Με στόχο την προστασία της νέας γενιάς από τα fake news, ξεκινά από τον Οκτώβριο η υλοποίηση του προγράμματος «Καλλιεργώντας Κριτικούς Αναγνώστες» σε 30 Γυμνάσια και Λύκεια της χώρας (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Καστοριά, Χανιά, Πάτρα, Λάρισα, Ηράκλειο κ.ά.), σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας και Ενημέρωσης, το υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, καθώς και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Οι ψευδείς ειδήσεις και η παραπληροφόρηση έχουν εξελιχθεί σε παγκόσμιο φαινόμενο με αυξημένη παρουσία. Τα κοινωνικά δίκτυα και τα εργαλεία εξατομίκευσης ενισχύουν τη διάδοση κατασκευασμένων ειδήσεων, με αποτέλεσμα ακόμη και οι νέοι χρήστες να δυσκολεύονται να τις αναγνωρίσουν. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει επισημάνει ότι οι συντονισμένες εκστρατείες παραπληροφόρησης χρησιμοποιούνται πλέον ως πολιτικά εργαλεία, επηρεάζοντας ακόμη και τις εκλογές (χαρακτηριστικό παράδειγμα οι ευρωεκλογές του 2024). Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο, το 82% των Ευρωπαίων θεωρεί ότι οι ψευδείς πληροφορίες είναι πρόβλημα για τη δημοκρατία, ενώ το 77% τις βλέπει ως πρόβλημα για τη χώρα τους.
Το πιλοτικό πρόγραμμα, διάρκειας 12 μηνών, παρουσιάστηκε από την υπουργό Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη και τον υφυπουργό παρά τω Πρωθυπουργώ και κυβερνητικό εκπρόσωπο Παύλο Μαρινάκη στη ΔΕΘ. Οι ίδιοι θα επισκεφθούν σύντομα σχολεία σε Αττική και περιφέρεια, προκειμένου να παρουσιάσουν το σχέδιο σε μαθητές.
Η παρουσίαση στο περίπτερο της Γενικής Γραμματείας Επικοινωνίας ήταν μόνο η αρχή. Ήδη έχει ξεκινήσει διαδικτυακή καμπάνια με βίντεο και οπτικοακουστικό υλικό, ενώ θα δημιουργηθεί εκπαιδευτικό υλικό που θα διανεμηθεί σε όλα τα σχολεία που συμμετέχουν.
Τι περιλαμβάνει το πρόγραμμα
Οι μαθητές ηλικίας 12-18 ετών θα καλλιεργήσουν τον ειδησεογραφικό γραμματισμό, την κριτική σκέψη και την ψηφιακή υπευθυνότητα, ώστε να μπορούν να αναγνωρίζουν και να απορρίπτουν τα fake news. Το πρόγραμμα θα συνδέεται με μαθήματα όπως η Ιστορία, η Κοινωνιολογία και η Γλώσσα, ενώ οι μαθητές θα αναλάβουν ρόλους δημοσιογράφων, φωτογράφων και δημιουργών πολυμεσικού περιεχομένου.
Για την επιτυχία του, θα πραγματοποιηθεί εκπαίδευση τόσο των εκπαιδευτικών όσο και των δημοσιογράφων που συμμετέχουν. Παράλληλα, θα διοργανωθούν διαδραστικά εργαστήρια με θεματικές όπως:
- Αναγνώριση και αντιμετώπιση fake news
- Κριτική χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης στην ενημέρωση
- Προστασία προσωπικών δεδομένων και ψηφιακή ασφάλεια
- Δεοντολογία ΜΜΕ και ο ρόλος της δημοσιογραφίας
Η καινοτομία του προγράμματος έγκειται στο ότι για πρώτη φορά στην Ελλάδα εφαρμόζεται ένα συστηματικό σχέδιο ειδησεογραφικής παιδείας που συνδυάζει δημοσιογραφία, Τεχνητή Νοημοσύνη και πολιτειακή αγωγή. Δίνει στους μαθητές πρακτικά εργαλεία για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης και ενθαρρύνει τη βιωματική μάθηση με παραγωγή podcasts, άρθρων, βίντεο και καμπανιών, ενισχύοντας ταυτόχρονα την ανάγνωση και την ανάλυση του Τύπου.
Τον Ιούνιο του 2026, θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα Παγκόσμιο Συνέδριο με τη συμμετοχή πανεπιστημιακών και διεθνών οργανισμών, προκειμένου να αναδειχθεί η Ελλάδα ως κόμβος ειδησεογραφικής εκπαίδευσης.
Η Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης τόνισε: «Με το πρόγραμμα "Καλλιεργώντας Κριτικούς Αναγνώστες" δίνουμε στα παιδιά μας δεξιότητες που συνδυάζουν την υπεύθυνη ενημέρωση, την κριτική χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης και την προστασία της ψηφιακής τους ταυτότητας. Προετοιμάζουμε τους αυριανούς πολίτες να συμμετέχουν ενεργά στον δημόσιο διάλογο, να υπερασπίζονται τα δικαιώματά τους και να στηρίζουν μια δημοκρατία ανθεκτική στην παραπληροφόρηση».
Η υπουργός Σοφία Ζαχαράκη δήλωσε: «Είμαι ιδιαίτερα περήφανη που ως Υπουργείο Παιδείας μπορούμε να σταθούμε δίπλα στους μαθητές, ενισχύοντας τη σχέση τους με το διάβασμα, τη δημοκρατία και τη δημοσιογραφική έρευνα, ώστε να γίνουν οι πιο αυστηροί ελεγκτές της πραγματικότητας που τους περιβάλλει».
Από την πλευρά του, ο υφυπουργός Παύλος Μαρινάκης τόνισε: «Θέλουμε να φέρουμε τις εφημερίδες, τη σωστή πληροφορία, την τεκμηρίωση στο διαδίκτυο, παντού, στα σχολεία. Στόχος είναι να ανοίξουμε τον διάλογο στις τάξεις, στα σπίτια και στις παρέες σας. Εκεί που η τάση είναι η απόρριψη, θέλουμε να γίνει η κριτική αξιολόγηση όλων – των κομμάτων, των θεσμών, των ανθρώπων με δημόσιο λόγο».
