Ευθείες μομφές απευθύνει η ελληνική κυβέρνηση στους εταίρους της στην ΕΕ για τη στάση τους όσον αφορά τον ρόλο της Άγκυρας στην Ευρωπαϊκή Άμυνα, όπως αυτή αποτυπώθηκε κατά τη διαδικασία διαπραγμάτευσης και υιοθέτησης του κανονισμού SAFE (μιας εκ των πρωτοβουλιών του σχεδίου «ReArm Europe»).
Η ρητορική της Αθήνας ποικίλλει και οι σκληρότερες τοποθετήσεις ανήκουν στον υπουργό Εθνικής Άμυνας, Νίκο Δένδια, ωστόσο το απόσταγμα των δηλώσεων των κυβερνητικών αξιωματούχων είναι κοινό και προς συγκεκριμένη κατεύθυνση. Την ίδια στιγμή, ο τουρκικός Τύπος πανηγυρίζει θεωρώντας αυτονόητη τη συμμετοχή της Άγκυρας στην Ευρωπαϊκή Άμυνα, ενώ η τουρκική κυβέρνηση –μέσω πηγών και διαρροών– ζητεί βελτίωση των όρων συμμετοχής της στο SAFE.
Ο κ. Δένδιας άσκησε χθες κριτική προς τους Ευρωπαίους εταίρους οι οποίοι –όπως έγραψε «Το Μανιφέστο» στις 28/5– προεξαρχούσης της Γερμανίας επιχείρησαν να θεμελιώσουν ότι οι διμερείς συμφωνίες της ΕΕ με τρίτες χώρες για τη συμμετοχή των δεύτερων στην ευρωάμυνα θα εγκρίνονται με ειδική πλειοψηφία και όχι με ομοφωνία, προκειμένου να αφαιρέσουν τη δυνατότητα Ελλάδος-Κύπρου να μπλοκάρουν μια συμφωνία με την Τουρκία.
«Θα πρότεινα να ονομαστεί κανονισμός της κερκόπορτας ο κανονισμός SAFE, εφόσον επιχειρηθεί από ορισμένους εταίρους να εφαρμοστεί με τεχνάσματα ώστε να μην απαιτείται ομοφωνία των μελών της ΕΕ για τη συμφωνία με τρίτες χώρες» τόνισε ο υπουργός Εθνικής Άμυνας από τον Μιστρά, όπου ήταν ομιλητής σε εκδήλωση για την επέτειο της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης.
Σύμφωνα με τον κ. Δένδια, «δεν συνιστά καν ουδετερότητα» η πιθανή ερμηνεία των Ευρωπαίων εταίρων ότι ο κανονισμός SAFE «αφορά τη χωρίς όρους δυνατότητα χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Βιομηχανίας των επιβουλευόμενων και απειλούντων». «Η Ευρωπαϊκή Άμυνα», πρόσθεσε ο ίδιος, «δεν μπορεί να αποτελεί αντικείμενο πειραματισμών. Για να υπάρξει, οφείλει να εδράζεται σε κοινές αρχές και κοινή αντίληψη κινδύνου για το ευρωπαϊκό πρότυπο». Τέλος, έκανε ειδική αναφορά στην Τουρκία υπενθυμίζοντας ότι ακόμα δεν έχει άρει την απειλή πολέμου (casus belli) εναντίον της Ελλάδας, επαναλαμβάνοντας τα λόγια του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη.
«Δεν ήταν αυτονόητος ο όρος της ύπαρξης ομοφωνίας για συμφωνίες με τρίτες χώρες στο SAFE. Δεν ήταν η κρατούσα άποψη στα κράτη μέλη της ΕΕ» σημείωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος και υφυπουργός Παρά τω Πρωθυπουργώ, Παύλος Μαρινάκης, ενώ στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και ο υφυπουργός Εξωτερικών, Τάσος Χατζηβασιλείου, ο οποίος αναφερόμενος στο casus belli χαρακτήρισε «αυτονόητο» το ότι «όποιος επιδιώκει συνεργασία στον τομέα της άμυνας με την ΕΕ δεν μπορεί να απειλεί κράτος-μέλος της» (OPEN).
Ορισμένοι αξιωματούχοι που έχουν εμπλακεί στα Ελληνοτουρκικά και τις διερευνητικές επαφές εκτιμούσαν ότι το casus belli δεν αποτελεί απαραιτήτως τη μείζονα διεκδίκηση για την Ελλάδα.
Οι ίδιες πηγές υπογράμμιζαν ότι η Αθήνα μπορεί να χρησιμοποιήσει ως διαπραγματευτικό χαρτί της (για να συμφωνήσει στη συμμετοχή της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Άμυνα) την άμεση κατάρτιση ενός κοινού συνυποσχετικού με την Άγκυρα για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών και την υποβολή του σε διεθνή δικαιοδοσία. Το ερώτημα από την εν λόγω προσέγγιση είναι αν η Ελλάδα θα έχει τη δυνατότητα –ύστερα από μια διεθνή δικαστική απόφαση– να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στο Αιγαίο ή αν θα παρέμεναν στο τρέχον καθεστώς, τα 6 ναυτικά μίλια.
Πανηγύρια και παζάρια
Στην άλλη πλευρά του Αιγαίου, ο Τύπος πανηγύρισε για τον κανονισμό SAFE, κάνοντας περιπαικτικά σχόλια για την ΕΕ και ειρωνικά για την Ελλάδα. «Η ΕΕ η οποία δεν πουλούσε όπλα στην Τουρκία, τώρα αγοράζει UAV και όπλα από την Τουρκία» σχολίαζε η «Yeniakit», ενώ η εφημερίδα «Sozcu» έγραψε ότι η πιθανότητα ένταξης της Τουρκίας στο SAFE έχει «έχει προκαλέσει συναγερμό στην Ελλάδα» η οποία «παρακολουθεί θυμωμένη και με δεμένα τα χέρια».
Διαφορετική ήταν η προσέγγιση των αρμόδιων υπουργείων στη γειτονική χώρα. Διπλωματικές πηγές του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών (Euronews Turkish) υπογράμμιζαν ότι η Άγκυρα ζητεί βελτίωση των όρων συμμετοχής των εταιρειών της στο SAFE και πως η διαχείριση της υπόθεσης «θα αποτελέσει ένα τεστ ειλικρίνειας για την ΕΕ».
Το τουρκικό υπουργείο Άμυνας, μέσω πηγών του, υποστήριξε ότι στον SAFE «περιλαμβάνονται πολλές περιοριστικές ρυθμίσεις για τις χώρες εκτός ΕΕ» και πως «υπήρξαν προσπάθειες για τον αποκλεισμό των συμμάχων εκτός ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της χώρας μας (σ.σ.: Τουρκίας), από την αρχιτεκτονική άμυνας και ασφάλειας της ΕΕ ή για τη χρησιμοποίησή τους ως διαπραγματευτικό χαρτί». Η τελευταία αποστροφή αφορούσε την Ελλάδα.
Τα ανωτέρω δεν φαίνεται να επηρεάζουν την συνεδρίαση του ελληνοτουρκικού Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, η οποία αναμένεται να πραγματοποιηθεί εντός του θέρους, αλλά ούτε τη σχεδιαζόμενη συνάντηση των Κυριάκου Μητσοτάκη και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο περιθώριο της συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη στις 24 και 25 Ιουνίου.
