Από το σχολικό έτος 2029-2030 θα εφαρμοστεί το νέο σύστημα του Εθνικού Απολυτηρίου, το οποίο θα τροποποιήσει το πλαίσιο εισαγωγής στα πανεπιστήμια το 2032 και θα ενισχύσει τον αυτοτελή ρόλο του λυκείου. Με βάση τις προτάσεις του Εθνικού Οργανισμού Εξετάσεων (ΕΟΕ) σχεδιάζεται η σύνδεση των Πανελλαδικών Εξετάσεων με το Εθνικό Απολυτήριο, όπως εφαρμόζεται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Το Εθνικό Απολυτήριο δρομολογείται με βασικό κορμό συστήματα όπως το Matura, το Abitur και το Baccalauréat, προσαρμοσμένα στις εθνικές ανάγκες και τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες της χώρας μας.
Στο Εθνικό Απολυτήριο αναφέρθηκε ο πρωθυπουργός από το βήμα της ΔΕΘ, κάνοντας λόγο για τέσσερις κομβικές μεταρρυθμίσεις με ορίζοντα το 2030. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, μάλιστα, απηύθυνε δημόσια πρόσκληση στις πολιτικές δυνάμεις να καταθέσουν προτάσεις στον Εθνικό Διάλογο που εγκαινιάζει η υπουργός Παιδείας, Σοφία Ζαχαράκη.
«Μιλάμε για μια τεράστια αλλαγή, η οποία πρέπει να εξεταστεί από κοινού με τα κόμματα, πρέπει να εφαρμοστεί σε βάθος τετραετίας», τόνισε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός.
Οι βασικοί άξονες
Τους βασικούς άξονες του κυβερνητικού σχεδίου για το Εθνικό Απολυτήριο και το νέο σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είχε παρουσιάσει στη Βουλή η Σοφία Ζαχαράκη, τονίζοντας ότι οι αλλαγές δεν αφορούν τους σημερινούς μαθητές λυκείου και επισημαίνοντας ότι έχουν ήδη συγκροτηθεί δύο επιστημονικές επιτροπές με τη συμμετοχή του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής και πανεπιστημιακών, οι οποίες επεξεργάζονται σενάρια για τον τρόπο συνυπολογισμού των βαθμών της Β΄ και της Γ΄ Λυκείου στον τελικό βαθμό απολυτηρίου.
Η πρόταση για το Εθνικό Απολυτήριο δεν εστιάζει αποκλειστικά στις εξετάσεις, αλλά έχει ως στόχο την καλλιέργεια δεξιοτήτων και γνώσεων, μετατοπίζοντας το βάρος από την εξετασιοκεντρική προσέγγιση. Ζητούμενο είναι μία συνεπής μαθητική πορεία, με περισσότερη εμπιστοσύνη στον εκπαιδευτικό, η ουσιαστική αξιολόγηση και πρόοδος του μαθητή και ένας αξιόπιστος τίτλος σπουδών που ανοίγει γνωστικούς και επαγγελματικούς δρόμους.
Η μετάβαση στο νέο σύστημα βασίζεται σε ένα καλά σχεδιασμένο και σταδιακά εφαρμόσιμο πλαίσιο, με πυλώνες τα επικαιροποιημένα προγράμματα σπουδών, την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, την ενίσχυση της παιδαγωγικής λειτουργίας κάθε τάξης, την καθιέρωση προαγωγικών και απολυτηρίων εξετάσεων και στις τρεις τάξεις, την αναβαθμισμένη Τράπεζα Θεμάτων, τις διαβαθμισμένες απολυτήριες και προαγωγικές εξετάσεις, την εφαρμογή εσωτερικών και εξωτερικών εργαλείων εποπτείας και αξιολόγησης και την επέκταση πιστοποίησης ξένων γλωσσών εντός σχολείου.
Σύμφωνα με εισηγήσεις που έχει στα χέρια της η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας θεσμοθετείται το Εθνικό Απολυτήριο. Εφόσον ψηφιστεί, οι πρώτοι μαθητές που θα το εγκαινιάσουν είναι αυτοί που θα φοιτήσουν στη Α' Λυκείου το μεθεπόμενο σχολικό έτος.
Δηλαδή η εφαρμογή της μετάβασης με στόχο το Εθνικό Απολυτήριο θα ξεκινήσει το σχολικό έτος 2025-26 για τους μαθητές της Γ΄ Γυμνασίου. Τα Πιστοποιητικά Γλωσσομάθειας συνδέονται με την απόκτηση του Εθνικού Απολυτηρίου. Κατά συνέπεια, εξετάζεται να μη χορηγείται Εθνικό Απολυτήριο αν ο απόφοιτος δεν γνωρίζει μία από τις ξένες γλώσσες, οι οποίες θα καθοριστούν με υπουργική απόφαση.
Στην απόκτηση Εθνικού Απολυτηρίου θα οδηγεί η επιτυχής ολοκλήρωση του λυκείου, ενώ προβλέπεται η δυνατότητα στους μαθητές –εφόσον το επιθυμούν– να αποκτήσουν το πιστοποιητικό γλωσσομάθειας, δωρεάν μέσω του Κρατικού Πιστοποιητικού Γλωσσομάθειας. Ο γενικός μέσος όρος του Εθνικού Απολυτηρίου θα προκύπτει από τους βαθμούς των τριών τάξεων του λυκείου με ειδικό συντελεστή ανά τάξη. Τον μεγαλύτερο συντελεστή θα έχει η Γ΄ Λυκείου και τον μικρότερο η Α΄ τάξη.
Προς κατάργηση
Υπό εξέταση είναι επίσης η κατάργηση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής, μετά το 2027. Μελετάται η αύξηση του ποσοστού επιλογής θεμάτων στις προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις με στόχο όλα τα θέματα να επιλέγονται από την Τράπεζα Θεμάτων. Οι Πανελλαδικές Εξετάσεις παραμένουν, καθώς αποτελούν προϋπόθεση για την εισαγωγή στα ΑΕΙ, ενώ ο αριθμός εισακτέων, πλέον, θα καθορίζεται από τα τμήματα των πανεπιστημίων.
Το Εθνικό Απολυτήριο θα είναι η 11η δομική αλλαγή στο σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση μεταπολιτευτικά. Το 1983 θεσπίστηκαν οι 5 δέσμες μαθημάτων, με κατοχύρωση βαθμολογίας έως τριών μαθημάτων, το 1988 καταργήθηκε η συμμετοχή της μέσης βαθμολογίας του λυκείου (25%) στην επιλογή. Το 1991 εισήχθησαν συντελεστές μαθημάτων και καταργήθηκε η βάση στο βασικό μάθημα.
Το 1998 θεσμοθετήθηκαν εξετάσεις σε όλα τα μαθήματα Β΄ και Γ΄ Λυκείου. Το 2001 μειώνονται σε εννέα τα πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα. Το 2004 καταργούνται οι πανελλαδικές στη Β΄ Λυκείου, μειώνονται σε έξι τα μαθήματα στη Γ΄ Λυκείου και θεσπίζεται η βάση του 10. Το 2010 καταργήθηκε το πλαφόν του 10. Το 2013 θεσμοθετείται η εισαγωγή Τράπεζας Θεμάτων, η οποία καταργείται το 2015, ενώ το 2021 καθιερώνεται η Ελάχιστη Βάσης Εισαγωγής.
Στη χώρα-πρότυπο, πάντως, όσον αφορά το σύστημα εκπαίδευσης, τη Φινλανδία, ο αριθμός των εισακτέων καθορίζεται από το υπουργείο Παιδείας σε συνεννόηση με τα πανεπιστήμια. Η επιλογή των σπουδαστών βασίζεται στους βαθμούς των εθνικών απολυτήριων εξετάσεων (matriculation examination), του απολυτηρίου (της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης) και στα αποτελέσματα του τεστ εισαγωγής.
