«Υπάρχει ένα παλιό ρητό που λέει “αν θέλετε να πάτε γρήγορα, πηγαίνετε μόνοι σας, αλλά αν θέλετε να πάτε μακριά, πηγαίνετε μαζί”. Εμείς σίγουρα θέλουμε να πάμε μακριά και θα πάμε μαζί. Αλλά μπορούμε επίσης να πάμε και γρήγορα και μακριά, αυτό είναι που θέλουμε να κάνουμε», δήλωσε ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, στις 4 Σεπτεμβρίου 2023.
Την ημέρα εκείνη πραγματοποιήθηκε στη Λευκωσία η τελευταία Σύνοδος Κορυφής του Τριμερούς Σχήματος Συνεργασίας Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ. Η βάρβαρη επίθεση της τρομοκρατικής οργάνωσης Χαμάς εναντίον ισραηλινών αμάχων την 7η Οκτωβρίου του ίδιου έτους είχε ως αποτέλεσμα το ξέσπασμα της σύρραξης στη Γάζα και τη συνακόλουθη ατονία της Τριμερούς.
Ωστόσο, οι κοινές προκλήσεις όπως η διασυνδεσιμότητα –περιλαμβανομένης της ηλεκτρικής διασύνδεσης των τριών χωρών–, οι εξελίξεις στη Συρία και η περιφερειακή αποσταθεροποιητική δράση της Τουρκίας, η οποία αποτελεί απειλή ασφαλείας και για τις τρεις χώρες (αλλά σε διαφορετικό βαθμό) ωθούν στην αναβίωση της Τριμερούς σε επίπεδο κορυφής. Το πρώτο σήμα καταγράφηκε στη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών από τις τρεις χώρες, τον περασμένο Μάρτιο στην Αθήνα και επαναβεβαιώθηκε με εμφατικό τρόπο προχθές από τον Μπενιαμίν Νετανιάχου.
«Το συντομότερο»
Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ υποδέχθηκε τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκο Χριστοδουλίδη, στην Ιερουσαλήμ. Η συνάντηση έγινε στη σκιά της πυραυλικής επίθεσης των Χούθι στο αεροδρόμιο του Τελ Αβίβ, με τον Μπενιαμίν Νετανιάχου να σημειώνει ότι «εξακολουθούμε να αντιμετωπίζουμε προκλήσεις από ριζοσπαστικές δυνάμεις, επιθετικές δυνάμεις από πολλές κατευθύνσεις».
Ταυτόχρονα, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός υπογράμμισε την επιθυμία του για διενέργεια μια νέας Τριμερούς Συνόδου Κορυφής στη χώρα του «το συντομότερο δυνατό». Μιλώντας στο «Μανιφέστο», Ισραηλινοί και Κύπριοι αξιωματούχοι υποστήριξαν ότι προσώρας δεν έχει κλειδώσει κάποια ημερομηνία.
Από την πλευρά του, ο Κύπριος πρόεδρος υποστήριξε ότι στην Τριμερή πρέπει να προσκληθούν και άλλες χώρες όπως οι ΗΠΑ –κάτι που στο παρελθόν είχε συμβεί με τη μορφή του σχήματος 3+1– ή η Ινδία. Την ιδέα πρόσκλησης της Ινδίας στην Τριμερή την είχε επικοινωνήσει ο κ. Νετανιάχου στους κ. Μητσοτάκη και Χριστοδουλίδη στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής των τριών χωρών. Πέραν της δυναμικής που θα προσέδιδε η συμμετοχή του Νέου Δελχί, το μείζον αφορά στον οικονομικό διάδρομο IMEC, τον οποίο ο Ισραηλινός πρωθυπουργός χαρακτήρισε «μια πολύ επαναστατική και μετασχηματιστική εξέλιξη που θέλουμε να υλοποιήσουμε».
Στο πλαίσιο αυτό, Ισραήλ και Κύπρος συμφώνησαν ότι εντός του έτους θα υπογραφεί η ηλεκτρική διασύνδεση των δύο χωρών, το οποίο χαρακτηρίστηκε ως έργο IMEC. Το καλώδιο θεωρείται πολύ σημαντικό για την ενεργειακή ασφάλεια του Ισραήλ, ενώ υπογραμμίστηκε η σημασία του διαδρόμου υποδομών, ο οποίος θα αποτελέσει σύνδεσμο μεταξύ «Ανατολής και Δύσης, μεταξύ Ινδίας και Ευρώπης».
Ο IMEC είναι ένα έργο που προβλέπεται να συνδέσει Ινδία, Μέση Ανατολή και Ευρώπη μέσω ενός διαδρόμου μεταφορών, ενέργειας, ψηφιακής συνδεσιμότητας κ.λπ., μήκους 4.800 χιλιομέτρων. Η Αθήνα επιθυμεί να έχει κομβικό ρόλο στο έργο ως πύλη εισόδου στη γηραιά ήπειρο. Το ερώτημα που γεννάται είναι αν το «πάγωμα» της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου λόγω των τουρκικών οχλήσεων, δύναται να επηρεάσει τον ρόλο που η χώρα μας θέλει να έχει στο εν λόγω project, το οποίο έχει πολύ ισχυρή υποστήριξη από την αμερικανική κυβέρνηση.
Προσφάτως, ορισμένα δημοσιεύματα υποστήριξαν ότι ο ρόλος της Ελλάδας στον IMEC τίθεται εν αμφιβόλω και ότι ελλοχεύει ο κίνδυνος να αντικατασταθεί από άλλες ευρωπαϊκές χώρες ως πύλη. Από το υπουργείο Εξωτερικών διαψεύδουν τον φημολογούμενο «εξοστρακισμό» της Ελλάδας από το έργο. Πάντως, όπως είναι σε θέση να γνωρίζει το «Μανιφέστο», Ελληνες αξιωματούχοι έγιναν δέκτες παραπόνων από Αμερικανούς ομολόγους τους για το πως ένας ινδικός διάδρομος δύναται να καταλήγει σε ένα «κινεζικό λιμάνι», δηλαδή τον Πειραιά.
Στην Αθήνα ο πρόεδρος της Αιγύπτου
Το πρώτο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας και Αιγύπτου πραγματοποιείται αύριο στην Αθήνα, υπό την προεδρία του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Αιγύπτιου προέδρου, Αμπντέλ Φάταχ αλ Σίσι. Οι δύο χώρες έχουν σφυρηλατήσει μια στρατηγική σχέση, με σημαντική στρατιωτική και ενεργειακή συνεργασία και κυρίως διατηρούν συναντίληψη για τις απειλές και τις ευκαιρίες στην Ανατολική Μεσόγειο.
Υπ' αυτό το πρίσμα, στις 6 Αυγούστου οι δύο χώρες προέβησαν σε τμηματική οριοθέτηση της ΑΟΖ τους, προκειμένου να διεμβολίσουν νομικά και πολιτικά το παράνομο κληθέν ως «τουρκολιβυκό μνημόνιο». Κατά την αυριανή συνεδρίαση του ελληνοαιγυπτιακού ΑΣΣ αναμένεται να υπογραφούν αρκετές συμφωνίες και να επαναβεβαιωθεί ο στρατηγικός χαρακτήρας των διμερών σχέσεων.
