβούλους και σου επέτρεπαν, προκειμένου να διατηρήσεις την εξουσία σου, να κρατήσεις μόνο ένα, ποιο θα επέλεγες;” Ο βασιλιάς είχε απαντήσει: “Τις πληροφορίες”»!
Αυτές που κάποιοι όχι μόνο αγνοούν, αλλά και λοιδορούν – προσφέροντας έτσι πολύτιμες υπηρεσίες στην τουρκική προπαγάνδα.
Έναν χρόνο μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Ουίλσον είχε πει: «Υπάρχει κανείς σ’ αυτήν τη χώρα, άνδρας, γυναίκα, μικρό παιδί που να μην γνωρίζει ότι στον σύγχρονο κόσμο ο σπόρος του πολέμου βρίσκεται στις βιομηχανικές και εμπορικές αντιπαλότητες;».
Η μετατόπιση της «Μεγάλης Σκακιέρας»
Επομένως, τίποτε δεν είναι καινούργιο. Αυτό που είναι το καινούργιο είναι η μετατόπιση της «Μεγάλης Σκακιέρας» – για την ακρίβεια η διεύρυνσή της από την Ασία ως την Ανατολική Μεσόγειο.
Ο λόγος για τη «Μεγάλη Σκακιέρα» – την κανονική, όχι αυτή στην οποία αναφέρεται ο Τραμπ – μια περιοχή δηλαδή εξαιρετικού ενδιαφέροντος από γεωπολιτικής, γεωστρατηγικής και οικονομικής πλευράς, όπου αιώνες τώρα διεξάγεται το «Μεγάλο Παιχνίδι».
Ο όρος πρωτοέκανε την εμφάνισή του στο μυθιστόρημα του Ράντγιαρντ Κίπλινγκ «Κιμ». Ήταν στα τέλη του 19ου αιώνα, τότε που στην περιοχή αντιμέτωπες είχαν βρεθεί η Αγγλία και η Ρωσία. Οι δύο χώρες κινούσαν τα πιόνια στην ασιατική σκακιέρα και δημιουργούσαν συμμαχίες και αντιπαλότητες ανάλογα με τις συνθήκες της στιγμής.
Το «Μεγάλο Παιχνίδι» συνεχίστηκε με τη σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν, το 1979. Τη θέση της Αγγλίας είχαν πλέον πάρει οι ΗΠΑ, που επίσης έσπευσαν να αναζητήσουν συμμάχους στην περιοχή. Ανάμεσά τους και το Πακιστάν. Μετά την αποχώρηση των σοβιετικών στρατευμάτων και τη διάλυση της ΕΣΣΔ, το Πακιστάν εξέθρεψε τους Ταλιμπάν, που το 1996 κυριάρχησαν στο Αφγανιστάν.
Μετά την επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου στους Δίδυμους Πύργους, το «Μεγάλο Παιχνίδι» άρχισε ξανά στην περιοχή και από την αρχή αναγγέλθηκε ως «Δεκαετής Πόλεμος». Παράλληλα, ξεκίνησε και ο πόλεμος της προπαγάνδας, με τις λέξεις στην πρώτη γραμμή.
Έτσι, η λέξη «σταυροφορία» εγκαταλείφθηκε γρήγορα για να μην παρεξηγηθούν οι Άραβες, ενώ η αρχική ονομασία της επιχείρησης «Ατέρμονη Δικαιοσύνη», αντικαταστάθηκε με τη «Διαρκή Ελευθερία», για να μην θιγούν οι ισλαμιστές που πιστεύουν ότι η ατέρμονη δικαιοσύνη απονέμεται μόνο από τον Αλλάχ.
Μπρα ντε φερ για τα πετρέλαια
Σε πρώτη φάση, λοιπόν, το «Μεγάλο Παιχνίδι» αφορούσε το μπρα ντε φερ για τον έλεγχο των κοιτασμάτων των πρώην Σοβιετικών Δημοκρατιών της Κεντρικής Ασίας και του Καυκάσου.
Έτσι, για τα πετρέλαια της Κασπίας βρέθηκαν να ερίζουν Αζερμπαϊτζάν, Ιράν, Καζακστάν, Ρωσία και Τουρκμενιστάν. Ιράν και Τουρκμενιστάν βλέπουν την Κασπία σαν λίμνη που πρέπει να μοιρασθεί σε πέντε ίσα κομμάτια. Ρωσία, Καζακστάν, Αζερμπαϊτζάν τη βλέπουν ως θάλασσα – οπότε Ιράν και Τουρκμενιστάν θα πρέπει να αρκεστούν σε ποσοστό μικρότερο του 20% η κάθε χώρα. Οι Αζέροι επιμένουν ότι η χώρα τους έχει δικαιώματα ερευνών στην περιοχή από το 1949, καθώς τότε ανακαλύφθηκαν τα κοιτάσματα από Αζέρους γεωλόγους.
Τα πετρέλαια βρέθηκαν στο επίκεντρο όλων των πολέμων στο Ιράκ. Η περιοχή του Κόλπου καλύπτει το 30% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου και το 65% των γνωστών παγκόσμιων αποθεμάτων. Στο κάδρο μπήκαν και οι Κούρδοι του Ιράκ, που απολαμβάνουν βαθμό αυτονομίας, ακριβώς χάρη στο πλούσιο σε πετρέλαιο υπέδαφος της περιοχής. Εναντίον τους πολεμά ο Ερντογάν, με το Ιράκ να ζητά τώρα απόσυρση των Τούρκων από τα εδάφη του.
Σήμερα, το επίκεντρο αυτού του νέου «Μεγάλου Παιχνιδιού» έχει μετατοπιστεί στην Ανατολική Μεσόγειο. Στην καινούργια «Μεγάλη Σκακιέρα» τα πιόνια τοποθετούνται ξανά και ξανά.
Σ’ αυτήν την Μεγάλη Σκακιέρα, σ’ αυτό το Μεγάλο Παιχνίδι παίζει αυτή τη στιγμή η Ελλάδα.
Και σήμερα αποκτά νέα αξία και νέο νόημα το διάσημο ποίημα του Κίπλινγκ – ο οποίος το 1918 είχε μεταφράσει στα αγγλικά τον ελληνικό Εθνικό Ύμνο – το πολυδιαβασμένο «Αν».
Αν
Αν μπορείς να κρατάς το κεφάλι ψηλά όταν γύρω σου όλοι/
τον εαυτό τους έχασαν δειλά, και φταίχτη σε κράζουν για τούτο/
στον εαυτό σου αν μπορείς να ‘χεις πίστη όταν όλοι για σένα αμφιβάλλουν/
μα κι αδιάφορος να ‘σαι κι ορθός στις δικές τους μπροστά αμφιβολίες,/
αν μπορείς να υπομένεις χωρίς ν’ αποστάσεις ποτέ καρτερώντας,/
ή μπλεγμένος με ψεύτες, μακριά να σταθείς, αν μπορείς απ’ το ψέμα/
κι αν γενείς μισητός, να μη δείξεις στρατί στο δικό σου το μίσος,/
κι ούτε τόσο καλός να φανείς κι ούτε τόσο σοφά να μιλήσεις,/
αν μπορείς να ονειρεύεσαι δίχως να γίνεις του ονείρου σου σκλάβος,/
αν μπορείς να στοχάζεσαι δίχως τη σκέψη να κάνεις σκοπό σου,/
αν μπορείς την λαμπρήν ανταμώνοντας Νίκη ή τη μαύρη φουρτούνα,/
να φερθείς με τον ίδιο τον τρόπο στους δυο κατεργάρηδες τούτους,/
αν μπορείς να υποφέρεις ν’ ακούς την αλήθεια που ο ίδιος σου είπες,/
στρεβλωμένη από αχρείους, να γενεί μια παγίδα για ηλίθιους ανθρώπους/
ή αν τα όσα η ζωή σού έχει δώσει αντικρίσεις συντρίμμια μπροστά σου,/
κι αφού σκύψεις, ν’ αρχίσεις ξανά να τα χτίζεις με σκάρτα εργαλεία,/
αν μπορείς να σωριάσεις μαζί τ’ αγαθά και τα κέρδη σου όλα,/
κι αν τολμήσεις με μια σου ζαριά όλα για όλα να παίξεις/
και να χάσεις τα πάντα και πάλι απ’ την πρώτη σου αρχή να κινήσεις,/
και να μην ψιθυρίσεις ποτές ούτε λέξη για τα όσα έχεις χάσει,/
κι αν μπορείς ν’ αναγκάσεις με βία, την καρδιά σου, τα νεύρα, το νου σου,/
να δουλέψουν για σέναν ακόμα κι αφού τσακιστούνε στο μόχθο,/
και ν’ αντέξεις σ’ αυτό σταθερά όταν τίποτε εντός σου δεν θα ‘χεις/
άλλο εξόν απ’ τη θέληση που όρθια θα κράζει σε τούτα «Κρατάτε»,/
αν μπορείς να μιλάς με τα πλήθη κι ακέριος στο ήθος να μένεις,/
ή αν βρεθείς με ρηγάδες χωρίς τα μυαλά σου να πάρουν αέρα,/
κι αν ποτέ, ούτε οι φίλοι ούτε οι εχθροί να σε κάνουν μπορούν να πονέσεις,/
τον καθένα αν ζυγιάζεις σωστά και κανέναν πιο πρόσβαρα απ’ άλλον,/
αν μπορείς να γεμίζεις το αμείλιχτο ένα λεφτό της κάθε ώρας/
στην αξία των εξήντα μοιραίων δευτερόλεφτων της διαδρομής του,/
τότε θα ‘ναι όλη η Γη σα δικιά σου, ως και κάθε που υπάρχει σε τούτη,/
και —περισσότερο ακόμα— θε να ‘σαι ένας άνθρωπος πλέριος, παιδί μου.
Υ.Γ. Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η Βρετανία δεχόταν τους ανελέητους βομβαρδισμούς, κάθε πρωί, ο Ουίνστον Τσόρτσιλ απήγγελλε το «Αν» του Ράντγιαρντ Κίπλινγκ. «Μα δεν το μάθατε ακόμα;», τον ρώτησε η γραμματέας του. «Δεν το διαβάζω για να το μάθω. Το διαβάζω για να παίρνω κουράγιο εγώ ο ίδιος. Διότι πώς θα δίνω κουράγιο σε όλους τους άλλους, αν δεν παίρνω από κάπου κουράγιο κι’ εγώ;»…
*Βουλευτής Β3 Νοτίου Τομέα Αθηνών, Ν.Δ., πρώην υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ και κυβερνητική εκπρόσωπος, δημοσιογράφος
