Η ελληνική πολιτική ιστορία περνά πλέον στην επόμενη φάση της: η επιστολική ψήφος που οσονούπω θα εφαρμοστεί, σε συνεργασία με τον τελευταίο νόμο για την ψήφο των αποδήμων, έρχεται να δώσει καθολικό χαρακτήρα στη μέγιστη δράση της δημοκρατίας, τις εκλογές, ξεκινώντας από τις ευρωεκλογές και θέτοντας το πλαίσιο για την εφαρμογή στις εθνικές εκλογές. Αναφέρεται επίσης ότι η εισαγωγή της επιστολικής ψήφου μπορεί να αποτελέσει ισχυρό κίνητρο για αύξηση της συμμετοχής, ιδίως όσον αφορά ειδικές κατηγορίες ψηφοφόρων.
«Το Μανιφέστο» επικοινώνησε με τον αναλυτή εκλογικής συμπεριφοράς, Απόστολο Πιστόλα, για το μεγάλο ζήτημα της αποχής και κατά πόσο αυτή μπορεί να αντιμετωπιστεί με την επιστολική ψήφο, ο οποίος απάντησε χαρακτηριστικά: «Διάφοροι λόγοι μπορούν να οδηγήσουν κάποιον στην αποχή. Από την εναντίωση στο πολιτικό σύστημα, την έλλειψη ενδιαφέροντος, την έκφραση δυσαρέσκειας απέναντι στο κόμμα που συνήθως ψηφίζει, τον πολιτικό κυνισμό και την πεποίθηση πως η ψήφος δεν έχει αξία, μέχρι για ιατρικούς και εργασιακούς λόγους, και την απόσταση από το εκλογικό κέντρο. Μέχρι στιγμής όλοι αυτοί έμπαιναν στο ίδιο “τσουβάλι”. Η επιστολική ψήφος έρχεται να διαχωρίσει το “δεν θέλω” από το “δεν μπορώ” και στην ουσία να καταργήσει το δεύτερο. Πλέον, όλες οι κατηγορίες του “δεν μπορώ” θα έχουν τη δυνατότητα να ψηφίσουν. Ετσι, στην αποχή θα βλέπουμε μόνο το “δεν θέλω”, όπου αρκετές φορές κρυβόταν σε ένα προσχηματικό “δεν μπορώ”. Το πόσο μεγάλο θα είναι αυτό, μένει να φανεί».
Με το σχέδιο νόμου θεσπίζεται η δημιουργία ηλεκτρονικής εφαρμογής για την υποβολή αιτήσεων των εκλογέων για τη δυνατότητα άσκησης του εκλογικού δικαιώματός τους με επιστολική ψήφο. Για τη διασφάλιση της διαδικασίας και ιδίως της γνησιότητας της έκφρασης της λαϊκής βούλησης και της μυστικότητας της ψήφου:
1 Οι αιτήσεις των εκλογέων γίνονται σε ειδική ηλεκτρονική εφαρμογή με τα διαπιστευτήρια που έχει ο εκλογέας, ενώ χρησιμοποιείται κωδικός μιας χρήσης με χρήση κινητού τηλεφώνου και ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (άρθρο 8).
2 Δίνεται δυνατότητα υποβολής της αίτησης σε προξενεία και στα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών, με χρήση και της υπηρεσίας «my kep live». (παρ. 3 άρθρου 8).
3 Δεν μπορεί να ψηφίσει με φυσική παρουσία ο εκλογέας ο οποίος έχει δηλώσει ότι επιθυμεί να ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα με επιστολική ψήφο, παρά μόνο υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις στην περίπτωση που δεν απέστειλε τον φάκελο επιστροφής ή ο φάκελος δεν παρελήφθη εμπροθέσμως, ώστε να αποτραπεί η πιθανότητα διπλοψηφίας (παρ. 6 άρθρου 21).
4 Οι Επιτροπές Συλλογής Επιστολικής Ψήφου και οι Εφορευτικές Επιτροπές Διαλογής Επιστολικής Ψήφου προεδρεύονται από δικαστικό και τα μέλη τους είναι νομικοί. Αντιστοίχως, στις Εφορευτικές Επιτροπές Διαλογής Επιστολικής Ψήφου δεν μπορούν να διοριστούν εκλογείς ως μέλη εφορευτικών επιτροπών (άρθρα 15, 16).
5 Οι ειδικές κάλπες φύλαξης φακέλων επιστροφής επιστολικών ψήφων σφραγίζονται καθημερινά με ειδική διαδικασία και υπάρχει συνεχής καταγραφή σε κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης των χώρων όπου βρίσκονται. Το εκλογικό υλικό διατηρείται στο Πρωτοδικείο Αθηνών επί τριετία. Η Ελληνική Αστυνομία αναλαμβάνει τη φύλαξη του χώρου (παρ. 4 και 5 άρθρου 10).
6 Ορίζεται γενικός έφορος, αντιπρόεδρος ή μέλος του Αρείου Πάγου, ο οποίος επιβλέπει τη διαδικασία (άρθρο 18).
7 Ο εκλογέας παρακολουθεί με σύστημα ιχνηλάτησης (tracking) την πορεία του φακέλου, μόλις αυτός αποσταλεί από το υπουργείο Εσωτερικών (παρ. 4 άρθρου 11).
8 Οι εταιρείες ταχυδρομικών και ταχυμεταφορικών υπηρεσιών λειτουργούν και την παραμονή της ημέρας διεξαγωγής των εκλογών, ώστε να φτάσουν εγκαίρως οι επιστολικές ψήφοι (παρ. 2 άρθρου 14).
9 Λαμβάνεται ειδική μέριμνα για περιπτώσεις αντικατάστασης της αίτησης του εκλογέα και του ψηφοδελτίου δίχως να τίθεται σε κίνδυνο η μυστικότητα της ψήφου (άρθρο 12).
10 Οι φάκελοι ψηφοφορίας όπου βρίσκεται το ψηφοδέλτιο είναι ανώνυμοι και δεν μπορούν να ταυτοποιηθούν με τον εκλογέα (άρθρο 12).
ΜΙΛΟΥΝ ΣΤΟ «ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ»
Νίκη Κεραμέως, Υπουργός Εσωτερικών: Eίναι ένα μέτρο για την εμβάθυνση της Δημοκρατίας
Με το νομοσχέδιο της επιστολικής ψήφου που θέσαμε προς συζήτηση στη Βουλή επιχειρούμε να αναβαθμίσουμε σημαντικά το τοπίο της εκλογικής διαδικασίας των ευρωεκλογών και των δημοψηφισμάτων τόσο για τους απόδημους Ελληνες όσο και για τους εντός Ελλάδας συμπολίτες μας. Με μια απλή, εύκολη, απολύτως διασφαλισμένη διαδικασία, αίρονται όλα τα πρακτικά εμπόδια συμμετοχής στην εκλογική διαδικασία, για όλους όσους έχουν δικαίωμα ψήφου, όπου και αν ζουν και όπου και αν βρίσκονται, την ημέρα των ευρωεκλογών. Στο εξωτερικό αλλά και στην Ελλάδα. Η επιστολική ψήφος δεν είναι ένα δεξιό, αριστερό ή κεντρώο μέτρο, είναι ένα μέτρο εμβάθυνσης της Δημοκρατίας. Στις ευρωεκλογές του 2024, 50 χρόνια μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, δεν θα υπάρχει κανένα εμπόδιο –νομικό ή πραγματικό– για τη συμμετοχή όλων, σε Ελλάδα και εξωτερικό, στην εκλογική διαδικασία. Είναι μία εξαιρετική αφετηρία για τα επόμενα 50 χρόνια της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Μανώλης Κεφαλογιάννης, Ευρωβουλευτής της Νέας Δημοκρατίας: Kανένα εμπόδιο για τη συμμετοχή όλων των Ελλήνων
Οι Ελληνες ευρωβουλευτές έχουν μια παραπάνω ευαισθησία στο ζήτημα καθώς, ευρισκόμενοι στην Ευρώπη εδώ και χρόνια, ξέρουν πόσο δύκολη έως ακατόρθωτη ήταν η συμμετοχή των αποδήμων στις εκλογικές διαδικασίες. Ο ευρωβουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Μανώλης Κεφαλογιάννης, ανέφερε χαρακτηριστικά: «Η παράταξή μας, η μεγάλη κεντροδεξιά παράταξη, ήταν αυτή που 50 χρόνια πριν αποκατέστησε τη δημοκρατία στον τόπο μας. Ηταν αυτή που, με την εμβληματική επιλογή του ιδρυτή μας Κωνσταντίνου Καραμανλή, την οδήγησε στη μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια, στην ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Σε μία περίοδο που ακούγονταν από την τότε αντιπολίτευση οι κραυγές “ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο”. Στις ευρωεκλογές του 2024, 50 χρόνια μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, με την ψήφιση της επιστολικής ψήφου δεν θα υπάρχει κανένα εμπόδιο για τη συμμετοχή όλων των Ελλήνων, όπου και αν βρίσκονται, στις εκλογικές διαδικασίες. Ελπίζω όλα τα κόμματα της ελληνικής Βουλής να ανταποκριθούν θετικά και αυτή η πραγματική μεταρρύθμιση να ψηφιστεί στο Κοινοβούλιο ομόφωνα».
Νικόλας Φαραντούρης, Σύμβουλος Ευρωπαϊκής Πολιτικής του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ: Στοιχειώδη τα εχέγγυα μυστικότητας και δημοκρατίας
Υπέρ της επιστολικής ψήφου δηλώνει καταρχήν και ο Νικόλας Φαραντούρης, καθηγητής Ευρωπαϊκού Δικαίου και Δικαίου της Ενέργειας στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και Σύμβουλος Ευρωπαϊκής Πολιτικής του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ. Οπως σημειώνει, «η επιστολική ψήφος δίδει τη δυνατότητα άσκησης του εκλογικού δικαιώματος και σε συμπολίτες μας που διαφορετικά δεν θα ήταν σε θέση να το ασκήσουν. Αυτό βέβαια που μας απασχολεί είναι τα στοιχειώδη εχέγγυα μυστικότητας και δημοκρατίας και για τα οποία δεν έχουμε ακόμη πλήρεις απαντήσεις». Ο Νικόλας Φαραντούρης επίσης διερωτάται «απ’ τη μία ο πρωθυπουργός κόπτεται για την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συμμετοχή στις εκλογές, απ’ την άλλη όμως παροτρύνει τους βουλευτές του να μη συμμετάσχουν σε ψηφοφορία στη Βουλή καλώντας τους σε αποχή, δηλαδή να πάνε για καφέ, προκειμένου να μην καταψηφίσουν το νομοσχέδιο που η κυβέρνησή του εισηγείται. Αντιφατικά, υποκριτικά και ασφαλώς απαξιωτικά προς τους κοινοβουλευτικούς θεσμούς».
Νάντια Γιαννακοπούλου, βουλευτής και Τομεάρχης Προστασίας του Πολίτη του ΠΑΣΟΚ: Δίνεται λόγος και ρόλος στους Ελληνες του εξωτερικού
Το ΠΑΣΟΚ διαχρονικά πάλεψε για τη δημοκρατία και τη διασφάλιση της συμμετοχής των πολιτών στις κοινωνικές διαδικασίες. Για να δώσει λόγο και ρόλο στους Ελληνες του εξωτερικού, που πρέπει να νιώθουν πάντα συνδεδεμένοι με τη μητέρα πατρίδα. Η θέσπιση της επιστολικής ψήφου είναι αναγκαία και απαντά θετικά και στα δύο αυτά προτάγματα. Οφείλουμε δε να πούμε ότι γίνεται και με καθυστέρηση, όταν με αυτόν τον τρόπο ψηφίζουν σε μια σειρά από χώρες, ακόμα και στην Τουρκία, εδώ και δεκαετίες. Με τη θέσπιση δε αυτής της δυνατότητας στους Ελληνες του εξωτερικού, είναι ευκαιρία να αντιμετωπιστεί και η διευκόλυνση δεκάδων χιλιάδων πολιτών που εργάζονται ως εποχικοί σε σειρά επαγγελμάτων ή συμβασιούχοι που εργάζονται εκτός τόπου που ψηφίζουν, ή και πολίτες που την ημέρα των εκλογών δεν μπορούν να μετακινηθούν. Στην εποχή που διεθνώς συζητείται ακόμα και η δυνατότητα ηλεκτρονικής ψήφου, η Ελλάδα πρέπει να προχωρήσει στο μέλλον, λύνοντας καταστάσεις αποκλεισμού μερίδας πολιτών από τη διαδικασία των εκλογών.
Ανδρέας Λοβέρδος, Καθηγητής πανεπιστημίου, δικηγόρος, πρώην υπουργός: Μία σημαντική μεταρρύθμιση της εκλογικής διαδικασίας
Η επιστολική ψήφος αποτελεί μία σημαντική μεταρρύθμιση της εκλογικής διαδικασίας που έχει καταστεί επιβεβλημένη από τις οικονομικές και τεχνολογικές εξελίξεις. Ως προς την ουσία αυτής της μεταρρύθμισης δεν είναι εύκολο ούτε εποικοδομητικό να προβάλλονται ενστάσεις και αντιρρήσεις δεδομένου ότι με την επιστολική ψήφο διευκολύνεται η άσκηση του εκλογικού δικαιώματος. Επιπροσθέτως, παρέχονται ευχέρειες και δυνατότητες ενώ ταυτοχρόνως δημιουργούνται σοβαρές προϋποθέσεις για την αύξηση του ενεργητικού εκλογικού σώματος. Το τελευταίο μάλιστα αποτελεί ζητούμενο εν όψει της τάσης που καταγράφεται σε όλες τις πρόσφατες εκλογές να μειώνεται ο αριθμός των ψηφισάντων. Εδώ και πολλές δεκαετίες οι διαδικασίες και τα αποτελέσματα των εκλογών στη χώρα μας έχουν πάψει να τίθενται υπό αμφισβήτηση. Η αξιοπιστία τους είναι δημοκρατικό κεκτημένο. Συνεπώς, ρυθμίσεις όπως αυτές που επιβάλλουν την αυτοπρόσωπη ψήφο και μόνο αυτήν είναι αναχρονιστικές και στερούν το δικαίωμα ψήφου από συγκεκριμένες κατηγορίες πολιτών.
