«Σ’ αυτό το σάρωμα εκατομμυρίων ανθρώπων και στην επάνδρωση του γκουλάγκ υπήρχε ένας ψύχραιμα προμελετημένος ειρμός και μια αδιάπτωτη επιμονή. Οτι κενές φυλακές δεν είχαμε ποτέ στη χώρα μας, παρά μόνο γεμάτες ή ασφυκτικά γεμάτες»
Αλεξάντερ Σολζενίτσιν, «Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ»
Γράφει ο Κώστας Κυριακόπουλος
Το Σαββατοκύριακο που πέρασε ήταν το πιο δύσκολο για την οικογένεια του Αλεξέι Ναβάλνι. Γιατί βαθιά στην ανθρώπινη ύπαρξη είναι ριζωμένη μια ανοιχτή πληγή: πιο δύσκολο ακόμα και από τον ίδιο τον θάνατο είναι να μην ξέρεις την τύχη της ψυχής του νεκρού σου, γιατί αυτή πηγαίνει πάντα με το νεκρό σώμα. Η μητέρα του Ρώσου, που εξελίχθηκε σε έναν από τους δυσκολότερους εφιάλτες του Βλαντιμίρ Πούτιν, η Λουντμίλα Ναβάλναγια, και ο δικηγόρος του ταξίδεψαν το Σαββατοκύριακο στη διαβόητη σωφρονιστική αποικία «Polar Wolf - IK-3» στη Βόρεια Αρκτική της Ρωσίας. Το γκουλάγκ, στην ουσία, όπου ο Ναβάλνι είχε φυλακιστεί από πέρυσι για την «αντιρωσική δράση του» και για λόγους αναμόρφωσης της συνείδησής τους, μια αγαπημένη συνήθεια του Στάλιν που κόστισε τη ζωή σε εκατοντάδες χιλιάδες Ρώσους αντιφρονούντες.
Ούτε την ίδια ούτε και τον δικηγόρο του Ναβάλνι άφησαν να δουν το πτώμα του. Και οι δύο σταθηκαν για πολλές ώρες έξω από την πόρτα του νεκροτομείου, άκουσαν μια σειρά από αντικρουόμενες πληροφορίες τόσο για τις συνθήκες θανάτου του όσο και για το ακριβές σημείο στο οποίο βρισκόταν το πτώμα, ενώ ο δικηγόρος, μάλιστα, απωθήθηκε από αστυνομικούς που είχαν λάβει σαφείς εντολές να μην αφήσουν κανέναν από τους συγγενείς ή άλλους, πιθανούς διαδηλωτές, να πλησιάσουν.
Μυστικά και ψέματα...
Η επίσημη αιτία θανάτου ήταν το «Σύνδρομο Αιφνιδίου Θανάτου». Ο 47χρονος Ναβάλνι, σύμφωνα με όσα είδαν το φως της δημοσιότητας ή καλύτερα με όσα το Κρεμλίνο άφησε να δουν το φως της δημοσιότητας, «ζαλίστηκε, έχασε τις αισθήσεις του και έπεσε την περασμένη Παρασκευή». Οταν ύστερα από μεγάλες αναζητήσεις και περιπέτειες των συγγενών του και ανθρώπων που τον στήριζαν, βρέθηκε το πτώμα του το απόγευμα της Κυριακής, διαπιστώθηκε ότι αυτό έφερε πολλαπλά τραύματα και μώλωπες. Αυτά ανέφεραν στο Telegram μέλη της ομάδας του.
H ιστοσελίδα gulagu.net, που έχει ιδρύσει ο ακτιβιστής ανθρωπίνων δικαιωμάτων Βλαντιμίρ Οσέτσκιν, ανακοίνωσε κάτι που για πολλούς ήταν αναμενόμενο. Η ανάρτηση αναφέρει ότι αρκετοί αξιωματικοί της FSB –της υπηρεσίας πληροφοριών της Ρωσίας, απόγονος της KGB– επισκέφθηκαν τη φυλακή Polar Wolf στην Αρκτική, ενώ κατά τη διάρκεια της επίσκεψής τους αποσύνδεσαν τις κάμερες ασφαλείας και τις συσκευές ακρόασης των εγκαταστάσεων. Η πληροφορία, σύμφωνα με Ρώσους ακτιβιστές, είχε κυκλοφορήσει από τις πρώτες ώρες που έγινε γνωστός ο θάνατός του: δύο ημέρες πριν πράκτορες της ρωσικής μυστικής υπηρεσίας είχαν επισκεφθεί τις φυλακές όπου εκρατείτο ο Ναβάλνι. Μια επίσκεψη που είχε προκαλέσει πολλά σχόλια και ανησυχία μεταξύ των κρατουμένων, καθώς όλοι υπέθεταν τον λόγο της επίσκεψής τους.
Τον κώδωνα του κινδύνου περί σχεδιαζόμενης συγκάλυψης των αιτιών και των πραγματικών συνθηκών θανάτου του Ναβάλνι κρούουν πολλές δημοκρατικές κυβερνήσεις από την Ευρώπη και άλλες περιοχές του κόσμου, ενώ οι εντός Ρωσίας φωνές διαμαρτυρίας βρίσκονται σε καθεστώς μεταξύ φόβου και διώξεων. Σύμφωνα με διεθνή ΜΜΕ, χιλιάδες είναι οι Ρώσοι που θέλουν να βγουν στους δρόμους και να διαμαρτυρηθούν, αλλά το καθεστώς Πούτιν τούς αποθαρρύνει με κάθε δυνατό τρόπο και με τη μέθοδο που γνωρίζει καλύτερα: τον φόβο και την τρομοκράτηση. Ενας επίσκοπος που σχεδίαζε δημόσια προσευχή για τον Ναβάλνι συνελήφθη από πράκτορες καθώς έφευγε από το σπίτι του και από εκείνη την ώρα αγνοείται. Δύο άνδρες συνελήφθησαν επειδή είχαν από μια φωτογραφία του Ναβάλνι στα σακίδιά τους. Αστυνομικοί ξυλοκόπησαν άγρια έναν άνδρα που έβαλε λουλούδια σε ένα μνημείο για να τιμήσει τον Ναβάλνι, όπως περιέγραψε ο ίδιος σε δημοσιογράφους.
«Θα συνεχίσω το έργο του»
Η χήρα του Ναβάλνι, μιλώντας σε ξένα ΜΜΕ, είπε ότι θα κάνει οτιδήποτε είναι δυνατόν για να συνεχίσει το έργο του συζύγου της, ενώ κατηγορεί ανοιχτά τον Πούτιν ότι τον σκότωσε. «Θέλω να ζήσω σε μια ελεύθερη Ρωσία, θέλω να οικοδομήσω μια ελεύθερη Ρωσία», είπε η Γιούλια Ναβάλναγια σε βίντεο που κυκλοφόρησε με τον τίτλο «Θα συνεχίσω το έργο του Αλεξέι Ναβάλνι». «Ο Βλαντιμίρ Πούτιν σκότωσε τον σύζυγό μου», σημείωσε η Ναβάλναγια, προσθέτοντας ότι θα συνεργαστεί με τον ρωσικό λαό για να πολεμήσει το Κρεμλίνο με σκοπό να δημιουργηθεί μια νέα Ρωσία. «Σκοτώνοντας τον Αλεξέι, ο Πούτιν σκότωσε το μισό από εμένα – τη μισή καρδιά και τη μισή ψυχή μου», είπε η Ναβάλναγια. Και συμπλήρωσε: «Αλλά έχω ακόμα το άλλο μισό και δεν έχω δικαίωμα να τα παρατήσω. Θα συνεχίσω το έργο του Αλεξέι Ναβάλνι, θα συνεχίσω να αγωνίζομαι για τη χώρα μας».
