Η πιθανή επιβολή δασμών από τις Ηνωμένες Πολιτείες στις ευρωπαϊκές εξαγωγές εγείρει σοβαρές ανησυχίες για την οικονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν και η Ελλάδα δεν επηρεάζεται άμεσα στον ίδιο βαθμό όπως οι μεγάλες οικονομίες της ΕΕ, όπως η Γερμανία ή η Γαλλία, οι συνέπειες ενός τέτοιου μέτρου μπορεί να γίνουν αισθητές μέσω έμμεσων οδών.
Οι δασμοί θα μπορούσαν να επηρεάσουν τις ευρωπαϊκές εμπορικές ροές, να διαταράξουν την ισορροπία στις αγορές και να αυξήσουν την πίεση σε τομείς που είναι ζωτικής σημασίας για την ελληνική οικονομία, όπως ο τουρισμός, η αγροτική παραγωγή και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Παράλληλα, η εξάρτηση της Ελλάδας από τις ευρωπαϊκές αγορές και η σύνδεσή της με το ευρύτερο οικονομικό οικοσύστημα της ΕΕ καθιστούν τη χώρα ευάλωτη στις έμμεσες επιπτώσεις που μπορεί να προκύψουν από έναν εμπορικό "πόλεμο". Επιπλέον, μια πιθανή αλλαγή στη στρατηγική των ΗΠΑ απέναντι στις ευρωπαϊκές εξαγωγές θα μπορούσε να επηρεάσει τη θέση της Ελλάδας ως εξαγωγέα συγκεκριμένων αγαθών και υπηρεσιών.
Εμπορικές επιπτώσεις - Τουρισμός
Η Ελλάδα δεν έχει σημαντικό μερίδιο στις εξαγωγές προϊόντων προς τις ΗΠΑ, ειδικά σε τομείς όπως η αυτοκινητοβιομηχανία. Ωστόσο, κάποιες ελληνικές εξαγωγές, όπως τα αγροτικά προϊόντα, μπορεί να επηρεαστούν εάν οι εμπορικές σχέσεις ΕΕ-ΗΠΑ επιδεινωθούν. Εάν οι δασμοί πλήξουν μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους της Ελλάδας (π.χ. Γερμανία ή Ιταλία), θα μπορούσαν να επηρεαστούν έμμεσα ελληνικές επιχειρήσεις που εξάγουν πρώτες ύλες ή εξαρτήματα σε αυτές τις χώρες.
Οι δασμοί μπορεί να οδηγήσουν σε επιβράδυνση της οικονομίας των ΗΠΑ, μειώνοντας το διαθέσιμο εισόδημα των Αμερικανών και, κατ’ επέκταση, τον αριθμό Αμερικανών τουριστών που επισκέπτονται την Ελλάδα. Μεσο-μακροπρόθεσμα μπορούν να επιφέρουν ένα γενικότερο πλήγμα στον τουρισμό. Εάν οι δασμοί οδηγήσουν σε ευρύτερη οικονομική επιβράδυνση στην ΕΕ, αυτό θα μπορούσε να μειώσει τη ροή τουριστών από την Ευρώπη, που αποτελεί τη βασική αγορά για τον ελληνικό τουρισμό.
Εάν οι δασμοί οδηγήσουν σε έναν εμπορικό πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ, η αβεβαιότητα στην παγκόσμια οικονομία μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τις επενδύσεις στην Ελλάδα, τόσο από ξένους όσο και από Έλληνες επενδυτές. Τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα (όπως το ελαιόλαδο, τα κρασιά και τα φρούτα) εξάγονται σε πολλές χώρες της ΕΕ, που με τη σειρά τους μπορεί να επηρεαστούν από τις επιπτώσεις στους βασικούς εμπορικούς εταίρους τους.
Επιπτώσεις μέσω της ΕΕ
Εάν ο εμπορικός πόλεμος πλήξει την οικονομική ανάπτυξη στην ΕΕ, θα μειωθούν οι συνολικές εισφορές στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, από τον οποίο η Ελλάδα λαμβάνει σημαντική χρηματοδότηση. Η ελληνική οικονομία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία (τόσο για εμπόριο όσο και για τουρισμό). Η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης αυτών των χωρών λόγω των δασμών μπορεί να έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις στην Ελλάδα.
Όπως σημειώνει στην "Κ" ο διοικητής της ΤτΕ κ. Γιάννης Στουρνάρας: “Η πρόβλεψή μας για την οικονομική ανάπτυξη του 2025 στην Ευρωζώνη είναι 1,1%. Η επιβολή δασμών της τάξης του 10%, σύμφωνα με εκτιμήσεις θα αφαιρέσει 0,5% σε ορίζοντα διετίας”. Και προσθέτει: “Βεβαίως, θα επηρεαστούν περισσότερο οι χώρες που πραγματοποιούν μεγάλες εξαγωγές στην Αμερική, κυρίως βιομηχανικές εξαγωγές και λιγότερο οι χώρες που παράγουν υπηρεσίες, όπως είναι η Ελλάδα…. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι η Ελλάδα δεν θα θιγεί αν η ανάπτυξη της ευρωπαϊκής οικονομίας μειωθεί κατά 0,5%. Μια τέτοια εξέλιξη θα έχει έμμεσες επιπτώσεις και στην ελληνική οικονομία, καθώς θα επηρεαστούν οι εξαγωγές της προς τις ευρωπαϊκές χώρες και ο τουρισμός”.
Εάν η συνολική ανάπτυξη στην ΕΕ μειωθεί λόγω των δασμών, η Ελλάδα μπορεί να αντιμετωπίσει περιορισμένη ζήτηση για εξαγωγές, δυσκολότερη πρόσβαση σε χρηματοδότηση και χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης. Από την άλλη πλευρά, εάν οι δασμοί ανακατευθύνουν το ενδιαφέρον των ΗΠΑ σε προϊόντα από μικρότερες αγορές, η Ελλάδα θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί τη συγκυρία για να ενισχύσει τις εξαγωγές της.
Χρηματοπιστωτική σταθερότητα
Η αβεβαιότητα που θα προκύψει από μια εμπορική σύγκρουση θα μπορούσε να αποθαρρύνει τις ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα, που είναι κρίσιμες για την ανάκαμψη της οικονομίας. Εάν οι δασμοί πλήξουν την οικονομία της ΕΕ, το ευρώ θα δεχθεί έντονες πιέσεις.
Αυτό θα έχει μικτά αποτελέσματα για την Ελλάδα. Στα θετικά καταγράφεται ότι μια πιο αδύναμη ισοτιμία ευρώ-δολαρίου θα μπορούσε να ενισχύσει τον τουρισμό από χώρες εκτός Ευρώπης. Από την άλλη στα αρνητικά, ότι θα αυξήσει το κόστος εισαγωγών, όπως της ενέργειας, επιβαρύνοντας τους Έλληνες καταναλωτές.
Η Ελλάδα δεν αναμένεται να υποστεί άμεσο σοβαρό πλήγμα από την επιβολή δασμών από τις ΗΠΑ, καθώς οι εξαγωγές της προς την αμερικανική αγορά είναι σχετικά περιορισμένες. Ωστόσο, οι έμμεσες επιπτώσεις, ιδιαίτερα μέσω της γενικότερης οικονομικής αβεβαιότητας, της μείωσης των τουριστικών ροών και της εξάρτησης από τις ισχυρές οικονομίες της ΕΕ, θα μπορούσαν να προκαλέσουν προβλήματα.
Η επίδραση θα εξαρτηθεί από το εύρος των δασμών και τον χρόνο διάρκειάς τους. Αν οι δασμοί περιοριστούν σε έναν μόνο κλάδο, οι επιπτώσεις θα είναι μικρότερες, ενώ εάν εφαρμοστούν γενικευμένα, οι συνέπειες θα είναι πιο σοβαρές.
Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα θα χρειαστεί να ενισχύσει τις εμπορικές της σχέσεις με άλλες χώρες για να μετριάσει τις επιπτώσεις και να διερευνήσει τρόπους διαφοροποίησης των αγορών της.
- Ο Χρήστος Κουπελίδης είναι Οικονομολόγος – Σύμβουλος Επιχειρήσεων. Συνεργάτης της Products & Investment – Business Management Consulting και πρώην Διευθυντής Εισηγμένων Εταιρειών του Χρηματιστηρίου Αθηνών.
