Ο Οκτώβριος δεν είναι απλώς ένας φθινοπωρινός μήνας. Είναι ο μήνας που μας υπενθυμίζει ότι η ζωή είναι πολύτιμη, ότι η πρόληψη σώζει και ότι η ενημέρωση μπορεί να κάνει τη διαφορά. Σε κάθε γωνιά του κόσμου, ο ροζ φιόγκος, σύμβολο ελπίδας και αλληλεγγύης, θυμίζει σε όλες και όλους μας ότι ο καρκίνος του μαστού μπορεί να νικηθεί... αρκεί να μην αδιαφορήσουμε.
Ο καρκίνος του μαστού εμφανίζεται όταν τα κύτταρα στον μαζικό αδένα αρχίζουν να αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα. Ο πιο συχνός τύπος είναι το διηθητικό πορογενές καρκίνωμα, αλλά υπάρχουν και άλλες μορφές που, παρότι σπανιότερες, δεν πρέπει να αγνοούνται. Ενώ η νόσος αφορά κυρίως γυναίκες, περίπου 1% των περιπτώσεων εμφανίζεται σε άνδρες, γεγονός που υπενθυμίζει ότι η ευαισθητοποίηση δεν έχει φύλο.
Η πρόληψη είναι δύναμη. Όταν ο καρκίνος του μαστού διαγνωστεί σε πρώιμο στάδιο, τα ποσοστά επιβίωσης ξεπερνούν το 90%. Γι’ αυτό και η τακτική αυτοεξέταση, οι επισκέψεις στον γυναικολόγο και η μαστογραφία είναι καθοριστικής σημασίας. Σύμφωνα με έρευνες, γυναίκες άνω των 40 που υποβάλλονται σε ετήσια μαστογραφία έχουν 20-30% μικρότερο κίνδυνο θανάτου από τη νόσο. Αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό ή γνωστές γονιδιακές μεταλλάξεις, όπως BRCA1 και BRCA2, η παρακολούθηση πρέπει να ξεκινά νωρίτερα.
Ο δρ Ιωάννης Καλογήρου, μαιευτήρας-γυναικολόγος αναπαραγωγής και διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών, τονίζει: «Η πρόληψη δεν αφορά μόνο την αποφυγή της νόσου, αλλά κυρίως την έγκαιρη διάγνωσή της. Μην αμελείς, πρόλαβε!» Αυτή η φράση δεν είναι απλώς ένα σύνθημα· είναι μια υπενθύμιση ότι κάθε γυναίκα αξίζει να φροντίζει τον εαυτό της ενεργά.
Οι παράγοντες κινδύνου είναι πολλοί, αλλά η γνώση τους δίνει δύναμη. Κληρονομικότητα και γονιδιακές μεταλλάξεις συνδέονται με περίπου 5-10% των περιπτώσεων. Η ηλικία αυξάνει τον κίνδυνο, ιδιαίτερα μετά τα 50, ενώ οι ορμονικοί παράγοντες, όπως η πρόωρη εμμηναρχή ή η καθυστερημένη εμμηνόπαυση, μπορούν να συμβάλουν στην εμφάνιση της νόσου. Ο τρόπος ζωής επίσης μετράει: η παχυσαρκία, η κατανάλωση αλκοόλ και η έλλειψη σωματικής άσκησης αυξάνουν τον κίνδυνο, αλλά ταυτόχρονα είναι παράγοντες που μπορούμε να ελέγξουμε.
Η αυτοεξέταση του μαστού είναι ένα απλό, αλλά ισχυρό εργαλείο. Γίνεται μία φορά τον μήνα, ιδανικά λίγες μέρες μετά την περίοδο, όταν οι μαστοί είναι λιγότερο ευαίσθητοι. Ψηλαφητά ογκίδια, αλλαγές στο δέρμα ή εκκρίσεις από τη θηλή είναι σημάδια που δεν πρέπει να αγνοούνται. Και παρότι δεν αντικαθιστά τη μαστογραφία, μπορεί να είναι το πρώτο βήμα για την έγκαιρη διάγνωση.
Μερικοί μύθοι χρειάζονται ξεκάθαρη διάψευση. Ο καρκίνος του μαστού δεν είναι πάντα επώδυνος, η έγκαιρη διάγνωση δεν περιμένει τον πόνο. Η απουσία οικογενειακού ιστορικού δεν σημαίνει ότι είμαστε ασφαλείς, το 85-90% των περιπτώσεων εμφανίζεται σε γυναίκες χωρίς άμεσο οικογενειακό ιστορικό. Και η μαστογραφία δεν προκαλεί καρκίνο, η δόση ακτινοβολίας είναι ελάχιστη μπροστά στην αξία της έγκαιρης διάγνωσης.
Ο Οκτώβριος φέρνει δράσεις που υπερβαίνουν τα νούμερα και τα στατιστικά. Εκστρατείες, πορείες, ημερίδες και κοινωνική αλληλεγγύη ενισχύουν το μήνυμα ότι η πρόληψη είναι υπόθεση όλων μας. Κάθε δράση, κάθε ενημέρωση, κάθε συζήτηση που ανοίγει την ευαισθητοποίηση μπορεί να σώσει μια ζωή.
Και το μήνυμα παραμένει καθαρό: η πρόληψη σώζει, η ενημέρωση δίνει δύναμη και η έγκαιρη διάγνωση κάνει τη διαφορά ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο. Ο καρκίνος του μαστού μπορεί να νικηθεί, αρκεί να μην αδιαφορήσουμε. Κάθε γυναίκα που εξετάζεται, που ενημερώνεται, που φροντίζει τον εαυτό της, γίνεται πρεσβευτής της ζωής, της δύναμης και της ελπίδας.
Ας θυμόμαστε λοιπόν: μην αμελείς, πρόλαβε! Ο Οκτώβριος είναι υπενθύμιση ότι η ζωή δεν περιμένει, και η πρόληψη είναι το καλύτερο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας.
** Ο Ιωάννης Καλογήρου είναι μαιευτήρας - γυναικολόγος αναπαραγωγής, διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών
