Ο Ντόναλντ Τραμπ εμφανίζεται αποφασισμένος να επιταχύνει το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία, αλλά η υπομονή του έχει σχεδόν εξαντληθεί. Ο Αμερικανός πρόεδρος δηλώνει ενοχλημένος από το γεγονός ότι όλες οι μέχρι τώρα διπλωματικές του πρωτοβουλίες για κατάπαυση του πυρός έχουν αποτύχει, ενώ τις τελευταίες ημέρες ασκεί έντονη πίεση στο Κίεβο και τον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι να υποχωρήσουν ώστε να προχωρήσει μια συμφωνία.
Ταυτόχρονα, τη δυσκολία της κατάστασης επιβεβαιώνει και η στάση του Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος χαρακτήρισε το αμερικανικό σχέδιο «βάση για ειρηνική διευθέτηση», ξεκαθαρίζοντας όμως ότι αν η Ουκρανία δεν πει το «ναι», η Ρωσία θα προχωρήσει σε κατάληψη περισσότερων εδαφών.
Τα μυστικά σχέδια ειρήνευσης και τα διλήμματα
Την περασμένη εβδομάδα διέρρευσαν δύο μυστικά σχέδια, ένα της Ουάσινγκτον και ένα της Μόσχας, τα οποία προέβλεπαν μεταξύ άλλων:
- παραχώρηση εδαφών στη Ρωσία
- δραστική μείωση του ουκρανικού στρατού
- δέσμευση ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ
- προκήρυξη εκλογών εντός 100 ημερών από την κατάπαυση του πυρός
Σύμφωνα με τις αμερικανικές εκτιμήσεις, η Ουκρανία βρίσκεται σήμερα πιο αποδυναμωμένη από ποτέ κάτι που ενδεχομένως θα ανάγκαζε τον Ζελένσκι, ο οποίος ήδη πιέζεται από το ενεργειακό σκάνδαλο της κυβέρνησής του, να υποχωρήσει. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν αναλυτές, η στήριξη των Ευρωπαίων εταίρων λειτουργεί ως ανάχωμα σε τέτοιες πιέσεις.
Η αλλαγή τακτικής της Μόσχας και η πραγματικότητα που αγνοήθηκε
Σε άρθρο του στο Atlantic, ο αναλυτής του Brookings, Τόμας Ράιτ, σημειώνει ότι ο Τραμπ αρχικά πίστεψε πως θα μπορούσε να κλείσει μια συμφωνία που θα έδινε στη Ρωσία τα εδάφη που ζητά, επιτρέποντας παράλληλα στις ΗΠΑ να επενδύσουν οικονομικά στην Ουκρανία.
Αυτό που —κατά τον Ράιτ— δεν είχε αντιληφθεί ο Αμερικανός πρόεδρος, είναι πόσο κρίσιμη θεωρεί ο Πούτιν την αποδυνάμωση ή ακόμα και την εξάλειψη του ανεξάρτητου ουκρανικού κράτους.
Ο Τραμπ προσπάθησε πρόσφατα να αλλάξει το παιχνίδι:
- είπε στον Πούτιν ότι μπορεί να δώσει στην Ουκρανία πυραύλους Tomahawk
- πίεσε τον Ζελένσκι να αποδεχτεί εδαφικές παραχωρήσεις
Καμία από τις δύο κινήσεις δεν οδήγησε σε αποτέλεσμα. Η προγραμματισμένη συνάντηση Τραμπ – Πούτιν ακυρώθηκε, με τον Αμερικανό πρόεδρο να δηλώνει απογοητευμένος παρά το ότι «πάντα είχε καταπληκτική σχέση» με τον Ρώσο ηγέτη.
Ανώτατα στελέχη της αμερικανικής κυβέρνησης πιστεύουν ότι το τέλος του πολέμου θα ήταν πολύ πιο κοντά αν οι δύο πλευρές είχαν πιο ορθολογική προσέγγιση. Κατά την Ουάσινγκτον, ο πόλεμος θα τελείωνε «αύριο» αν ο Πούτιν αποκτούσε το υπόλοιπο Ντονμπάς και ο Ζελένσκι εξασφάλιζε τις απαραίτητες εγγυήσεις ασφαλείας.
Όμως, η πραγματικότητα είναι πολύ πιο περίπλοκη. Στην αρχή της δεύτερης θητείας Τραμπ, η Ρωσία είχε απορρίψει συμφωνία που περιλάμβανε πάγωμα των γραμμών, άρση κυρώσεων και οριστική μη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
Ο Ράιτ υπογραμμίζει ότι η Μόσχα βλέπει μια ελεύθερη και στρατιωτικά ικανή Ουκρανία ως υπαρξιακή απειλή άρα δεν πρόκειται να δεχτεί σχέδιο που θα επιτρέψει στο Κίεβο να ανασυνταχτεί με δυτική βοήθεια.
Οι αμερικανικές αυταπάτες και η «παγίδα» των συγκρίσεων
Ο ειδικός διαπραγματευτής των ΗΠΑ, Στιβ Γουίτκοφ, δήλωσε πρόσφατα από την Αίγυπτο ότι «πρέπει να τελειώσουμε με τη Ρωσία».
Η επιτυχία της κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα έκανε την Ουάσινγκτον να ελπίζει ότι κάτι ανάλογο θα ήταν εφικτό και στην Ουκρανία.
Όμως, η Μόσχα δεν είναι Τελ Αβίβ και οι ΗΠΑ είχαν δυνατότητα πίεσης στον Μπενιαμίν Νετανιάχου, χάρη:
- στη μεταφορά της πρεσβείας στην Ιερουσαλήμ
- στην αλλαγή της αμερικανικής θέσης για τους ισραηλινούς οικισμούς
- στη στήριξη των επιχειρήσεων κατά του Ιράν
Κάτι αντίστοιχο δεν υπάρχει στη σχέση Τραμπ – Πούτιν.
Ο Αμερικανός πρόεδρος παραδέχεται πλέον ότι η συμφωνία για λήξη του πολέμου στην Ουκρανία είναι πολύ πιο δύσκολη απ’ όσο περίμενε, ενώ μέχρι στιγμής οι κινήσεις του δεν έχουν αποδώσει. Παράλληλα, ειδικοί προειδοποιούν ότι η ισχυρή επιθυμία του Τραμπ να κλείσει τη συμφωνία μπορεί να επιτρέψει στον Πούτιν να τον χειραγωγήσει.
Ο Τραμπ απάντησε λακωνικά: «Όλη μου τη ζωή με εμπαίζουν οι καλύτεροι, αλλά τα κατάφερα».
Το αβέβαιο μέλλον
Κανείς δεν γνωρίζει αν τα νέα σχέδια που έχουν διαμορφωθεί από ΗΠΑ και Ρωσία θα γίνουν αποδεκτά από την Ευρώπη και το Κίεβο. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο Τραμπ δεν σκοπεύει να σταματήσει το διπλωματικό πόκερ για τον τερματισμό του πολέμου.
Θα συνεχίσει να πιέζει, γιατί ούτε θέλει ούτε μπορεί να καταθέσει τα όπλα.
Ωστόσο, γίνεται όλο και πιο σαφές ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν θα τελειώσει ξαφνικά. Οι εξελίξεις απαιτούν λεπτούς χειρισμούς, υπομονή και αμοιβαίες υποχωρήσεις κάτι που σήμερα δεν δείχνει να επιθυμεί ούτε η Μόσχα ούτε το Κίεβο.
